Diament

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy minerału. Zobacz też: miejscowość o takiej nazwie.

diament

brylant

struktura diamentu

Diament to minerał z gromady pierwiastków rodzimych. Nazwa pochodzi od gr. ἀδάμας adamas (dopełniacz ἀδάμαντος adamantos, łac. diamentum) = "niepokonany, niezniszczalny" i nawiązuje do wyjątkowej twardości tego minerału. Jest najtwardszym z minerałów spotykanych w przyrodzie.

[edytuj] Właściwości

Wzór chemiczny - C (węgiel)
Układ krystalograficzny - regularny
Twardość w skali Mohsa - 10, najtwardszy ze znanych minerałów
Łupliwość – doskonała według ścian ośmiościanu
Rysa - biała
Przełam - muszlowy
Gęstość – 3,47 – 3,56 - najczęściej: 3,52 g/cm³
Barwa - bezbarwny lub różne barwy obce
Połysk - diamentowy
Dyspersja - 0,044
Inkluzja - wrostki różnych minerałów.
ma właściwości półprzewodnikowe
dobrze przewodzi ciepło

Tworzy zazwyczaj niewielkie kryształy przyjmujące postać ośmiościanu, rzadziej sześcianu. Duża część kryształów ma zaokrąglone kształty oraz wykazuje zbliźniaczenia. W przyrodzie stanowi jedną z trzech, obok grafitu i fulerenów, odmian alotropowych węgla.
Jest kruchy (rozpryskuje się pod wpływem uderzenia), przezroczysty; zwykle zawiera śladowe ilości azotu, glinu, boru, manganu, krzemu, magnezu, chromu.
Są w nim spotykane różne wrostki mineralne reprezentowane przez: oliwin, granat, pirop, pirotyn, ilmenit, rutyl, grafit, diopsyd, spinel oraz wcześniej wykrystalizowane diamenty. Rodzaj tych inkluzji pozwala na precyzyjne określenie miejsca pochodzenia danego kamienia. Minerał bardzo rzadki.

Ze względu na cechy zewnętrzne wyróżnia się kilka typów diamentów:

bort - występuje w postaci nieregularnych zrostów ziarnistych, drobnokrystalicznych skupień.
ballas - promieniste skupienia kryształów diamentu.
Karbonado - zwany też czarnym diamentem, występuje w postaci drobnoziarnistych, porowatych skupień zabarwionych na czarno, szaro lub ciemnozielono, o różnej wielkości (aż do wielkości jaja), przypominające z wyglądu kokos - spotykane przede wszystkim w Brazylii.

Diamenty naturalne monokrystaliczne klasyfikuje się na cztery grupy:

Typ 1a - (98% całkowitego wydobycia) silnie absorbują ultrafiolet, są optycznie przezroczyste dla fal o długości ponad 320 nm, przewodnictwo cieplne 9 W/cm/K, rezystywność elektryczna >10¹⁶Ω cm
Typ 1b - (1% całkowitego wydobycia) zawiera do 0,2% azotu, własności optyczne, cieplne i elektryczne jak typ 1a
Typ 2a - przewodnictwo cieplne 26 W/cm/K, rezystywność elektryczna >10¹⁶Ω cm
Typ 2b - niebieska barwa, rezystywność elektryczna >10-1000 Ω cm, są półprzewodnikami typu p

[edytuj] Występowanie

Stanowi składnik bardzo rzadkich skał magmowych, kimberlitów.
Rozróżniamy dwa rodzaje występowania diamentów:

złoża pierwotne, znajdujące się w miejscu gdzie powstały
- złoża kimberlitowe – mają wielkie znaczenie przemysłowo-gospodarcze (np. pd Afryka, niektóre złoża w Brazylii).
- złoża perydotytowe – rzadko spotykane, mają małe znaczenie gospodarcze (np. w Sajanach).
złoża wtórne – okruchowe, przeniesione w inne okolice
- złoża eluwialne – tworzą się przy podchodzeniu ku powierzchni utworów diamentonośnych na skutek ich wietrzenia i odłączenia się części lekkich i i rozpuszczalnych (np. Indie, Brazylia).
- złoża deluwialne – są produktem obsunięcia się materiału diamentonośnego posegregowanego dzięki różnicy ciężarów właściwych składników (spotykane w Indiach i Brazylii).
- aluwialne złoża diamentonośne –występują w łożyskach i tarasach rzek współczesnych i dawnych (np. Borneo, pd Afryka, Birma, Kongo, Brazylia).
- złoża okruchowe pochodzenia morskiego – spotykane na brzegach mórz i tarasach morskich w postaci wąskich pasów równoległych do wybrzeża (np. Afryka płd-zach).
- złoża lodowcowe – znane ze zlepieńców lodowcowych Brazylii i dorzecza Oranje.
- złoża pochodzenia eolicznego – znane jedynie z pustyni Namib
- złoża mieszane – złoża Konga i Gujany Brytyjskiej (złoża odkryte w 1887 nad rzekami. Diamenty dorównują brazylijskim. Na 1 m³ przypada ok. 2 karaty diamentów).

Złoża wtórne były znane wcześniej i mają większe znaczenie pod względem wydobytych i wydobywanych dotąd diamentów.

Diamenty występują również w meteorytach w postaci wysokociśnieniowej odmiany heksagonalnej zwanej londsdaleitem.

Miejsca występowania:

Indie – złoża wtórne, znane na wiele wieków p.n.e. i będące jedynym źródłem diamentów do początku XVIII wieku. Obszar diamentonośny ciągnie się na Półwyspie Hindustańskim w dolinach rzek: Penner, Kistnach, Gadavary. Średnia wielkość diamentów wynosi 0,6 karata. Są w najwyższym gatunku pod względem czystości, połysku, przezroczystości. Wydobycie bardzo prymitywne. Złoża prawie wyczerpane.

Rosja (w Jakucji (Trubka Udacznaja), Ural, Płw. Kola),
Australia – nad rzekami Gwadir i Darling. Diamenty małe o dużej odporności, mniejszej łupliwości i silnym połysku.
Republika Południowej Afryki – dorzecze Oranje, Vaal – znane od 1867 r. W 1870 r. odkryto wielkie złoża pierwotne typu kimberlitowego około Kimberley. Tu w kopalniach znaleziono największe i najbardziej znane diamenty: Cullinan, Excelsior, Petz, Wiktoria, Juliusz Man. W 1927 r. wydobyto tam 4 708 038 karatów, a ze złóż pierwotnych 2 138 407 karatów diamentów.
Demokratyczna Republika Konga – złoża przeważnie okruchowe, diamenty mają głównie znaczenie przemysłowe; wydajność wynosi 2-3 karatów na 1 m³ skały. Dostarczają ok. 65% produkcji światowej.
Brazylia – Minas Gerais, Mato Grosso, Parana, - eksploatację złóż zaczęto w 1721 r. Złoża aluwialne (przy zboczach i tarasach rzek). Zawartość diamentów wynosi przeciętnie 0,5-1 karata na 1 m³ skały. Występuje duża ilość diamentów czarnych (karbonado). Diamentom brazylijskim towarzyszą różne minerały szlachetne i półszlachetne.
Botswana – Orapa,
Namibia,
Senegal,
Kanada i
USA – złoża nie mają większego znaczenia przemysłowego.
Angola
Botswana

[edytuj] Zastosowanie

Jest stosowany przy produkcji materiałów ściernych (diamenty syntetyczne) i narzędzi tnących i skrawających,
jako elementy w aparaturze naukowej i medycznej,
do wyrobu filier (wkładek kalibracyjnych - narzynek), do ciągadeł drutów i włókien sztucznych
do wyrobu twardościomierzy i igieł fonograficznych
do wyrobu drogocennej biżuterii
w jubilerstwie - odpowiednio oszlifowane diamenty noszą nazwę brylantu.
Diamenty są uważane za najcenniejszy minerał, cechy kamieni jubilerskich ma zaledwie 10–20% wszystkich wydobywanych diamentów.
diamenty znajdowane są też w meteorytach

[edytuj] Znane diamenty

Do najsłynniejszych diamentów na świecie należą:

Cullinan – 3106 karatów, największy znany diament, podzielony na 105 części i oszlifowany;
Excelsior – 995,2 karata, podzielony na 11 części i oszlifowany;
Prezydent – 726,6 karata, brazylijski, podzielony na 29 części i oszlifowany;
Jonker – 726 karatów, podzielony na 15 części i oszlifowany;
Jubilee – 650,8 karata, po oszlifowaniu 245 karatów;
Imperial (Victoria, Great White, Nizam) – 457 karatów, oszlifowany;
Darcy Vargas – 425 karatów, brazylijski;
Regent – 410 karatów, po oszlifowaniu 140,5 karata, obecnie w Luwrze;
Szach – 3x1 cm, obecnie w skarbcu na Kremlu;
Orłow – ok. 400 karatów, po oszlifowaniu 199,6 karata;
Gwiazda Jakucji – 234 karaty, syberyjski;
Millennium Star – 203 karaty,
Koh-i-noor – 181,1 karata, indyjski, obecnie w skarbcu brytyjskim;
Hope – 67,125 karata, po oszlifowaniu 44,4 karata, największy barwny diament – szafirowoniebieski.

Najcenniejsze diamenty w Polsce to:

wielki czarny diament w złotej puszce św. Stanisława (1504, skarbiec katedry na Wawelu);
bezbarwny diament w koronie monstrancji Jana Kazimierza (1672, skarbiec klasztoru Paulinów na Jasnej Górze) – 10 karatów.

[edytuj] Ciekawostki

Staroindyjska medycyna naturalna zalecała popiół z diamentów przy leczeniu trądu, suchot, schizofrenii, nadmiernym chudnięciu, cukrzycy i anemii. Popiół stosowany profilaktycznie miał przedłużać życie, wzmacniać ciało, poprawiać cerę i dawać dobre samopoczucie.

W litoterapii diament stosuje się przy gorączce mózgu, nowotworach, zaburzeniach przysadki i szyszynki, przy schorzeniach móżdżku i rdzenia przedłużonego. Diament ma działać korzystnie również przy wylewach, zapaleniach i zaburzeniach prawej i lewej półkuli oraz opon mózgowych, a także przy autyzmie, dysleksji, epilepsji, problemach z koncentracją oraz zaburzeniach wzroku.