Powstanie tajpingów
Z Wikipedii
Powstanie Taipingów (1851 - 1864) - powstanie ludowe w Chinach.
Po pierwszej wojnie opiumowej w ciągu kilku lat import tkanin bawełnianych i wełnianych z Wielkiej Brytanii do Chin wzrósł ok. 4-krotnie. Zrujnował on tysiące drobnych zakładów tkackich w całych kraju i spowodował wystąpienie dużego deficytu w handlu zagranicznym. Wzrósł też znacznie kurs srebrnego pieniądza, jakim płacono za import towarów, w stosunku do pieniędzy miedzianych, będących w obrocie wewnętrznym. W konsekwencji nastąpił znaczny wzrost podatków i gwałtowne ubożenie ludności. Na tym tle doszło do dziesiątków powstań i buntów, głównie chłopskich, zwłaszcza w prowincjach południowych, które najbardziej ucierpiały wskutek brytyjskiej agresji.
W połowie XIX wieku bunty te stały się zarzewiem wielkiego ruchu o charakterze religijno-militarnym, zwanego powstaniem taipingów. Przywódcą ruchu stał się charyzmatyczny mistyk Hong Xiuquan. Proklamował on w sierpniu 1851 utworzenie Niebiańskiego Królestwa Wielkiego Pokoju (Taiping tianguo, chin. 太平天國), od którego chińskiej nazwy pochodzi nazwa powstania. Sam siebie ogłosił władcą. Ogłosił też nową religię, będącą mieszanką chrześcijaństwa i konfucjanizmu. Wprowadzała ona purytańskie zasady moralne, wspólną własność majątkową, równy podział ziemi, równość kobiet i mężczyzn, mandarynów i chłopów itp. wprowadzając w spoleczeństwie surową dyscyplinę i wojskową organizację. Znakiem Taipingów była żółta przepaska na głowie i długie włosy bez warkoczyka.
Powstanie Taipingów w ciągu kilku lat, głównie w drodze zbrojnych podbojów, ogarnęło prawie całe centralne Chiny. W walkach dochodziło do krwawych rzezi wojskowych i ludności cywilnej. W 1853 powstańcy zajęli Nankin, ogłosili go swoją stolicą pod nazwą Tianjing (Niebiańskie miasto) i utworzyli scentralizowane państwo. Wprowadzili w nim nowe prawa, w tym najważniejszą była ustawa o ziemi, która znosiła majątki dworu cesarskiego i feudałów, przekazując je do wspólnego użytkowania przez gminy chłopskie. Inne prawa zniosły klasy społeczne, wprowadziły równouprawnienie płci, zakazały opium, hazardu, tytoniu, alkoholu, poligamii, niewolnictwa i prostytucji. Zakazano również tradycyjnego krępowania stóp kobiet. Pomimo tych idei, rządy były brutalne i mało efektywne, ograniczając się głównie do dużych miast.
Wojska cesarskie utrzymały jednak rejon Pekinu i Szanghaju i w 1856 przystąpiły do kontrnatarcia, ułatwionego przez wewnętrzne walki i rozłam w obozie tajpingów. W 1856 wybuchła również w północno-wschodnich Chinach druga wojna opiumowa z Wielką Brytanią i Francją, przegrana ostatecznie przez Chiny w 1860. Pełne podporządkowanie Chin przez państwa europejskie nie było jednak możliwe, wobec pozostawania znacznych obszarów kraju pod władzą Taipingów. Taipingowie kontrolowali część południowych i centralnych Chin, lecz nie posiadali żadnych większych portów, które umożliwiałyby im kontakt i wsparcie z zewnątrz. W 1860 rozpoczęli oni nowy marsz na północno-wschodnie prowincje. Początkowo odnosili sukcesy i podjęli nawet próbę opanowania największego ośrodka gospodarczego Chin, Szanghaju. Zostali jednak odparci z dużymi stratami przez wojska cesarskie, wspierane przez kanonierki, artylerię i oddziały brytyjskie, francuskie i amerykańskie. Głównie ta interwencja państw europejskich spowodowała, że do 1864 wojska Taipingów zostały rozgromione. Ostatnim akordem powstania było zdobycie przez wojska rządowe Nankinu, będącego stolicą Taipingów i rzeź 100 tys. obrońców miasta. Niebiański Król Hong Xiuquan popełnił samobójstwo na cztery miesiące przed upadkiem miasta, przekazując władzę swojemu synowi, Hong Tianguifu. On i książęta Niebiańskiego Królewstwa zostali następnie zgładzeni przez zwycięską dynastię Qing. Ocenia się, że w czasie trwania powstania Taipingów oraz drugiej i trzeciej wojny opiumowej zginęło co najmniej 20 mln ludzi.
W tym czasie miały ponadto miejsce powstanie Nian (1853 - 1868) i muzułmańskie powstania w południowo-zachodnich (1855 - 1873) i północno-zachodnich Chinach (1862 - 1877).
