Konstytucja (akt prawny)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy ustawy zasadniczej. Zobacz też: Konstytucja.

Konstytucja (od łac. constituo,-ere - urządzać, ustanawiać, regulować) - akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, który zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.

W skład materii konstytucyjnej mogą wchodzić różne zagadnienia. Konstytucja może więc określać: podstawy ustroju społeczno - gospodarczego państwa, ponadto organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela.

Podręczniki prawnicze określają konstytucję jako ustawę zasadniczą charakteryzującą się specjalnym, wyjątkowym procederem jej zmieniania (wg art 235). Na straży konstytucji stoi głowa państwa, często nad jej przestrzeganiem czuwa specjalny trybunał. Konstytucja jest najwyższym aktem normatywnym.

[edytuj] Inne znaczenia

Niektóre organizacje nazywają konstytucją główny zestaw reguł, którymi kierują się w działalności.

W Polsce w czasach do konstytucji 1791 roku określenie konstytucja sejmowa było synonimem zwykłej ustawy, gdyż sejm wydawał wówczas tzw. constitutiones, czyli konstytucje.

[edytuj] Klasyfikacja

Konstytucje można dowolnie klasyfikować. W doktrynie prawa konstytucyjnego najczęstsze klasyfikacje to podział ze względu na:

formę - pisane (formalne) i niepisane (materialne);
treść - pełne i niepełne, tzw. małe konstytucje;
procedurę powstawania - uchwalane i oktrojowane;
sposób zmiany - sztywne i elastyczne;
okres obowiązywania - stałe i czasowe (w zależności od okresu obowiązywania).

Dodatkowo stosuje się podział na konstytucje proste i złożone (gdy całość regulacji zawarta jest w jednej lub kilku ustawach).

[edytuj] Przykłady

Konstytucja	Data uchwalenia	Odnośnik do tekstu konstytucji
Konstytucje polskie
Konstytucja 3 Maja	3 maja 1791	Wikiźródła
Konstytucja Księstwa Warszawskiego	22 lipca 1807	Wikiźródła
Konstytucja Królestwa Polskiego	27 listopada 1815	Wikiźródła
Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa i jego okręgu z 1815	3 maja 1815
Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa i jego okręgu z 1818	11 września 1818	Wikiźródła
Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa z 1833	29 lipca 1833
Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego	14/26 lutego 1832
Statut Krajowy Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim	26 lutego 1861
Mała Konstytucja z 1919	20 lutego 1919	Wikiźródła
Konstytucja marcowa	17 marca 1921	Wikiźródła
Nowela sierpniowa	2 sierpnia 1926	Wikiźródła
Konstytucja kwietniowa	23 kwietnia 1935	Wikiźródła
Mała Konstytucja z 1947	19 lutego 1947	Wikiźródła
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej	22 lipca 1952	Wikiźródła
Ustawa Konstytucyjna o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji RP	23 kwietnia 1992
Mała Konstytucja z 1992	17 października 1992	Wikiźródła
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej	2 kwietnia 1997	Wikiźródła
Inne konstytucje
Konstytucja Albanii		Wikiźródła (jęz. pol)
Konstytucja Algierii	1996	Wikiźródła (jęz. arab.)
Konstytucja Argentyny		Wikiźródła (jęz. his.)
Konstytucja Austrii	1 października 1920
Konstytucja Belgii		Wikiźródła (jęz. fr.) Wikiźródła(jęz. pol.)
Konstytucja dla Europy		Sejm RP - PDF (pol.)
Konstytucja Federacji Rosyjskiej	1993	Wikiźródła (jęz. ros.) Wikiźródła (jęz. pol.)
Konstytucja Finlandii	25 listopada 1922	Wikiźródła (jęz. pol.)
Konstytucja Francji	1958	Wikiźródła (jęz. fr.)
Konstytucja Hiszpanii	1978	Wikiźródła (jęz. hisz.)
Konstytucja Japonii	3 listopada 1946	Wikiźródła (jęz. pol.)
Konstytucja Kanady
Konstytucja Niemiec	23 maja 1949	Wikisource (jęz. niem.)
Konstytucja Stanów Zjednoczonych	17 września 1787	Wikiźródła (jęz. ang.) Wikiźródła (jęz. pol.)
Konstytucja Wolnego Miasta Gdańska	17 listopada 1920	Akademia Rzygaczy (pol., niem.)