Theo van Gogh (regisseur)
Van Wikipedia
Theodoor (Theo) van Gogh (Den Haag, 23 juli 1957 - Amsterdam, 2 november 2004) was een Nederlands regisseur, televisiemaker, columnist en opiniemaker.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Van Gogh werd geboren als zoon van Johan van Gogh, een ambtenaar van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). Vader Van Gogh is een kleinzoon van de kunsthandelaar Theo van Gogh (1857-1890), de broer van de schilder Vincent van Gogh. Theo werd vernoemd naar een oom die tijdens de Tweede Wereldoorlog om het leven kwam als gevolg van verzetsactiviteiten. Hij groeide op in Wassenaar. De kleine Theo wilde geen sprookjes horen die slecht afliepen. Als puber ging hij 's nachts met een vriendje joyriden, en naar het graf van Oom Theo wilde hij niet meer mee. In de tuin achter het huis hield hij toespraken tot het volk waarin hij het niet-aanwezige publiek aansprak met "Landgenoten!".
Direct na zijn eindexamen middelbare school op 13 mei 1975 werd hij door zijn moeder het huis uitgezet, tot opluchting van een zus. Zijn diploma haalde hij pas een half jaar voor zijn dood bij zijn oude school op. Van Gogh studeerde rechten te Amsterdam, met het idee advocaat te worden. Na het afbreken van zijn studie meldde hij zich tweemaal bij de Nederlandse Filmacademie, maar werd beide keren afgewezen. Hij sprokkelde wat geld bij elkaar, en maakte in 1982 als autodidact zijn regiedebuut met de speelfilm Luger.
Voor Blind Date (1996) en In het belang van de staat (1997) kreeg hij een Gouden Kalf. Voor de laatste film won Van Gogh op het San Francisco International Film Festival in 1999 ook een "Certificate of Merit". Als acteur was hij onder meer te zien in De Noorderlingen (1992). Daarnaast werkte hij voor televisie, en schreef hij provocerende columns.
Van Gogh was lid van het Republikeins Genootschap en stemde bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2003 op Ayaan Hirsi Ali. Haar kritiek op de islam werd door hem gesteund. Samen met Hirsi Ali maakte hij de film Submission (uitgezonden in het televisieprogramma Zomergasten), over het verband tussen de manier waarop een deel van de moslims de Koran interpreteren en vrouwenmishandeling.
Geen van Van Goghs films deed het echt goed in de bioscoop. Al zijn films hadden een teleurstellende box office. Zijn grootste succes was 06 waar 30.000 mensen naartoe gingen. In 1994 was dat aantal genoeg om de best lopende Nederlandse bioscoopfilm te worden, een absoluut laagterecord in de Nederlandse filmgeschiedenis.
[bewerk] Moord
Hoofdartikel: Moord op Theo van Gogh
Op dinsdagmorgen 2 november 2004 rond 9 uur 's ochtends werd Van Gogh vermoord. Hij fietste door de Linnaeusstraat in Amsterdam-Oost/Watergraafsmeer, op weg van huis naar zijn kantoor, toen hij door Mohammed Bouyeri, ook te fiets, onder schot werd genomen. Terwijl hij zichzelf in veiligheid probeerde te brengen werd hij door zeven kogels geraakt. De 27-jarige dader stak vervolgens een mes in Van Goghs lichaam waaraan een open brief aan Ayaan Hirsi Ali en de VVD was bevestigd. Daarna stak hij een groter mes tot aan de ruggengraat in de borst. Na de moord sloeg Bouyeri op de vlucht, maar werd al snel door de politie ingehaald. Tijdens zijn vlucht schoot hij op een motoragent. Bouyeri verklaarde later dat hij het liefst door de politie zou zijn doodgeschoten. Bouyeri werd op 26 juli 2005 door de Rechtbank in Amsterdam schuldig bevonden aan de moord met een terroristisch oogmerk en veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf.
[bewerk] Van Gogh als regisseur
Van Gogh stond bekend als een typische acteursregisseur. De kwaliteit van zijn films steunt in de eerste plaats op de acteerprestaties. Hoewel hij zich in columns en debatten regelmatig provocerend opstelde, was hij op de set volgens zijn acteurs beminnelijk. Van Gogh zei dat die houding voortkwam uit opportunisme: acteurs deden volgens hem beter hun best als je aardig voor ze was. Evengoed lag hij in een later stadium regelmatig ook overhoop met zijn medewerkers en acteurs. Zo was hij gebrouilleerd met onder meer acteur Thom Hoffman, cameraman Tom Erisman en actrice Renée Fokker.
In de jaren tachtig wisselde Van Gogh shockerende bravourefilms af met ingetogen literatuurverfilmingen. Vanaf de jaren negentig schakelde hij over naar relatiefilms, geschreven door schrijvers als Theodor Holman, Justus van Oel en Tomas Ross.
De meeste van zijn films waren low-budgetproducties, vaak bekostigd uit eigen zak. Na de bekroonde films 06 en Blind Date bleken financiers bereid om wat meer geld in zijn producties te steken, zodat hij uiteindelijk een film kon maken met een fors budget: de film over de moord op Pim Fortuyn - 06/05. Ook dit werd echter geen succes aan de box office. Zijn meestbezochte film is nog steeds 06, die door slechts 30.000 mensen naar de bioscoop trok. Evengoed was dat de bestbezochte Nederlandse film van dat jaar; een historische dieptepunt in de Nederlandse filmhistorie. Behalve films voor het witte doek en voor tv regisseerde hij ook televisieprogramma's zoals de tv-registratie van Eric van Sauers cabaret voorstellingen en het AVRO interviewprogramma "Krachtstroom".
- Luger (1982)
- Een dagje naar het strand (1984)
- Charley (1986)
- Terug naar Oegstgeest (1987)
- Loos (1989)
- Vals licht (1993)
- Ilse verandert de geschiedenis (1993)
- 06 (1994)
- Reunie (1994)
- Eva (1994)
- Een galerij: De wanhoop van de sirene (1994)
- De Eenzame Oorlog Van Koos Tak (1995)
- Blind Date (1996)
- Hoe ik mijn moeder vermoordde (1996)
- In het belang van de staat (1997)
- Au (1997)
- De Pijnbank (1998)
- Baby Blue (2001)
- De nacht van Aalbers (2001)
- Najib en Julia (2002)
- Interview (2003)
- Zien (2004)
- Submission (2004)
- Cool (2004)
- 06/05 (première 12 december 2004)
- Medea (televisieserie; uitgezonden in 2005)
- Bad (niet voltooid)
[bewerk] Van Gogh als acteur
- Luger (1981)
- De witte waan (1984) van Adriaan Ditvoorst - als junkie
- De nacht van de wilde ezels (1990) van Pim de la Parra
- Tadzio (1991) van Erwin Olaf en Frans Franciscus
- De Noorderlingen (1992) van Alex van Warmerdam - als Dikke Willie
- La séquence des barres parallèles (1992) van Ian Kerkhof
- Flodder - Aflevering egtripper als biljarter
- Terrorama (2001) van Edwin Brienen - als godsdienstfanaat
- 2020 - Het programma dat zijn tijd ver vooruit is (2003), uitgezonden door BNN - als moslim
[bewerk] Van Gogh als televisiepersoonlijkheid
- Een prettig gesprek (1989)-(1997) - interviewprogramma op de Amsterdamse kabeltelevisie. In dit programma interviewde Van Gogh op 20 augustus 1993 Pim Fortuyn. Nadat beide personen vermoord waren ontstond hernieuwde interesse in het gesprek.
- Wat doe jij nou? (1991) - beroepskeuzequiz
- De hunkering (1997) - datingshow, bedoeld als parodie
- Het is hier verschrikkelijk gezellig (1998)
- Hoe hoort het eigenlijk? (1999) - samen met Menno Buch
- Het laatste Oor (2000) - discussieprogramma
- Van Gogh op zondag (2000) - praatprogramma
- Theo Onderdak (2001) - amusement; Van Gogh gaat voor Novib bedelen bij BN'ers
- Business Class (2002) - praatprogramma van presentator Harry Mens. Van Gogh verzorgde hierin een column die al na twee keer door RTL5 werd geschrapt omdat hij LPF-fractievoorzitter Mat Herben had beticht van het aannemen van steekpenningen.
[bewerk] Van Gogh als auteur
Van Gogh was columnist voor een reeks van kranten en tijdschriften waar hij meestal met ruzie vertrok. Begin jaren '80 publiceerde hij voor het eerst in Moviola, een tijdschrift dat werd uitgegeven door Ger van Wulften in samenwerking met Gied Jaspars.
Artikelen uit Moviola waarin hij Leon de Winter van overdreven gedweep met joods leed beschuldigde, kwamen hem op verwijten van antisemitisme te staan. Met een klacht van Sonja Barend kwam het tot een rechtszaak die jaren duurde. Van Gogh werd niet veroordeeld.
Vanwege grapjes over 'de rotte vis van Nazaret' kwam het tot een zaak bij het Europese Hof.
Aan het einde van zijn leven publiceerde Van Gogh zijn opiniestukken in het dagblad Metro en op zijn eigen website De Gezonde Roker.
Hij schreef columns voor onder andere:
Hij publiceerde de volgende boeken:
- Recreatie (poëzie, 1985)
- De weldoener (1988)
- Maagd en moordenaar (toneel, samen met Guus Luijters, 1988)
- Mijn favoriete graftak (en ander onheil) (1989)
- Wachten op de maan (1989)
- Loos (1989)
- Engel (1990)
- Een prettig gesprek (1992)
- Er gebeurt nooit iets (1993)
- Sla ik mijn vrouw wel hard genoeg? (1996)
- De gezonde roker (2000)
- Allah weet het beter (2003)
- De tranen van Mabel (samen met Tomas Ross, 2004)
Van Gogh ontving regelmatig bedreigingen, die hij ook wel publiceerde op zijn website De Gezonde Roker. Een voorbeeld is dit e-mailbericht:
- Geachte heer Van Gogh,
- Ik HOOP dat, binnenkort, een halve gare Geitenneuker uit West uw adres in de Pythagorasstraat zal bezoeken en met zijn mes het leven uit uw vadsige lijf zal laten lopen.
- Ik HOOP dat u het niet bezwaarlijk vindt als ik uw adresgegevens laat circuleren binnen deze groep van derderangsburgers.
- M.s.g.
- Bashir Bagdoun
De term geitenneuker is een neologisme dat Van Gogh, naar hij zelf schrijft, mede heeft geïntroduceerd. Naar hij zegt is het een term "waarmee de El Moumni's die onze vrijheden 't liefst om zeep zouden helpen, worden aangeduid. Bij de overste Khomeiny (....) valt in een brochure te lezen dat de moslimman zich tijdens de ongesteldheid van 'de onreine vrouw' zich in zijn seksuele nood mag wenden tot het kameel of de geit." (aldus een citaat uit een column op de website De gezonde roker).
De bewering over de brochure is waarschijnlijk apocrief.
[bewerk] Van Gogh als zanger
- Een verdeeld genoegen (jaren '80) - Van Gogh zingt eigen teksten, op piano begeleid door Willem van Ekeren.
[bewerk] Externe links
- De Gezonde Roker - Officiële website
- (en)
Theo van Gogh (regisseur) in de Internet Movie Database - Theo van Gogh in cinema.nl
- Theo van Gogh bij Hollands film glorie
- Het laatste interview met Theo van Gogh, gemaakt door Rob Muntz (audio)
- BNN-programma "2020" waarin Theo van Gogh zijn toekomstige zelf speelde als moslim - Ga naar "archief" en kies dan voor "aflevering 2"
 |
Wikiquote heeft een collectie citaten gerelateerd aan Theo van Gogh. |
