Sergiusz Jesienin
Z Wikipedii
Sergiusz Aleksandrowicz Jesienin, ros. Сергей Александрович Есенин (ur. 21 września (3 października) 1895 w Konstantinowie, zm. 28 grudnia 1925 w Leningradzie) – poeta rosyjski, inspirowany folklorem ludowym i sztuką sakralną, przedstawiciel imażynizmu.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Jesienin urodził się 21 września (3 października nowego stylu) 1895 roku w Konstantinowie koło Riazania w rodzinie kupieckiej. Porzuconego przez rodziców przyszłego poetę wychowywali dziadkowie. Tworzył od 9. roku życia, choć jak sam twierdził, świadomie mając lat szesnaście, z którego to czasu wiersze opublikowano później w debiutanckim tomie Radunica (1916). W 1912 wyjechał do Moskwy, gdzie pracował jako korektor w drukarni. Przez półtora roku studiował eksternistycznie na Uniwerytecie Moskiewskim.
W Petersburgu, dokąd wyjechał w 1915, poznał grono tamtejszych poetów: Błoka, Gorodeckiego, Biełego i Klujewa. Szczególnie Błok pomagał wypromować Jesienina w początkach jego kariery. W tym czasie Jesienin związał się z Klujewem, z którym mieszkał i do którego pisał listy miłosne, z których trzy zachowały się pośród jego twórczości (bez wyszczególnienia adresata)[1].
W 1916 został wcielony do armii, ale wkrótce po rewolucji październikowej 1917 Rosja wycofała się z działań wojennych. Jesienin początkowo poparł rewolucję, tłumacząc ją jako zwycięstwo tradycji chłopskiej i patriarchalnej utopii, ale wkrótce stracił złudzenia i nawet krytykował bolszewików w swej twórczości. W 1919 wraz z Marienhofem i Szerszeniewiczem ogłosił manifest imażynizmu.
Jesienin wielokrotnie się zakochiwał, przeważnie na krótko, był pięciokrotnie żonaty. Jego pierwsze małżeństwo miało miejsce w 1913 roku i z tego małżeństwa miał syna Jurija. Po raz drugi ożenił się w 1917 i z tego małżeństwa pozostały dzieci: Tatiana i Konstantyn (w przyszłości statystyk sportowy). Pod koniec 1921 na przyjęciu u przyjaciela, malarza Gieorgija Jakułowa, poznał amerykańską tancerkę Isadorę Duncan, z którą się ożenił w maju następnego roku. Wspólnie odbyli podróż po Europie i do Stanów Zjednoczonych, jednak pogłębiająca się choroba alkoholowa i napady szału powodowały, że często niszczył wyposażenie pokoi hotelowych i robił burdy w restauracjach. Ich małżeńśtwo trwało krótko i w maju 1923 Jesienin wrócił do Moskwy, gdzie ponoć miał wziąć czwarty ślub, chociaż nigdy nie rozwiódł się z Duncan.
Ostatnie dwa lata jego życia obfitowały w pijackie zachowania, ale także w najbardziej znane utwoty literackie. Wiosną 1925 poznał Sofię Tołstoj (wnuczkę Lwa Tołstoja), z którą się ożenił. W 1925 w związku z depresją został skierowany na leczenie psychiatryczne, jednak został zwolniony ze szpitala na święta.
[edytuj] Śmierć
Oficjalną wersję śmierci poety przedstawia raport milicyjny, sporządzony przez śledczego Mikołaja Gorbowa. Według niego, 28 grudnia 1925 roku policja zjawiła się w hotelu "Internacjonał" (dawny Angleterre; nazwa ta wciąż nieoficjalnie funkjonowała) w Leningradzie wezwana tam telefonicznie przez jego zarządcę Wasilija Michajłowicza Nazarowa. Milicja zastała we wskazanym pokoju mężczyznę wiszącego na rurze grzewczej. Wisielec miał prawą rękę przeciętą powyżej łokcia, lewą zaś zadrapaną, pod lewym okiem siniak. Zmarły wisiał półtora metra nad ziemią, a w jego pobliżu leżała przewrócona szafka i strącony z niej kalendarz. Wedle znalezionych przy denacie dokumentów, tożsamość zmarłego określono jako Sergiej Aleksandrowicz Jasienin [2]. Skądinąd wiadomo, że na stole znaleziono wiersz pożegnalny napisany krwią. Sekcja zwłok wykonana następnego dnia przez eksperta Hilarewskiego wykazała, że rany na rękach były powierzchowne, mogły zostać zadane sobie przez denata, nie miały charakteru śmiertelnego, a śmierć nastąpiła wskutek asfiksji wywołanej uduszeniem wskutek powieszenia. [3]. Śmierć samobójczą przez powieszenie uznano za oficjalną przyczynę zgonu i wpisano do akt stanu cywilnego [4]. Poecie urządzono pogrzeb państwowy na Cmentarzu Wagańkowskim w Moskwie. Istnieje pogłoska, wedle której trumna została zalana betonem w celu uniemożliwienia ewentualnej sekcji zwłok w przyszłości.
Wkrótce po śmierci poety rozpowszechniły się pogłoski na temat innych jej wersji. Wedle nich, Jesienin zginął z rąk OGPU - miał być bowiem wplątany w intrygi polityczne na najwyższym szczeblu władzy. Poeta został uderzony w tył głowy i jeśli nie spowodowało to śmierci, mógł zostać powieszony siłą, lub też uduszony jeszcze przed zaciśnięciem pętli na jego szyi. Dokumenty milicyjne i medyczne zostały zaś sfałszowane. Doktor Hilarewski nie mógł się od tego uchylić, lecz tak sporządził dokumenty, że nie zawierają one śladów typowych objawów powieszenia - być może w celu przyszłego odkrycia mistyfikacji. Pogłoski te skierowało w 1993 roku w piśmie do prokuratury dwóch rosyjskich uczonych. Prokuratura uznała, że nie są one wiarygodne [5]. Wersję śmierci poety z rąk OGPU zaprezetowano również w serialu Jesienin, nakręconym w 2005 roku.
- Pożegnalny wiersz Jesienina
| Wersja oryginalna
До свиданья, друг мой, до свиданья. До свиданья, друг мой, без руки, без слова, |
Tłumaczenie Tadeusza Mongirda
Żegnaj przyjacielu, do widzenia, Żegnaj bez uścisku dłoni i bez słowa. |
Na ostatni wiersz Jesienina odpowiedziało wierszami wielu poetów radzieckich. Zakończenie kontrwiersza Włodzimierza Majakowskiego brzmi:
| W tym życiu umrzeć nietrudno. |
Zawiera on jednak też takie fragmenty jak:
| Po cóż powiększać |
Mikołaj Klujew napisał poemat Pieśń żałobna o Sergiuszu Jesieninie (Płacz o Siergieje Jesieninie).
[edytuj] Twórczość
Jesienin opublikował wiele poematów i zbiorów poezji, takich jak:
- Inonia (1918) - poemat
- Przemienienie (1918) - poemat
- Sorokoust (1920) - poemat
- Spowiedź chuligana (1920, polski przekład 1935)
- Pugaczow (1921) - poemat dramatyczny
- Moskwa karczemna (1922, przekład polski 1924) - cykl wierszy
- Ruś sowiecka (1924, wydanie polskie 1935) - poemat
- Anna Sniegina (1925) - poemat
- Czarny człowiek (1925) - poemat
- Motywy perskie (1925) - cykl wierszy miłosnych
W twórczości łączył wątki rosyjskiej tradycji ludowej z mitologią Greków oraz gloryfikacją zwykłego, chłopskiego życia. Z czasem w jego wierszach coraz częściej pojawiały się wątki katastrofizmu, wyobcowania współczesnego człowieka, żalu za dawną Rosją. Coraz silniejsze były też motywy anarchicznego buntu i pesymizmu.
[edytuj] Ciekawostki
- Jesieninowi poświęcony jest wiersz Władysława Broniewskiego Nocny gość, który stał się także tekstem piosenki o tym samym tytule wykonywanej przez Pidżamę Porno.
- Jacek Kaczmarski napisał wiersz Samobójstwo Jesienina (znany także pod tytułem Śmierć Jesienina)[6][7].
- Przemysław Gintrowski debiutował w 1976 roku na przeglądzie w warszawskiej Rivierze piosenką Epitafium dla Sergiusza Jesienina, do której tekst napisał Krzysztof Maria Sieniawski.
- Protest mieszkańców Leningradu 16 marca 1987 roku przeciwko wyburzeniu hotelu Angleterre był pierwszą w ZSRR legalną demonstracją ludności[8] (hotel jednak wyburzono 18 marca, a w 1991 roku odbudowano).
[edytuj] Przypisy
- ↑ Leyland, Winston (ed),Gay Roots: Twenty Years of Gay Sunshine. San Francisco. 1991
- ↑ Акт о самоубийстве Есенина (ros)
- ↑ Акт паталогоанатомического вскрытия тела Есенина (ros)
- ↑ Справка о смерти Есенина Ленинградского ЗАГСа (ros)
- ↑ Заключение об обоснованности прекращения 23.01.26 г. дознания по факту самоубийства С. А. Есенина (ros)
- ↑ Jacek Kaczmarski, Samobójstwo Jesienina, [w:] Ale źródło wciąż bije, Warszawa 2002, s. 485, (nagranie na płycie Suplement, vol. 2)
- ↑ wypowiedź Jacka Kaczmarskiego na temat wiersza Samobójstwo Jesienina [w:] Grażyna Preder, Pożegnanie barda, Koszalin 1995
- ↑ Истинная история Группы спасения (ros)
