William Randal Cremer
Z Wikipedii
Sir William Randal Cremer (używał głównie imienia Randal, 18 marca 1838 – 22 lipca 1908), brytyjski lider związkowy, rzecznik arbitrażu międzynarodowego, laureat Pokojowej Nagrody Nobla 1903.
Sytuacja rodzinna zmusiła go do podjęcia pracy w młodym wieku; pracował jako cieśla. Zaangażował się w ruch związkowy w Londynie, przewodniczył organizacji walczącej o 9-godzinny dzień pracy, następnie związkowi zawodowemu brytyjskich cieśli. W latach 1865-1866 był sekretarzem brytyjskiej sekcji I Międzynarodówki. Wspierał ważne wydarzenia europejskie i światowe – polskie powstanie styczniowe, siły Północy w amerykańskiej wojnie secesyjnej, działalność Garibaldiego we Włoszech. W 1868 bez powodzenia ubiegał się o miejsce w Izbie Gmin.
Pod wpływem wojny prusko-francuskiej zaangażował się zdecydowanie w pokojowy ruch europejski. W 1870 współzakładał i był sekretarzem Robotniczego Stowarzyszenia Pokoju. Ponownie przegrał wybory parlamentarne w 1874, zyskał mandat dopiero w 1885 z ramienia partii liberałów. W 1888 przekształcił Robotnicze Stowarzyszenie Pokoju w Ligę Arbitrażu Amerykańskiego i zabiegał o poparcie dla samej organizacji (jak i dla reprezentowanych przez nią idei) m.in. u prezydenta USA. Podjął współpracę m.in. z parlamentarzystą francuskim Fredericem Passy, co zaowocowało powołaniem w 1889 Unii Międzyparlamentarnej. Cremer pełnił w Unii funkcję sekretarza.
W 1903 Cremer został wyróżniony Pokojową Nagrodą Nobla za wieloletni wkład w pokój na świecie, w szczególności za promowanie idei współpracy międzynarodowej parlamentarzystów i arbitrażu w konfliktach międzynarodowych. Dopiero w styczniu 1905 wygłosił odczyt noblowski, zatytułowany Rozwój i znaczenie arbitrażu.
W Izbie Gmin zasiadał do 1895 i ponownie od 1900.
Źródła:
- Beata Tarnowska (red.), Nagrody Nobla. Leksykon PWN, Warszawa 2001
- sylwetka Williama Randala Cremera (w języku angielskim)
1901: Dunant, Passy • 1902: Ducommun, Gobat • 1903: Cremer • 1904: IPM • 1905: Suttner • 1906: Roosevelt • 1907: Moneta, Renault • 1908: Arnoldson, Bajer • 1909: Beernaert, Estournelles de Constant • 1910: MSPB • 1911: Asser, Fried • 1912: Root • 1913: La Fontaine • 1917: Czerwony Krzyż • 1919: Wilson • 1920: Bourgeois • 1921: Branting, Lange • 1922: Nansen • 1925: Chamberlain, Dawes • 1926: Briand, Stresemann • 1927: Buisson, Quidde • 1929: Kellogg • 1930: Söderblom • 1931: Addams, Butler • 1933: Angell • 1934: Henderson • 1935: Ossietzky • 1936: Lamas • 1937: Cecil • 1938: Biuro Nansenowskie • 1944: Czerwony Krzyż • 1945: Hull • 1946: Balch, Mott • 1947: Kwakrzy • 1949: Boyd Orr • 1950: Bunche • 1951: Jouhaux • 1952: Schweitzer • 1953: Marshall • 1954: WKNZdsU • 1957: Pearson • 1958: Pire • 1959: Noel-Baker • 1960: Lutuli • 1961: Hammarskjöld • 1962: Pauling • 1963: Czerwony Krzyż • 1964: King • 1965: UNICEF • 1968: Cassin • 1969: MOP • 1970: Borlaug • 1971: Brandt • 1973: Kissinger, Le • 1974: MacBride, Satō • 1975: Sacharow • 1976: Williams, Corrigan • 1977: AI • 1978: Sadat, Begin • 1979: Matka Teresa • 1980: Esquivel • 1981: WKNZdsU • 1982: Myrdal, García Robles • 1983: Wałęsa • 1984: Tutu • 1985: Lekarze Przeciw Wojnie Nuklearnej • 1986: Wiesel • 1987: Arias • 1988: Siły Pokojowe ONZ • 1989: Dalai Lama • 1990: Gorbaczow • 1991: Suu Kyi • 1992: Menchú • 1993: Mandela, de Klerk • 1994: Arafat, Peres, Rabin • 1995: Pugwash, Rotblat • 1996: Belo, Ramos Horta • 1997: ICBL, J.Williams • 1998: Hume, Trimble • 1999: Lekarze bez Granic • 2000: Kim • 2001: ONZ, Annan • 2002: Carter • 2003: Ebadi • 2004: Maathai • 2005: MAEA, ElBaradei • 2006: Grameen Bank, Yunus
