Kazachstan

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Қазақстан Республикасы
Республика Казахстан


Flaga Kazachstanu	Godło Kazachstanu

prezydent
Nursułtan Nazarbajew

Szef rządu

premier Karim Masimow

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

9. na świecie
2 717 300 km²
1,7%

Liczba ludności
• całkowita (2006)
• gęstość zaludnienia

61. na świecie
15 200 000
5,6 osób/km²

Niepodległość

od ZSRR
16 grudnia 1991

Jednostka monetarna

tenge (KZT)

Strefa czasowa

UTC +5 do +6

Hymn państwowy

Менің Қазақстаным
(Mój Kazachstan)

¹ rosyjski ma status języka do kontaktów międzynarodowych

Kazachstan, Republika Kazachstanu (kaz. Қазақстан, Қазақстан Республикасы trl. Ķazaķstan, Ķazaķstan Respublikasy, trb. Kazakstan, Kazakstan Respublikasy; ros. Казахстан, Республика Казахстан trl. Kazahstan, Respublika Kazahstan, trb. Kazachstan, Riespublika Kazachstan) - państwo leżące częściowo w Europie (5,4 % powierzchni - tereny na zachód od rzeki Emba) i częściowo w Azji, powstałe w 1991 w wyniku rozpadu Związku Radzieckiego. Graniczy z następującymi państwami: Chinami (1460 km granicy), Kirgistanem (980 km), Turkmenistanem (380 km), Uzbekistanem (2300 km) oraz Federacją Rosyjską (6467 km). Łączna długość granic Kazachstanu wynosi 12 187 km. Kazachstan ma również dostęp do największego jeziora świata - Morza Kaspijskiego na długości 2340 km.

Spis treści

1 Ustrój polityczny
2 Historia
3 Geografia
4 Problemy ekologiczne
5 Demografia
- 5.1 Statystyki demograficzne
6 Kultura
7 Zobacz też
8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Ustrój polityczny

Ałmaty

Kazachstan to republika. Na czele państwa stoi prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na siedmioletnią kadencję (od 1 grudnia 1991 roku jest nim Nursułtan Nazarbajew). Jego władza jest bardzo silna. Powołuje i odwołuje on rząd. Ma prawo rozwiązywania parlamentu i zarządzania referendum bez żadnych konsultacji politycznych. Tylko prezydent może wnosić projekty zmian w konstytucji. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu. W Izbie niższej (Mażilis) zasiada 77 deputowanych, wybieranych w większości w okręgach jednomandatowych. Dziesięcioro wybieranych jest w wyborach proporcjonalnych, w głosowaniu na partyjne listy krajowe, przy wyborczej klauzuli zaporowej wynoszącej 7%. Ich kadencja trwa pięć lat. W Senacie, izbie wyższej parlamentu, zasiada 39 senatorów. Siedmiu z nich wyznacza prezydent. Po dwóch wybierają specjalne zgromadzenia elektorów (maslichaty) każdej z 14 prowincji oraz miast Astany i Ałmaty. Kadencja senatora trwa sześć lat. Co dwa lata następuje wymiana 1/3 składu izby. Dożywotni mandat senatora przysługuje również byłym prezydentom republiki. Wybory z 19 września 2004 przyniosły parlamentarną dominację partii Otan (Ojczyzna) Nursułtana Nazarbajewa (która w Mażilisie zdobyła 53 mandaty). Reszta miejsc w parlamencie obsadzona została w zdecydowanej większości przez proprezydencki blok AIST (Rolniczo-przemysłowy Związek Pracowników) oraz partię Asar, której przewodzi córka prezydenta Nazarbajewa, Dariga.

Mimo iż Kazachstan uważany jest za państwo, które w porównaniu do innych krajów Azji Środkowej czyni największe postępy we wdrażaniu reform demokratycznych, to sytuacja w tym kraju wciąż daleka jest od ideału. Międzynarodowe i pozarządowe organizacje zajmujące się ochroną praw człowieka wskazują na częste przypadki ich łamania przez miejscowe władze. Przykładem jest głośny proces opozycyjnego dziennikarza Siergieja Duwanowa.

Kazachstan podzielony jest na 14 prowincji i 3 obwody miejskie.

Kazaskie święta narodowe to: 30 sierpnia – Dzień Konstytucji, 25 października – Dzień Republiki oraz 16 grudnia – Święto Niepodległości.

[edytuj] Historia

Godło Kazachskiej SRR

Ministerstwo Komunikacji w Astanie

Kazachstan, skolonizowany uprzednio przez rosyjskich carów i wcielony do Rosji w 1868 r., został wchłonięty przez Związek Radziecki na fali wydarzeń rewolucji 1917 roku, której przewodził Włodzimierz Lenin. W czasie rządów Stalina Kazachstan był znany ze znajdujących się na jego terenie poprawczych obozów pracy oraz jako miejsce deportacji m.in. ludności polskiej oraz Czeczenów. Później Kazachstan stał się miejscem kilku ambitnych radzieckich projektów, takich jak: umiejscowione w Semipałatyńsku laboratoria jądrowe, próby z bronią jądrową, kosmodrom Bajkonur, zagospodarowywanie bezludnych terytoriów. 16 grudnia 1991 r. Kazachstan, jako ostatnia z republik ZSRR, proklamował niepodległość. W 1997 r. stolica kraju została przeniesiona z położonego na południu kraju miasta Ałmaty do znajdującej się bliżej geograficznego centrum kraju Akmoły, przemianowanej później na Astanę.

[edytuj] Geografia

Jezioro Kaindy powstało w wyniku osuwiska, które przegrodziło dolinę rzeki. Kazachstan południowo-wschodni.

Główne miasta: Astana, Ałmaty, Karaganda, Szymkient, Pawłodar, Taraz, Ust-Kamienogorsk, Uralsk, Temirtau, Kustanaj, Aktiubińsk, Pietropawłowsk, Semipałatyńsk, Ekibastuz, Kyzył Orda, Aktau, Kokszetau, Atyrau, Kapczagaj.

Główne rzeki: Irtysz, Syr-daria, Ili, Emba, Ural, Iszym, Turgaj, Irgiz, Nura, Toboł, Sarysu, Šu.

Główne jeziora: Jezioro Aralskie, jezioro Bałchasz, Jezioro Kapczagajskie, jezioro Tengiz, jezioro Zajsan, jezioro Ałakol, jezioro Sasykkol, jezioro Arys, jezioro Markakol, jezioro Slletitieniz.

[edytuj] Problemy ekologiczne

Olbrzymie kazachskie pustynie były dla radzieckich władz jednym z powodów umiejscowienia w Kazachstanie prób z bronią jądrową. Te dawne eksperymenty w połączeniu z brakiem kontroli zanieczyszczeń wpłynęły na alarmująco wysoki współczynnik zachorowań w wielu regionach wiejskich. W granicach Kazachstanu zanotowano dwie wielkie katastrofy ekologiczne: wysychanie Jeziora Aralskiego oraz wysokie skażenie radioaktywne na obszarach dawnych prób jądrowych (skażona jest wielka strefa na południe od miasta Kursatow oraz obszary wzdłuż granicy z Chinami. Kazachstan jest sygnatariuszem tzw. konwencji waszyngtońskiej (Międzynarodowej Konwencji o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem). W Kazachstanie ma swoją siedzibę Środkowoazjatyckie Regionalne Centrum Ekologiczne, rozwijające współpracę lokalnych państw w dziedzinie ochrony środowiska.

[edytuj] Demografia

Spośród blisko 15 mln mieszkańców Kazachstanu największe grupy etniczne stanowią Kazachowie – 42% oraz Rosjanie – 36%. Główną religię stanowi islam sunnicki, wyznawcy prawosławia stanowią mniejszość. Większość z ok. 100 tys. katolików stanowią Polacy, Ukraińcy, Rosjanie - potomkowie ludzi deportowanych za czasów Związku Radzieckiego.

[edytuj] Statystyki demograficzne

Liczba ludności w latach 1992 - 2003

(2005)
Liczba ludności	15 233 244
Ludność według wieku
0 - 14 lat	23,0 %
15 - 64 lat	68,8 %
ponad 64 lata	8,2 %
Wiek (mediana)
W całej populacji	28,8 lat
Mężczyzn	27,2 lat
Kobiet	30,5 lat
Przyrost naturalny	0,33 %
Współczynnik urodzeń	16 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	9,42 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	-3,33 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,06 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,04 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat	0,96 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,55 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji	28,3 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	32,88 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	23,45 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	66,89 lat
Mężczyzn	61,56 lat
Kobiet	72,52 lat
Rozrodczość	1,9 urodzin/kobietę

(źródło: CIA Kazakhstan)

[edytuj] Kultura

**Święta państwowe**
Data	Polska nazwa	Oryginalna nazwa
1 stycznia	Nowy Rok	Nowyj god
8 marca	Dzień Kobiet
22 marca	Święto Wiosny	Наурыз
1 maja	Święto Jedności Narodu Kazachskiego
9 maja	Dzień Zwycięstwa	Dien Pobiedy
30 sierpnia	Dzień Konstytucji
25 października	Dzień Republiki
16 grudnia	Dzień Niepodległości