Maïs

Van Wikipedia

Maïs

Maiskolf, vrouwelijke bloeiwijze

Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	Eenzaadlobbigen
Clade:	Commeliniden
Orde:	Poales
Familie:	Poaceae (Grassenfamilie)

Geslacht

Zea

Mannelijke bloeiwijze

Oogst van snijmaïs

Maïs

Maïs is een graan afkomstig uit Midden-Amerika, Zea mays ssp. mays. Maïs is een directe domesticatie van de teosinte Zea mays ssp. parviglumis.

Links teosinte

[bewerk] Bloeiwijze

Bij maïs zijn de vrouwelijke en mannelijke bloemen van elkaar gescheiden. Aan de top van de plant zitten in de pluim de mannelijke bloemen. Ongeveer halverwege de plant zitten in de oksels van de bladeren één of meer kolven bestaande uit de vrouwelijke bloemen.

[bewerk] Veredeling

Maïs is een windbestuiver. Vroeger bestonden de rassen uit zogenaamde open bestoven rassen. Tegenwoordig zijn bijna alle maïsrassen hybriden. Afhankelijk van de opbouw wordt gesproken van enkelvoudige (opgebouwd uit twee inteeltlijnen), drieweg (drie inteeltlijnen) of vierweg (vier inteeltlijnen) hybriden. Door maïsplanten via zelfbestuiving in te telen worden inteeltlijnen verkregen. Als deze inteeltlijnen in specifieke combinaties elkaar bestuiven ontstaan beter groeiende en hoger opbrengende planten. Dit effect noemen we "heterosis". Kruisbestuiving wordt verkregen door de moederplanten te ontpluimen.

[bewerk] Bestanddelen van de maïskorrel

Maïs behoort tot de monocotylen of eenzaadlobbige planten. Het reservevoedsel zit bij de maïskorrel dus opgeslagen in het endosperm. Er wordt onderscheid gemaakt in dent en flint. De dentkorrel is te herkennen aan het deukje in de top van de korrel. Een maïskorrel van het denttype bestaat voor 80% uit koolhydraten (zetmeel en suikers), 10% eiwit, 4,5 % olie, 3,5 % vezels en 2% mineralen. Het zetmeel bestaat hoofdzakelijk uit twee polysachariden, waarvan amylopectine met 75-80 % van de hoeveelheid polysacchariden de belangrijkste is. Amylose is de andere belangrijke polysacharide. Bij de kleefmaïs bestaat het zetmeel in de korrel hoofdzakelijk uit amylopectine.

[bewerk] Toepassingen

Maïs wordt op verschillende manieren als voedsel gebruikt:

Maïsmeel wordt o.a. gebruikt om tortilla's en maïsbrood te maken.
Ook cornflakes worden van maïs gemaakt.
Het maïszetmeel wordt in de vorm van maizena gebruikt als bindmiddel voor sauzen, soepen of pap.
Maïsgluten is een restproduct dat ontstaat bij de zetmeelwinning uit korrelmaïs en is zeer eiwitrijk. Maisgluten wordt als veevoer voor onder andere runderen gebruikt. Gebroken maïskorrels worden als zetmeelbron gebruikt bij de bierbereiding. Door de lage hoeveelheid gluten in maïsmeel is het echter niet geschikt om te laten rijzen als brood.
Maïsbier wordt (oa) in Afrika gemaakt. De vrouwen maken een maïspap waarin speeksel gespuugd wordt. De enzymen in het speeksel zetten het aanwezige zetmeel om in gluten/suikers die na een paar dagen gisten worden omgezet in een beetje alcohol.
In de VS wordt maïs ook gebruikt om whiskey van te maken. De traditionele Bourbon whiskey moet minimaal 51% maïs bevatten, maar meestal is dat zo'n 70%.
Pofmais wordt gebakken op de pan en verandert in popcorn, doordat het vocht in de korrel bij verhitting uitzet. Pofmais is een speciaal maistype dat veel vocht in de korrel vasthoudt.

Daarnaast wordt maïs gebruikt als grondstof voor een vergister voor de productie van biogas.

[bewerk] Maïsteelt

[bewerk] Snijmaïs

In Nederland wordt in de landbouw veel, meer dan 200.000 ha, snijmaïs geteeld. Omdat het klimaat eigenlijk te koud is voor maïs, worden de korrels hier niet rijp. Er zijn echter wel vroege tot zeer vroeg rassen ontwikkeld die voor de teelt van korrelmaïs gebruikt kunnen worden. Als regel wordt geoogst tussen half september en half oktober als de korrel hard deegrijp is. Bij een door nachtvorst vrijwel geheel bevroren gewas dient niet te lang met oogsten gewacht te worden. In het algemeen wordt het gehele gewas met blad, stengel en kolven verhakseld met een maïshakselaar en ingekuild. Maïs kan echter ook in de vorm van korrelmaïs, natte korrelmaïs met spil (CCM=Corn Cob Mix) voor zowel varkens als rundvee en maïskolvensilage (MKS) voor rundvee geoogst worden. Snijmaïs is een zetmeelrijk veevoer dat vooral gebruikt wordt in de rundveehouderij. Meer informatie vindt u op www.maisadvies.nl .

[bewerk] Suikermaïs

Ook wordt in Nederland suikermaïs (Zea mays convar. saccharata) voor de verse consumptie geteeld. De korrels worden in het zogenaamde melkrijpe stadium geoogst. Het optimale oogststadium wordt bereikt als de kolfkwast donkerbruin verkleurd is, de korrels tot bijna bovenin de kolf warmgeel van kleur en nog niet ingedeukt zijn. Er kan onderscheid gemaakt worden in extra zoete en normaal zoete suikermaïs. Normaal zoete suikermaïs heeft een vrij laag suikergehalte en wordt in Nederland weinig geteeld. Extra zoete suikermaïs kan, doordat de omzetting van suiker naar zetmeel genetisch geblokkeerd is, wel tot 20% suiker bevatten. De genetische blokkade bij extra zoete maïs berust op een ander gen dan die van normaal zoete maïs. Daarom mogen extra zoete maïs en normale suikermaïs niet bij elkaar staan en ook niet in de buurt van snijmaïs, omdat bij bestuiving de blokkade van suiker naar zetmeel wordt opgeheven.

[bewerk] Energiemaïs

Sinds het begin van dit millennium wordt er in Nederland energiemaïs verbouwd. Deze maïs kan iets later zijn dan gewone snijmais, maar dient wel af te rijpen tot meer dan 30% d.s. van de gehele plant. bij een energiemaisras is de methaangasopbrengst per ha dé maatstaf. Meer informatie vindt u op www.maisadvies.nl .

In een mestvergister wordt mest van een rund of varken gedaan en deze wordt gemengd met een akkerbouwproduct (dit is vaak energiemaïs). Tijdens het vergisten ontstaat er biogas. Biogas kan gebruikt worden als brandstof of om elektriciteit mee op te wekken.

Zie ook: Biologische zaaitabel

[bewerk] Maïs goed voor het milieu

Maïs behoort tot de groep C4-gewassen(*), een groep planten met een beperkte ademhaling die een zeer hoge koolstofopname realiseren. Eén hectare mais absorbeert 22 à 44 ton CO2 per jaar, en produceert 16 à 32 ton zuurstof per jaar. Dit is aanzienlijk meer dan wat 1 hectare bos per jaar aan zuurstof kan leveren.

(*) C4-plant: genoemd naar het aantal koolstof- of "c"atomen die de koolhydraten, gevormd door fotosynthese, bevatten. (Graan en aardappelen zijn C3-planten)

(bron: Caussade Service Benelux)

builenbrand

[bewerk] Soorten en rassen

Zea diploperennis
Zea luxurians
Zea mays ssp. huehuetenangensis
Zea mays ssp. mays
Zea mays ssp. mexicana
Zea mays ssp. parviglumis
Zea nicaraguensis
Zea perennis

[bewerk] Ziekten

Maïs kan aangetast worden door stengelrot (Fusarium spp.) dat vooral voorkomt als de plant aan het afrijpen of verzwakt is. De voet van de stengel wordt zacht, waardoor de stengel omknikt.
In een warme zomer kan ook builenbrand (Ustilago maydis) optreden. Hierbij worden in plaats van korrels builen, vruchtlichamen van de schimmel, in de kolf gevormd. Verder bestaat er een vermoeden tussen het eten van rauwe maïs en blindedarmontsteking. Ing. Meulborg doet onderzoek naar dit fenomeen. De Maïswortelboorder is een parasiet die leeft van de wortels van de maïsplant.

[bewerk] Zie ook

Mycotoxine

{{{afb_links}}}	Graansoorten	{{{afb_rechts}}}
Gerst – Gierst – Haver – Maïs – Rogge – Sorghum – Tarwe – Triticale – Rijst – Spelt – Teff