Witamina A
Z Wikipedii
Witamina A (nazwa chemiczna: retinol, ATC: A 11 CA 01) - organiczny związek chemiczny, alkohol, pochodna β-karotenu, zaliczana do grupy karotenoidów, pełniąca w organizmie rolę witaminy.
Powstaje ona w tkankach zwierzęcych w skutek utleniania kilku związków karotenowych pospolitych w roślinach. Utlenianie odbywa się pod wpływem fermentów–karotenaz, które występują w ścianie jelit i w komórkach siateczkowych wątroby.
Witamina dostarczana jest do organizmu poprzez spożywanie masła, jaj, mleka, wątroby, sera, tłustego mięsa. Owoce i warzywa zawierające karotenoidy, np. pomidory, marchew; zawierają prowitaminę A, która może zostać przetworzona w ludzkim organizmie w witaminę.
Spis treści |
[edytuj] Funkcje
Funkcją tej witaminy jest m.in.:
- współtworzenie rodopsyny (purpury wzrokowej)
- zapewnienie normalnego wzrostu kości i zębów przez regulację aktywności komórek tkanki kostnej
- regulacja wzrostu i funkcjonowania tkanki nabłonkowej
Karotenoidy są przeciwutleniaczami i działają na ogół umiarkowanie przeciwnowotworowo, jednak duże dawki syntetycznego β-karotenu, zarówno u palaczy jak i zwierząt laboratoryjnych poddanych ekspozycji na dym tytoniowy, powodują zwiększenie częstości występowania raka płuca (beta-Carotene and Retinol Efficacy Trial - "CARET").
W komórkach znajdują się specjalne receptory wiążące się z pochodnymi retinolu w cytoplaźmie i aktywującymi transkrypcje genów po przemieszczeniu się do jądra komórkowego i przyczepieniu do specyficznych sekwencji DNA.
[edytuj] Niedobór
Niedobór wywołuje keratynizację nabłonków :
- oka
- dróg oddechowych
- dróg pokarmowych
- rogówki
Skutki niedoboru: -kseroftalamia-wysychanie spojówek i rogówek -kruche,wolno rosnące paznokcie -suchość skóry -brak apetytu -ślepota zmierzchowa (kurza ślepota) -złe widzenie -zahamowanie wzrostu -zanikanie nabłonków -łuszczyca -rogowiec dłoni i stóp -trądzik pospolity -łysienie plackowate -skłonności do biegunek
[edytuj] Nadmiar
Zapas witaminy A przechowywany jest w wątrobie i wystarcza na okres ok. 2 lat. Organizm metabolizuje karoten według potrzeby, dlatego też wysoki poziom karotenu nie jest szkodliwy w porównaniu z formą estrową (zwierzęca forma prowitaminy A). Nadmiar witaminy A spowodowany jest jej nadmiernym spożyciem, głównie w postaci leków, znacznie rzadziej dietą.
Pochodne witaminy A mają działanie teratogenne (uszkadzające płód).l
[edytuj] Zatrucie ostre
Wątroby niektórych zwierząt, szczególnie polarnych, często zawierają witaminę A w ilościach toksycznych dla ludzi. Pierwsza udokumentowana śmierć (Xavier Mertz, naukowiec szwajcarski) spowodowana hiperwitaminozą A nastąpiła w styczniu 1913 podczas wyprawy na Antarktydę. Mertz, po stracie zapasów żywności, został zmuszony zjeść psy pociągowe. Wątroba niedźwiedzia polarnego zawiera śmiertelną dla człowieka ilość witaminy A (w 500g 9,000,000 IU vit. A)[1]
Objawy ostrego zatrucia powodują prawdopodobnie wskutek wzrostu ciśnienia śródczaszkowego:
- wymioty
- nudności
- bóle głowy
- zaburzenia koordynacji mięśniowej
[edytuj] Zatrucie przewlekłe
- wady wrodzone u dzieci matek z hiperwitaminozą w czasie ciąży
- zaburzenia wątroby
- zmniejszone uwapnienie kości mogące doprowadzić do osteoporozy
- bóle stawów
[edytuj] Ciekawostki
- Hodowla kijanek pozbawionych oczu w wodzie z witaminą A powoduje rozwój dodatkowego oka z szyszynki.[2]
