Omzetbelasting
Van Wikipedia
Omzetbelasting ofwel BTW (ook btw) (Belasting over de Toegevoegde Waarde) is een belasting die een overheid heft op de aanschaf van producten of diensten.
BTW (TVA, MwSt, VAT) is een vorm van omzetbelasting die in 136 landen, waaronder de meeste Europese landen, wordt toegepast. In Nederland bestaat de BTW vanwege de Europese wetgever sinds 1 januari 1969, in België sinds 1 januari 1971. Daarvoor kende men omzetbelasting, in een cumulatief cascadestelsel.
De producenten en leveranciers verhogen de prijs van een product of dienst met het bedrag van de BTW, en vervolgens moeten zij dit bedrag aan de staat voldoen. De ondernemer moet daarvoor meestal elk kwartaal zelf aangifte doen en het bedrag overdragen. Als daarbij een fout wordt gemaakt, kan een suppletieaangifte worden ingediend. Het lijkt zo alsof de ondernemer deze belasting betaalt, maar in werkelijkheid betaalt de consument deze belasting, want deze moet een toeslag op de prijs betalen. Zonder de BTW zou de consument goedkoper uit zijn.
Een omzetbelasting werkt altijd regressief als er maar één tarief is, doordat de armeren een groter deel van hun inkomen consumeren. Op luxeproducten, die niet echt nodig zijn om te leven, wordt in Nederland 19% BTW geheven (bijvoorbeeld op cd's, of op sieraden; het hoge tarief). Op minder luxe producten (levensmiddelen zoals brood) wordt in Nederland 6% BTW geheven; het lage tarief. Ook op de meeste diensten wordt 19% BTW geheven. Voor sommige producten en diensten geldt een (gedeeltelijke of gehele) vrijstelling. Daarnaast bestaat nog de mogelijkheid van een nultarief.
Het nultarief en de vrijstelling zijn niet hetzelfde. Bij prestaties die belastbaar zijn tegen het nultarief heeft de ondernemer recht op aftrek van de in rekening gebrachte voorbelasting, terwijl de vrijgestelde ondernemer deze aftrek ontbeert. Het (fiscaal relevante) verschil tussen beide manifesteert zich dan ook met name indien er zich na deze schakel in de productiekolom nog een andere schakel bevindt die met BTW moet factureren. In plaats van het nultarief is het dan ook beter te spreken over de vrijstelling met recht op vooraftrek.
In België zijn er bijna 700.000 BTW-plichtigen. De tarieven zijn 6%, 12% en 21%. De opbrengst van de BTW wordt geïnd door de Federale Overheidsdienst Financiën en vervolgens verdeeld over de Europese Unie, de federale staat, de gemeenschappen en de sociale zekerheid. Dit gebeurt volgens een vastgelegde verdeelsleutel, de zogenaamde affectatie.
Inhoud |
[bewerk] Soorten omzetbelasting
[bewerk] Retail/Sales Tax
Bij deze vorm van omzetbelasting wordt alleen belasting geheven op aankopen door een consument. Deze vorm is gevoelig voor fraude, en wordt daarom in Europa niet meer toegepast. Er wordt alleen belasting geheven over de verkoop van een goed door de winkelier aan de klant - tenzij de klant zelf een bedrijf is. Fraude is heel goed mogelijk doordat de klant kan proberen om een goed namens een bedrijf te kopen. De nadelen:
- het is niet duidelijk welke ondernemers als detailhandelaar aangemerkt moeten worden;
- het is niet duidelijk welke klanten eindgebruikers zijn.
[bewerk] Omzetbelasting met cascadestelsel
Bij deze vorm wordt er bij iedere transactie in het productieproces belasting geheven. Bij dit stelsel drukt er vaak een hoog percentage (cumulerende) belasting. Een cascadestelsel heeft twee nadelen:
- Doordat in de prijs van de goederen een belastingcomponent verwerkt zit, treedt er belastingcumulatie op: er wordt belasting geheven over de belasting. Het is evident dat er meer cumulatie optreedt naarmate het productieproces langer is, en het tarief hoger.
- In lange bedrijfskolommen wordt de belastingdruk heel zwaar. Dit leidt tot verticalisering in de productieprocessen: bijv. een schrijnwerker neemt een houthakker en een houtzager in dienst en verkoopt de kast ook nog eens zelf. De prijs zal dan dalen en daarmee ook de belastinginkomsten voor de overheid. Dit is een grote verbetering van de economie.
[bewerk] BTW
Bij de BTW moet de ondernemer die goederen levert of een dienst verricht, omzetbelasting in rekening brengen aan de afnemer en deze omzetbelasting voldoen aan de fiscus. Indien en voor zover de afnemer van die prestatie kan aantonen dat hijzelf een belastingplichtig ondernemer is en de aan hem geleverde prestaties worden gebruikt binnen zijn onderneming, kan hij de betaalde belasting als voorbelasting terugkrijgen van de fiscus.
[bewerk] Aftrek van voorbelasting
De belastingplichtige ondernemer kan de betaalde BTW terugkrijgen van de fiscus. Doorgaans gebeurt dit door verrekening met de door hem ingehouden BTW, die hij aan de fiscus moet afdragen. Als de terug te ontvangen BTW echter groter uitvalt dan de af te dragen BTW, dan keert de fiscus dit verschil daadwerkelijk uit. Dit komt voor bij exporteurs, die binnen het land inkopen en daarbij BTW betalen, over de verkoop geldt bij export vaak een 0%-tarief (o.a. in Nederland en België), en dus krijgt de exporteur de betaalde BTW terug van de fiscus.
[bewerk] Cascadestelsel versus het BTW-stelsel: een casus
Een bepaalde bedrijfskolom verloopt als volgt:
- Een houthakker kapt een boom (kosten en winstopslag 80) en verkoopt die aan een houtzager;
- de houtzager zaagt de boom in planken (kosten en winstopslag 100) en verkoopt die aan een schrijnwerker;
- de schrijnwerker maakt van de planken een kast (kosten en winstopslag 120) en verkoopt die aan de winkelier;
- de winkelier verkoopt de kast (kosten en winstopslag 125) aan een klant.
[bewerk] Cascadestelsel
Gegeven is een belastingpercentage van 10%. De belastingberekening verloopt als volgt:
| Verkoop door | Goed | Inkoopprijs | (Arbeids)kosten + winst | Kostprijs | Belasting | Verkoopprijs |
|---|---|---|---|---|---|---|
| houthakker | boomstam | 0,00 | 80,00 | 80,00 | 8,00 | 88,00 |
| houtzager | planken | 88,00 | 100,00 | 188,00 | 18,80 | 206,80 |
| schrijnwerker | kast | 206,80 | 120,00 | 326,80 | 32,68 | 359,48 |
| winkelier | kast | 359,48 | 125,00 | 484,48 | 48,45 | 532,93 |
| Totaal | 107,93 |
De klant betaalt uiteindelijk 532,93 voor een kast met een kostprijs exclusief belasting van 425 (532,93 minus 107,93) zodat effectief een percentage wordt geheven van ruim 25%. Er geldt, hoe langer de bedrijfskolom hoe groter het effectieve belastingpercentage. Dit is dus een nadeel.
[bewerk] Toegevoegde-waardestelsel
Zelfde gegevens maar nu een belastingpercentage van 20%. De belastingberekening verloopt als volgt:
| Verkoop door | Goed | Inkoopprijs (excl. BTW) | (Arbeids)kosten + winst | Verkoopprijs (excl. BTW) | Belasting | Aftrek voorbelasting | Verkoopprijs (incl. BTW) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| houthakker | boomstam | 0,00 | 80,00 | 80,00 | 16,00 | 0,00 | 96,00 |
| houtzager | planken | 80,00 | 100,00 | 180,00 | 36,00 | 16,00 | 216,00 |
| schrijnwerker | kast | 180,00 | 120,00 | 300,00 | 60,00 | 36,00 | 360,00 |
| winkelier | kast | 300,00 | 125,00 | 425,00 | 85,00 | 60,00 | 510,00 |
| Totaal | 197,00 | 112,00 |
Wat direct opvalt is dat ondanks een belasting van 10 procentpunten meer dan bij het cascadestelsel, er toch een lagere verkoopprijs ontstaat. De totale belasting bedraagt 197 en de vooraftrek van voorbelasting bedraagt totaal 112. Het verschil is de belastingopbrengst en deze bedraagt derhalve 85. Ter controle: 20% van de kostprijs (verkoopprijs exclusief BTW) ad 425 bedraagt inderdaad 85.
[bewerk] Andere BTW-systemen
- additieve methode
- elke ondernemer betaalt belasting over de door hem toegevoegde componenten bij de productie van een goed of een dienst. Dit is een onnauwkeurige en gecompliceerde methode.
- aftrek van vooromzet
- er wordt een aftrek gegeven volgens deze formule: BTW-tarief x (de omzet van uitgaande prestaties - de kostprijs van inkomende prestaties).
- BTW met butoir
- verrekening van betaalde en verschuldigde BTW (net als bij aftrek van voorbelasting); als de betaalde BTW hoger is, dan kan de ondernemer dit verschil doorschuiven naar een volgende periode. Hij krijgt het verschil echter niet terug.
[bewerk] Nadelen van het toegevoegde-waardestelsel
- gecompliceerde administratie voor de ondernemers
- bij vrijstellingen is belastingcumulatie toch mogelijk
[bewerk] Europese regelgeving
BTW wordt geheven op grond van de Wet op de omzetbelasting 1968 waarbij sedert 1 januari 1969 de belasting op grond van het bovengenoemde BTW-stelsel wordt vastgesteld. De Lid-Staten van de EU dienen in hun nationale wetgevingen rekening te houden met de ter zake gegeven richtlijnen. De introductie van het BTW-stelsel per 1 januari 1969 is gebaseerd op de Eerste en Tweede BTW-richtlijn en is later verder geharmoniseerd. Met name de Zesde BTW-richtlijn, welke in Nederland met ingang van 1 januari 1979 heeft geleid tot belangrijke aanpassingen van de Wet, neemt een belangrijke positie in. De bepalingen van de Zesde BTW-richtlijn dienen door de Lid-Staten in de nationale wetgevingen te worden vertaald waarbij op elementen afwijkingen aanvaardbaar zijn, mits het resultaat gelijk is.
In situaties waarbij de nationale wetgeving niet in overeenstemming is met de Europese regelgeving, kunnen belastingplichtigen met een rechtstreeks beroep op de richtlijn een voor hen (gunstiger) behandeling afdwingen bij de rechter. De nationale Belastingdiensten kunnen dat niet.
Dit uitgangspunt leidt dan ook tot vele procedures, denk daarbij maar aan de bouwkavelproblematiek. De positie van de richtlijnen ten opzichte van de nationale wetgeving speelt dan ook een belangrijke rol bij de beoordeling van fiscaal-technische aangelegenheden. Indien een bepaling uit de richtlijn onduidelijkheden bevat of mogelijk belangrijke verschillen ten opzichte van de nationale wetgeving veronderstelt, kan de nationale rechter worden verzocht om prejudiciële vragen te stellen aan het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen te Luxemburg.
De uitspraken van dit Hof, op basis waarvan inzicht wordt verkregen in de richtlijnen, zijn vervolgens bepalend voor de rechtspraak in de Lid-Staten. Het belang van deze uitleg is de laatste tientallen jaren de aanleiding geweest om de heffing van BTW primair vanuit deze richtlijnen te benaderen. Op 21 februari 2006 heeft het Hof in het Halifax-arrest een belangrijke uitspraak gedaan over de reikwijdte van het begrip "misbruik van recht" in de omzetbelasting.
[bewerk] Geschiedenis van omzetbelasting
Klassiek Griekenland, het land van de handel en de scheepvaart lijkt de uitvinder van de omzetbelasting te zijn in de stad Athene. Het helleense Egypte neemt deze belastingvorm over. Keizer Augustus in het Romeinse rijk herintroduceert haar om zijn veteranen te kunnen betalen. De hele Middeleeuwen door ontbreekt ze niet in de grote Europese staten.
De Castiliaanse Alkabala, waaraan, volgens Adam Smith, Spanje haar economische welvaart ontleende, trekt als succesvol idee over de Pyreneeën naar Frankrijk. De Italiaanse vorsten en steden blijven niet achter en kopiëren deze belasting. In de nieuwere tijd lijkt ze verdwenen. maar in Engeland verschijnt ze als een bundel accijnzen, om een oplossing te zijn voor de geldnood die er tijdens de Napoleontische oorlogen was. De VS redden zichzelf door omzetbelasting in te voeren tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog.
De Eerste Wereldoorlog zorgt voor een wedergeboorte van de omzetbelasting. Eerst Duitsland in 1916, in het midden van de Eerste Wereldoorlog, om de stijgende oorlogsuitgaven te dekken, Frankrijk in 1920 en België in 1921, om de desastreuze gevolgen van de oorlog op te vangen, Engeland kwam in 1940 met een uitgebreid systeem van accijnzen, dat men in zijn totaliteit als een omzetbelasting kan beschouwen, vanwege het probleem: How to pay the war?
Nederland voerde de omzetbelasting pas in 1934 in, niet in verband met de oorlog, maar midden in de crisistijd. Het was hier de bedoeling om met de opbrengst de gevolgen van de crisis tegen te gaan. Er werd toen door de regering gesteld dat dit een tijdelijke belasting zou zijn. Nochtans is zij nimmer afgeschaft, integendeel, haar succes was zo groot dat haar plaats in het belastingstelsel steeds belangrijker is geworden.
De Europese Gemeenschap zocht naar een eenvormig belastingstelsel voor alle lidstaten en nam het idee van de Fransman Maurice Lauré Directeur adjoint du Direction Générale des Impôts over om tot een Taxe sur la valeur ajouté = TVA over te gaan. Ze is nu niet meer weg te denken uit ons (Europese) systeem.
| Bronnen en referenties: |
|
