Piri Reis
Z Wikipedii
Piri Reis, właśc. Hadżi Muhammad (ok. 1465-1554) - admirał (reis) turecki, kartograf.
Piri Reis urodził się ok. 1465 na półwyspie Gallipoli. Początkowo działał jako pirat, następnie jako korsarz na zlecenie beja Tunisu (od ok. 1490), ale zrażony jego okrucieństwem przeniósł się na służbę sułtana Osmańskiego (ok. 1494) przeciwko flotom państw chrześcijańskich (Hiszpania, Wenecja, Genua). Pierwsze zwycięstwo (nad flotą hiszpańską) uzyskał w 1500.
Piri Reis jest obecnie głównie znany jako kartograf, sporządził wiele dokładnych map. W 1525 r. ukończył dzieło swojego życia - Bahrije ("Księga mórz"), będące atlasem 210 map, wraz z opisami, niejednokrotnie wierszowanymi, pisanymi pod pseudonimem Piri. Po zmianie sułtana (w 1520 został nim Sulejman I), cieszył się łaskami również nowego władcy (został "Komendantem Indyjskim", czyli dowodził flotą Morza Czerwonego) i w 1528 ofiarował mu mapę świata zawierającą wybrzeża Ameryki Północnej.
W 1554 poniósł klęskę w walce przeciwko flocie portugalskiej na Morzu Czerwonym i sułtan rozkazał ściąć mu głowę. Prace Piri Reisa zostały zapomniane.
9 listopada 1929 r. w muzeum w Stambule odkryto fragment (wybrzeża Atlantyku) mapy świata, którą admirał sporządził w 1513 r. Na mapie zaznaczono Brazylię i odkrytą dopiero 300 lat później - Antarktydę (dokładniej Ziemię któlowej Maud). Stało się to sensacją, niektórzy podważali autentyczność mapy, inni (Erich von Däniken) widzą w tym dowód obecności kosmitów na Ziemi, gdyż mapa zawiera wiele szczegółów, które trudno byłoby odwzorować przy stanie wiedzy z XVI w. Niektórzy specjaliści uważają jednak, że ziemia zaznaczona przez Piriego nie jest Antarktydą, a autor popuścił po prostu wodze wyobraźni. Już starożytni Grecy przewidywali istnienie południowego kontynentu (terra australis), który miałby równoważyć ziemie znajdujące się na północnej półkuli. Niewykluczone, że Piri korzystał z greckich przemysleń i uzupełnił swoją mapę. Inni uważają, że mapa jest kopią mapy z czasów pochodzenia Aleksandra Wielkiego. W średniowieczu istniały dwie główne typy map: niedokładne (mapy typu T-O i inne) oraz bardzo dokładne mappae mundi, portolany i podobne, ukazujące świat sprzed epoki lodowcowej.
Nie przekonuje to jednak Dänikena i jego zwolenników: uważają, że Piri nie miał prawa znać wybrzeży Ameryki Południowej (Magellan opłynął jej brzegi dopiero w 1520 r., a więc 7 lat po powstaniu mapy). Tajemnicza mapa ciągle pozostaje obiektem sporów.
Zobacz też:
