Samisch
Van Wikipedia
| Samisch (Sámegiella) | |
|---|---|
| Gesproken in: | Noorwegen, Zweden, Finland, Rusland (Kola-schiereiland) |
| Sprekers: | ca. 20.000 |
| Taalfamilie | Oeraals
|
| Alfabet: | Latijns, Cyrillisch |
| Officiële status | |
| Officieel in: | officiële minderheidstaal in een gedeelte van Noorwegen, Zweden en Finland |
| Taalorganisatie: | Samisk språkråd (Noorwegen) |
| Taalcodes | |
| ISO 639-1: se (Noord-Samish) ISO 639-2(B): sma, sme, smi, smj, smn, sms SIL: sia, sjd, sjk, sjt, smn, sms, sju, sje, sme, smj, sma | |
Samisch (ook Saami of Sami) is de verzamelnaam voor de talen die door de Saami in het noorden en midden van Noorwegen en Zweden, het noorden van Finland en in het noordwesten van Rusland (het Kola-schiereiland) worden gesproken.
De benaming "Laps" wordt door de sprekers zelf als scheldwoord opgevat en is vrijwel geheel uit het hedendaagse taalgebruik van Scandinaviërs en uit de vaktaal van taalkundigen verdwenen.
Samisch is een officieel erkende minderheidstaal in Noorwegen (in de gemeentes Kautokeino, Karasjok, Kåfjord, Nesseby, Sør-Varanger en Tana), in Finland (Enontekiö, Inari, Sodankylä en Utsjoki) en in Zweden (Arjeplog, Gällivare, Jokkmokk en Kiruna).
Het Samisch behoort tot de Finoegrische talen. Om politiek-culturele redenen wordt het vaak als één taal behandeld, maar taalkundig gezien gaat het om verschillende talen of taalvarianten die niet allemaal onderling verstaanbaar zijn. Er zijn 11 varianten van het Samisch: zes daarvan zijn levende talen met een eigen schrift:
- Noord-Samisch (ca. 15.000 sprekers)
- Lule-Samisch (ca. 1.500)
- Zuid-Samisch (ca. 500)
- Inari-Samisch (ca. 500)
- Skolt-Samisch (ca. 400)
- Kildin-Samisch (ca. 650)
Drie andere talen (Ter-Samisch, Ume-Samisch en Pite-Samisch) worden nog door een zeer kleine groep (waarschijnlijk minder dan 20 mensen) gesproken. De twee laatste talen (Akkala-Samisch en Kemi-Samisch) zijn uitgestorven.
[bewerk] Schrift
De Samische talen gebruiken het Latijns alfabet, uitgebreid met extra letters:
| Noord-Samisch: | Áá Čč Đđ Ŋŋ Šš Ŧŧ Žž |
| Inari-Samisch: | Áá Ââ Ää Čč Đđ Šš Žž |
| Skolt-Samisch: | Áá Ââ Čč Ʒʒ Ǯǯ Đđ Ǧǧ Ǥǥ Ǩǩ Ŋŋ Õõ Šš Žž Åå Ää |
| Lule-Samisch (Zweden): | Áá Åå Ńń Ää |
| Lule-Samisch (Noorwegen): | Áá Åå Ńń Ææ |
| Zuid-Samisch (Zweden): | Ää Öö Åå |
| Zuid-Samisch (Noorwegen): | Ææ Øø Åå |
Kildin-Samisch gebruikt een uitgebreide versie van het Cyrillisch alfabet: Аа Ӓӓ Бб Вв Гг Дд Ее Ёё Жж Зз Ии Йй Ӣӣ Кк Лл Ӆӆ Мм Ӎӎ Нн Ӊӊ Ӈӈ Оо Пп Рр Ҏҏ Сс Тт Уу Фф Хх Цц Чч Шш Щщ Ъъ Ыы Ьь Ҍҍ Ээ Ӭӭ Юю Яя Јј Ѣѣ.
 |
Zie de Samische editie van Wikipedia |
