Soïssa

Soïssa (en alemand Schweiz, en francés e francoprovençal Suisse, en italian Svizzera, en romanch Svizra) —oficialament la Confederacion Soïssa— es un estat del centre d'Euròpa qu'a pas cap de frontièra maritima. Confronta Alemanha a nòrd, Liechtenstein e Àustria a l'èst, Itàlia al sud e França a l'oèst.

Sa capitala es Bèrna.

Lo gentilici es soís soïssa (plural sensible soïsses soïssas).

[Modificar] Istòria

[Modificar] Politica

De veire: Cantons soïsses

[Modificar] Geografia

De veire: Lista dels cantons soïsses per superfícia

Superfícia: 41 284 km²
Distància nòrd-sud: 220 km
Distància oèst-èst: 348 km
Punt culminant: 4634 m (la punta Dufour dins lo massís del mont Ròse, Valés)
Luòc mai bas: 193 m (lac Major, Tessin)

Soïssa a tres grandas regions naturalas:

Los Alps que forman 60% del territòri soís amb tres partidas:
- L'Engadina a l'èst dins lo canton dels Grisons (punt culminant: Piz Bernina - 4049 m)
- Los Alps de l'Oberland Bernés (punt culminant: Finsteraarhorn - 4274 m)
- Los Alps Peninas (punt culminant: Punta Dufour, mont Ròse - 4634 m)

Lo Jura es al nòrd-oèst del territòri (10%), fasent frontièra amb França e Alemanha.

Entre aquestas doas cadenas de montanhas se tròba lo Platèu Soís que concentra la màger part de la populacion (30% del territòri soís).

Vilas principalas:

Zuric
Basilèa
Genèva
Bèrna
Lausana

2880 comunas soïssas e 26 cantons.

[Modificar] Economia

De veire: Economia de Soïssa

[Modificar] Cultura

Soïssa es situada entre de grands païses europencs qu'an influenciat sas lengas e sas culturas. A quatre lengas oficialas : l’alemand (64%) al nòrd e al centre, lo francés (19%) a l’oèst, l’italian (8%) al sud, e lo romanch qu'es una lenga romanica parlada per una pichona minoritat (1%) dins lo sud-èst del canton dels Grisons. L'alemand parlat en Soïssa alemanica es un dialècte apelat soís alemand o schwyzerdütsch. Fòrça Soïsses parlan mai d'una lenga, e los residents e trabalhaires estranhs son mai de 20% de la populacion activa.

[Modificar] Ligams extèrnes

Los 46 Estats membres del Conselh d’Euròpa

Los 25 Estats membres de l’Union Europèa :

Alemanha ^O ^€

Àustria ^€

Belgica ^O ^€

Bulgaria ^O

Chipre ²

Danemarc ^O

Espanha ^O ^€

Eslovènia ^O ^€

Eslovaquia ^O

Estònia ^O

Finlàndia ^€

França ^O ^€

Grècia ^O ^€

Irlanda ^€

Itàlia ^O ^€

Letònia ^O

Lituània ^O

Luxemborg ^O ^€

Malta

Ongria ^O

Païses Basses ^O ^€

Polonha ^O

Portugal ^O ^€

Reialme Unit ^O

Republica Chèca ^O

Romania ^O

Suècia

Los 3 Estats actualament en negociacions d'adesion a l'Union Europèa (UE) :

Croàcia

Republica de Macedònia

Turquia ^O ¹

Los 4 Estats membres de l’Associacion Europèa de Liure Escambi (AELE) :

Islàndia ^EEE ^O

Liechtenstein ^EEE ^FS

Norvègia ^EEE ^O

Soïssa ^FS

Los 12 autres Estats membres del Conselh d'Euròpa :

Albania

Andòrra ^€a

Armenia ²

Azerbaitjan ¹

Bòsnia e Ercegovina

Georgia ¹

Moldàvia

Mónegue ^€a

Russia ¹

Sant Marin ^€a

Serbia

Ucraïna

Los 4 autres Estats europèus non membres del Conselh d'Euròpa

Bielorussia

Montenegro ^€b

Cazacstan ¹

Vatican ^€a

Vejatz tanben

Euròpa, Union Europèa, Geografia

^O : Estat membre de l'OTAN, que compren tanben los Estats Units e Canadà
^EEE : Estat membre de l'EEE, que compren tanben totes los Estats membres de l'Union Europèa
^€ : Estat membre de l’Union Monetària Europèa (UME) utilizant l'èuro per moneda
^€a : Estat non membre de l’UME utilizant l'èuro per moneda
^€b : Estat federal non membre de l’UME que d'unas de sas entitats utilizan l'èuro per moneda
^FS : Estat utilizant lo franc soís per moneda
¹ : Estat que la màger part de son territòri es fòra d'Euròpa
² : Estat que la totalitat de son territòri es fòra d'Euròpa