Xochimilco

Z Wikipedii

Artykuł ten został zgłoszony jako kandydat do medalu. Weź udział w dyskusji na ten temat.

Xochimilco Dystrykt Federalny
Centrum:	dzielnica San Pedro
Powierzchnia	122 km²
Liczba ludności (2005):	404 458
Współrzędne geograficzne:	19°15'N 99°06'W
Średnia wysokość:	2240 m n.p.m.
Prezydent dzielnicy	Uriel González (PRD)
Kod INEGI:	013

Xochimilco [so.tʃi.ˈmil.ko] - jedna z szesnastu dzielnic Dystryktu Federalnego (miasta Meksyk). Położona w południowej części stolicy Meksyku, od północy graniczy z dzielnicami Coyoacán i Iztapalapa; ze wschodu z Tláhuac; z południowego-zachodu z Milpa Alta i z zachodu z Tlalpan. Powierzchnia dzielnicy to 122 km², co lokuje ją na trzecim miejscu pod względem wielkości w Dystrykcie Federalnym.

Xochimilco jest znane głównie ze stosowanego tu charakterystycznego sposobu uprawy na poletkach zwanych chinampas^[1] oraz utrzymywania dawnych tradycji wiejskich, mimo tego, że Xochimilco od dawna jest już częścią metropolii Meksykańskiej. Nakręcone w dzielnicy filmy, takie jak powstała w latach 40. XX wieku María Candelaria, przyczyniły się do utrwalenia romantycznego wizerunku Xochimilco, zgodnie z którym jego mieszkańcy pływają po kanałach w ukwieconych łódkach zwanych trajineras^[2] i mieszkają wśród chinampas pokrytych kukurydzą i kwiatami. Obecnie rolnictwo w Xochimilco nie ma już takiego znaczenia (choć nadal jest istotne), a kanały Xochimilco zajmują już tylko niewielki fragment obszaru, który zajmowały w przeszłości.

W 1987 roku obszar poletek chinampa w Xochimilco został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO razem z historycznym centrum Meksyku. Tym niemniej, przynajmniej dwukrotnie pojawiło się zagrożenie, że Xochimilco zostanie usunięte z listy UNESCO z powodu zniszczenia strefy chinampas i zagrożenia dla całego regionu, jakie niesie ze sobą rozwój urbanizacyjny stolicy Meksyku.

Spis treści 1 Pochodzenie nazwy 2 Geografia 3 Historia 3.1 Epoka prekolumbijska 3.2 Podbój Meksyku i epoka kolonialna 3.3 XIX i XX wiek 4 Polityka 4.1 Prezydenci dzielnicy 5 Demografia 5.1 Wzrost liczby ludności 6 Rozwój społeczności 7 Infrastruktura i życie codzienne 7.1 Sieć kolejowa 7.2 Transport 7.3 Edukacja 7.4 Służba zdrowia 7.5 Kultura 8 Światowe Dziedzictwo Kultury 9 Turystyka 10 Bibliografia 11 Przypisy 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Pochodzenie nazwy

Xochimilco to słowo, które pochodzi z języka nahuatl i oznacza Miejsce kwiecistego pola. Wywodzi się ze słów: xóchitl = kwiat; milli = pole uprawne; i -co = sufiks od słowa "miejsce". Symbolem Xochimilco jest spulchniona ziemia z dwoma kwitnącymi krzewami.

[edytuj] Geografia

Najwyższe wzniesienia Xochimilco
Nazwa	Wysokość
wulkan Teuhtli	2 710
wulkan Tzompol	2 650
wzgórze Xochitepec	2 500
wzgórze Tlacuallelli	2 420

Xochimilco ma powierzchnię 118 km², co stanowi 7,9 proc. powierzchni całego Dystryktu Federalnego. Współrzędne geograficzne to 19°19'-19°09'N (długość geograficzna) 99°00'-99°09'E (szerokość geograficzna). Dzielnice, z którymi graniczy Xochimilco zostały wymienione na wstępie artykułu.

Północna część dzielnicy Xochimilco leży w niecce dawnego jeziora Xochimilco obecnie zredukowanego tylko do kilku kanałów, które na terenie San Gregorio Atlapulco i Xochimilco tworzą strefę poletek chinampa i ziemi nieuprawnej należącej do całej społeczności (ejido). Im dalej na południe, tym ukształtowanie terenu staje się bardziej strome. W końcu, na wysokości miejscowości San Lorenzo Atemoaya, Nativitas i San Gregorio Atlapulco brzeg dawnego jeziora, gdzie obecnie znajdują się tereny miejskie, otoczony jest niewysokimi klifami.

Większość dzielnicy Xochimilco położona jest na wysokości pomiędzy 2240 (średnia wysokość doliny Meksyku) a 2400 m n.p.m. Jak jednak wspomniano, obszar dawnego jeziora Xochimilco otoczony jest niewielkimi wzgórzami, które w miarę przemieszczania się na południe stają się coraz wyższe, by w końcu osiągnąć wysokość nawet 3 tys. metrów nad poziomem morza. Terytorium Xochimilco osiąga takie wysokości na obszarze, który na mapie klinem wbija się pomiędzy dzielnice Milpa Alta i Tlalpan. Najwyższym szczytem na tym terenie jest wulkan Axocopiaxco.

Mniejszą wysokość mają położone na zachodzie wzgórza Xochitepec, oraz leżące na środkowym południu wzgórza Tzompol (w pobliżu wulkanu Cuauhtzin) i Tlacuallelli, a także wulkan Teuhtli, w którego kraterze zbiegają się granice pomiędzy Xochimilco, Milpa Alta i Tláhuac. Wszystkie te wzgórza tworzą pierwszą linię łańcucha górskiego, który stanowi południową granicę Dystryktu Federalnego, a największą wysokość osiąga na linii granicznej pomiędzy Morelos i stolicą Meksyku.

Pod względem geologicznym, całe terytorium Xochimilco należy do podprowincji 57 Jezior i Wulkanów Anáhuac, wchodzącej w skład prowincji Kordyliery Wulkanicznej. Na obszarze Xochimilco można wyróżnić pięć form ukształtowania terenu, przy czym dominującym krajobrazem są góry stratowulkaniczne, które zajmują 42% terytorium dzielnicy. Taka forma terenu występuje w okolicy wzgórza Xochitepec i wulkanu Tzompol, a także rozległego zbocza wulkanu Teuhtli. Drugą pod względem ważności formą ukształtowania terenu Xochimilco są płaskowyże wulkaniczne i badlandy zajmujące 27% jego powierzchni. Ten typ rzeźby terenu odpowiada obszarowi podnóża wulkanu Tzompol i wzgórza Tlacuallelli, położonych w południowej części terytorium Xochimilco. Na pozostałym terenie wyróżnia się trzy typy równin. Obszar należący do niecki dawnego jeziora Xochimilco, dzisiaj zajętego przez poletka chinampa, stanowiący 18% powierzchni, zalicza się do równin jeziornych. Kolejne 12% to równina aluwialna przy brzegu jeziora, która zaznacza granicę pomiędzy doliną a pasmem górskim. Pozostały 1% to zasolona równina jeziorna; część ta, o powierzchni niewiele większej od 1 km², rozciąga się na granicy pomiędzy Xochimilco a Tláhuac i Iztapalapa.

Główna część powierzchni dzielnicy Xochimilco została ukształtowana w czwartorzędzie. Z tego okresu geologicznego wywodzi się ponad 87% powierzchni dzielnicy. Przeważają gleby powstałe z osadów jeziornych, obejmujące obszar dawnego dna jeziora Xochimilco i zajmujące 30% powierzchni dzielnicy. Skały bazaltowe pokrywają 29% terytorium. Znacznie młodsze są niewielkie obszary powierzchni powstałe podczas trzeciorzędu. Takie pochodzenie mają środkowe i wysokie partie zbocza wulkanu Teuhtli oraz płaskowyż rozciągający się pomiędzy wzgórzem Xochitepec i górami Ajusco. W większości występuje tu podłoże andezytowe.

Gleby przeważające w Xochimilco to czarne ziemie i gleby bagienne (histosole). Pokrywają one blisko połowę powierzchni dzielnicy.

Xochimilco należy do obszaru hydrologicznego rzeki Pánuco. Jest częścią zlewni jeziora Texcoco-Zumpango, dorzecza rzek Moctezuma, Tula i Pánuco. Na północy terytorium znajdują się pozostałości jeziora Xochimilco zredukowane do kanałów oddzielających od siebie poletka chinampa. Swoją długością wyróżnia się kanał Narodowy, który rozciąga się w kierunku północnym aż do rzeki Churubusco i jest częścią systemu odwadniającego nieckę doliny Meksyku. Inny ważny kanał, Chalco, zaczyna się na wysokości Culhuacán i stanowi linię graniczną pomiędzy Xochimilco oraz sąsiednimi dzielnicami Iztapalapa i Tláhuac. Kanał ten zbiera wody z rzeki Amecameca i odprowadza je aż do rzeki Churubusco za pośrednictwem wspomnianego kanału Narodowego.

W 1995 roku stworzono sztuczne jezioro na bagnach Cuemanco, jako część ekologicznego parku Xochimilco. Jezioro to, noszące nazwę Huetzalin, zasilane jest oczyszczonymi wodami ze wzgórza Cerro de la Estrella (hiszp. „Wzgórze Gwiazdy”) i poprzez kanał Cuemanco (jedno z odgałęzień tego kanału tworzy olimpijski tor kajakowy imienia Virgilio Uribe) łączy się z system kanałów Xochimilco. Obok jeziora Huetzalin znajduje się zbiornik regulacyjny^[3] i małe jezioro zwane la laguna del Toro (hiszp. „jezioro Byka”).

Ponadto do dzielnicy Xochimilco wpływają jeszcze dwie małe rzeki, które kiedyś zasilały jezioro. Są to rzeki: Santiago i Tlatempa, spływające ze zbocza góry Chichinauhtzin. Obecnie wody tych rzek wpadają do innego zbiornika regulacyjnego, zwanego San Lucas.

W dzielnicy Xochimilco występują cztery różne mikroklimaty. Trzy z nich można zaklasyfikować do klimatów umiarkowanych półwilgotnych (charakterystycznych dla doliny Meksyku), aczkolwiek różnią się od siebie poziomem opadów. Mikroklimaty te występują na ponad 98% powierzchni, od północy aż do wysokości 2800 m n.p.m. na południu, w pobliżu San Francisco Tlalnepantla. W tym miejscu zmienia się klimat, robi się bardziej zimny i wilgotny, ale nie zamienia się jeszcze w klimat wysokogórski.

Do całkowitej rezygnacji z wykorzystywania łódek trajineras w handlu pomiędzy Xochimilco i Meksykiem przyczyniło się kilka wydarzeń. Zaczęło się od tego, że rząd Porfirio Díaza zadecydował o doprowadzeniu do stolicy wód źródlanych z Atlapulco, Xochimilco i Atemoaya. Prace rozpoczęto w 1900 roku i zakończono 12 lat później. Miały na celu dostarczanie większej ilości wody pitnej do miasta w związku z wyczerpaniem się źródeł z Chapultepec i gór Cruces. Akwedukt Xochimilco funkcjonował do 1940 roku. Dwa lata wcześniej ostatecznie zamknięto kanał la Viga, jedyne połączenie pomiędzy południowymi poletkami chinampa i miastem Meksyk. Nie tylko uniemożliwiło to komunikację wodną, ale też zniszczyło obszary pól chinampa wokół wiosek dzielnicy Iztacalco i w zachodniej części Iztapalapa.

Pozbawienie jeziora Xochimilco jego naturalnych wód zasilających spowodowało drastyczne obniżenie poziomu lustra wody. Wpływające dotychczas do jeziora wody źródlane zostały zastąpione przez brudną, źle oczyszczaną wodę, co zmieniło kanały opływające poletka chinampa w siedlisko zarazków i nieomal unicestwiło lokalne ekosystemy.

Charakterystyczne dla fauny jeziora Xochimilco są ambystomy meksykańskie, endemiczny gatunek płaza, który nie przechodzi przeobrażenia w osobnika dorosłego i przez całe życie oddycha skrzelami.

[edytuj] Historia

[edytuj] Epoka prekolumbijska

Najstarsze zapiski o zamieszkiwaniu przez ludzi terytorium obecnego Xochimilco pochodzą z mezoamerykańskiego okresu preklasycznego. Można się domyślać, że mieszkańcy tych terenów najprawdopodobniej związani byli z kulturą Cuicuilco, jednego z pierwszych ośrodków miejskich na południu Kotliny Meksykańskiej. W okresie klasycznym jednak spora część ludności zamieszkującej dolinę Meksyku przeniosła się do miasta Teotihuacan, na północny-wschód od jeziora Texcoco. W wyniku tego, terytorium dzisiejszego Xochimilco stało się praktycznie wyludnione i pozostawało pod wpływem politycznym Miasta Bogów.

Po upadku Teotihuacan, część mieszkańców tego miasta przeniosła się na tereny Xochimilco. Od X wieku zaczęły do nich dołączać niektóre plemiona Chichimeków z północy Mezoameryki. Chichimekowie opuszczali swoje miejsca zamieszkania z powodu dotkliwej suszy, która pod koniec okresu klasycznego dotknęła cały region, a także w wyniku wypierania ich na północnych granicach Mezoameryki przez grupy plemion koczowniczych i wojowniczych z Aridoameryki.

Jednym z plemion koczowniczych, które pomiędzy X i XIV wiekiem dotarły do serca Mezoameryki byli Xochimilkowie. To oni w X wieku wznieśli ośrodek kultu Cuahilama, położony blisko obecnego miasteczka Santa Cruz Acalpixca. W okolicach tego miejsca odkryto liczne prekolumbijskie petroglify, którym przypisuje się znaczenie religijne. Osiedliwszy się w Cuahilama, Xochimilkowie zajęli również południowy brzeg jeziora Xochimilco, dwie wyspy: Tláhuac i Mixquic i tereny w kierunku pasma górskiego Ajusco-Chichinauhtzin.

To właśnie plemieniu Xochimilca przypisuje się wynalezienie metody uprawy znanej jako chinampa i założenie Xochimilco, chociaż istnieją również hipotezy twierdzące, że chinampa jest dużo starszym wynalazkiem, który jedynie między XI i XIV wiekiem zaczął być lepiej wykorzystywany przez nowo przybyłych przedstawicieli plemion używających języka nahuatl. Chinampa to technika uprawy charakterystyczna dla obszaru jezior centralnego Meksyku, opierająca się na budowie poletek na płyciznach jeziora poprzez nagromadzenie mułu z jego dna.

Aztekowie zaliczali do swojej rodziny wiele plemion żyjących na brzegach jezior doliny Meksyku i uważali, że wszyscy razem pochodzą z mitycznego Chicomóztoc. Na Wstędze Wędrówki widać, że w momencie wyjścia z Aztlán Aztekom towarzyszyło plemię, którego glif był taki sam jak symbol oznaczający Xochimilco. Jednak kiedy Aztekowie dotarli do doliny Meksyku, Xochimilkowie byli już zadomowieni na jej południowych obszarach. Jako najemnicy Coxcoxa, władcy Culhuacán (dzisiejszy obszar Iztapalapa), Aztekowie ropoczęli wojnę przeciwko zajmującym się uprawą chinampa plemionom z Xochimilco i Tláhuac. W 1323 roku pokonali Acatonalli, władcę Xochimilco, które tym sposobem zostało przyłączone do kręgu wpływów politycznych Culhuacánu. Dzięki temu wydarzeniu, Aztekowie wyzwolili się spod brzemienia Culhuacánu. Coxcox oddał swoją córkę, Ilancuéitl, przywódcy Azteków, z którym miała wziąć ślub na znak sojuszu. Aztekowie ofiarowali ją jednak Xipe Tótecowi, co doprowadziło do wywołania działań wojennych pomiędzy Culhuacán i Aztekami, zakończonych w 1367 roku zwycięstwem Azteków, którzy zawiązali sojusz z Tekpanekami z Azcapotzalco.

W 1376 roku Xochimilco zostało ponownie podbite przez Azteków, którzy zamieszkiwali wtedy wyspę Tenochtitlan, pod panowaniem Tekpaneków. Tym razem jednak, Aztekowie chcieli przyłączyć terytorium Xochimilco do Azcapotzalco. Mimo porozumienia zawartego z Tekpanekami, Aztekowie sprzymierzyli się z Texcoco w celu obalenia rządzącego w Azcapotzalco uzurpatora, Maxtla. Sprzymierzeńcy wygrali w 1428 roku. Dwa lata później Xochimilco stało się celem trzeciej kampanii azteckiej, która zakończyła się ostatecznym przejęciem władzy nad Xochimilco przez Tenochtitlan. Konksekwencją tego był fakt, że mieszkańcy Xochimilco byli zmuszani do prac przy budowie stolicy Azteków, w tym do wznoszenia budowli miejskich, takich jak akwedukt w Chapultepec, droga w Iztapalapa i mur w Nezahualcóyotl.

[edytuj] Podbój Meksyku i epoka kolonialna

W historii podboju Meksyku Xochimilco zajęło szczególnie ważne miejsce. 16 kwietnia 1521 roku zostało zdobyte przez Hernána Cortésa i jego sprzymierzone wojska. Według legendy Cuauhtémoc wybrał się do Xochimilco w celu uzyskania pomocy w obronie Tenochtitlan. Po drodze, jak głosi opowieść, zasadził cypryśnik^[4], który do dzisiaj rośnie w dzielnicy San Juan. Kroniki Indian podkreślają, że wszystkie plemiona żyjące na brzegu jeziora sprzymierzyły się z Hiszpanami mając nadzieję na pokonanie Azteków i wyzwolenie się spod ich władzy. Xochimilco zostało zrównane z ziemią przez Hiszpanów podczas trzeciej fazy podboju Tenochtitlan, w wyniku której konkwistadorzy zajęli również miasta: Churubusco, Coyoacán, Oaxtepec i Cuernavaca.

Po zdobyciu Tenochtitlan, tlatoani Apochquiyauhtzin, ostatni władca Xochimilco, przeszedł na chrześcijaństwo (nie jest jasne czy został do tego zmuszony, czy zrobił to dobrowolnie) i w czasie chrztu, który odbył się 6 czerwca 1522, nadano mu imiona Luís Cortés Cerón de Alvarado, przyjął więc w ten sposób nazwiska konkwistadorów Cortésa i Alvarado. Po chrzcie indiańskiemu władcy pozwolono na dalsze sprawowanie rządów w Xochimilco, był jednak marionetką konkwistadorów. W rzeczywistości od razu po podboju Hernán Cortés oddał Xochimilco, jego ziemie i ludność, w ręce Pedro de Alvarado i taki stan rzeczy trwał aż do jego śmierci w 1541 roku.

Ewangelizacją mieszkańców Xochimilco i okolicznych miejscowości zajęli się misjonarze franciszkańscy, wśród nich Martín de Valencia, Alfonso Paz, Juan de Nozarmendia, Bernardino de Sahagún. W latach 1534-1579 zbudowano klasztor franciszkański, który obecnie wchodzi w skład katedry w Xochimilco.

W 1559 roku Filip II Habsburg nadał miejscowości Xochimilco status miasta. Przy tej okazji Xochimilco zostało nazwane Szlachetnym miastem Xochimilco:

Zgodnie z naszą łaską oraz wolą decydujemy, że od tej chwili i w przyszłości wieś Xochimilco zwie się i tytułuje oraz będzie mogła zwać się i tytułować Szlachetnym Miastem Xochimilco, oraz że będzie mogła korzystać ze względów, przywilejów i immunitetów, z których korzystają i powinny korzystać inne miasta naszych Indii. - Filip II Habsburg, odpowiadając na petycję mieszkańców Xochimilco.^[5]

Brak zainteresowania ze strony władz kolonialnych stanem robót inżynieryjnych, dzięki którym istniały poletka chinampa nad jeziorem Xochimilco spowodował, że w 1609 roku plony zostały zalane przez powiększające się jezioro. Kilka lat wcześniej, w 1576 roku w Xochimilco wybuchła epidemia ospy (zwanej tu: hueycololiztli). Epidemia powtórzyła się w 1777 roku, w czasie poważnego kryzysu demograficznego XVIII wieku w Nowej Hiszpanii.

Xochimilco prowadziło intensywny handel z miastem Meksyk i było również punktem pośrednim na szlaku, jaki przemierzały łodzie trajineras płynące do stolicy Nowej Hiszpanii z miejscowości położonych nad brzegami jezior znajdujących się bardziej na wschód. Ponieważ w połowie XVI wieku doszło do odizolowania jezior na południu doliny Meksyku, jedynym szlakiem wodnym łączącym Xochimilco ze stolicą stał się kanał Viga.

[edytuj] XIX i XX wiek

Po zdobyciu przez Meksyk niepodległości Xochimilco stało się częścią stanu Meksyk. Najważniejszą działalnością Xochimilco w dalszym ciągu było rolnictwo. Plony przewożono łódkami trajinera z poletek chinampa na główne targowiska miasta Meksyk, takie jak La Merced i Jamaica. W 1850 roku została otwarta pierwsza linia kolei parowej, co umocniło wymianę handlową między obydwoma miastami. Jednak do czasu uruchomienia linii tramwaju elektrycznego w 1908 roku, głównym sposobem przemieszczania się z południa do centrum doliny Meksyku pozostawała podróż w trajineras.

Podczas rewolucji meksykańskiej (1911-1917), Xochimilco było okupowane przez wszystkie strony biorące udział w wojnie. W 1911 roku na terytorium Dystryktu Federalnego wkroczyli zapatyści ze stanu Morelos. Chociaż swoją kwaterę założyli w Milpa Alta, zajęli także wiele miejscowości na terenie gminy Xochimilco, włącznie z jej stolicą, która została zniszczona w wyniku podpalenia. W 1913 roku w miejscowości San Lucas Xochimanca kilku kadetów szkoły wojskowej Heroico Colegio Militar zostało zabitych przez siły wierne Victoriano Huercie. Rok później w budynku stojącym vis-à-vis targu głównego, w którym obecnie mieści się sklep obuwniczy, Emiliano Zapata i Pancho Villa podpisali tzw. plan z Xochimilco.

Jak wcześniej wspomniano, w 1938 roku komunikacja wodna pomiędzy Xochimilco i miastem Meksyk została przerwana z powodu zamknięcia kanału Viga. W 1968 roku wykonano prace urbanistyczne w ramach planu przygotowania Meksyku do igrzysk olimpijskich, które odbyły się w tym samym roku. Kanał Cuemanco został przekształcony w olimpijski tor kajakowy im. Virgilio Uribe, a na granicy z sąsiadującą od północy dzielnicą Tlalpan została zbudowana obwodnica, jedna z pierwszych dróg szybkiego ruchu w stolicy Meksyku. Mimo tych wszystkich działań, do pełnego połączenia Xochimilco w konurbację z miastem Meksyk doszło późno, dopiero w trzech ostatnich dekadach XX wieku.^[6].

[edytuj] Polityka

Ustrój polityczny Xochimilco jest podobny do ustroju obowiązującego w pozostałych piętnastu dzielnicach Dystryktu Federalnego. Przed 2000 rokiem urzędnicy lokalnej administracji byli mianowani przez gubernatora Dystryktu Federalnego. Od roku 2000 mieszkańcy Xochimilco sami wybierają swoje władze lokalne. Jak w większości dzielnic Dystryktu Federalnego, przez trzy razy z rzędu wybory na przedstawiciela dzielnicy Xochimilco we władzach Dystryktu Federalnego zostały wygrane przez Partię Rewolucji Demokratycznej (PRD, Partido de la Revolución Democrática). Dzielnice Dystryktu Federalnego nie posiadają rady miejskiej i ich władza jest bardziej ograniczona niż w przypadku innych gmin. Na przykład, w Xochimilco nie ma dzielnicowej policji, ponieważ utrzymywanie porządku leży w kompetencji władz Dystryktu Federalnego.

W Zgromadzeniu Ustawodawczym Dystryktu Federalnego Xochimilco jest reprezentowane przez dwóch deputowanych. Mieszkańcy Xochimilco wybierają także jednego posła do Kongresu Jedności. Te trzy stanowiska dla politycznych przedstawicieli dzielnicy obecnie (kadencja 2006-2009) również są zajmowane przez członków PRD.

[edytuj] Prezydenci dzielnicy

• (2000 - 2003): Juan González Romero
• (2003 - 2006): Faustino Soto
• (2006 - 2009): Uriel González

[edytuj] Demografia

Liczba ludności w dzielnicy Xochimilco
Przyrost naturalny w Xochimilco
Rok	Xochimilco	Dystrykt Federalny
1950	47 082	3 050 442
1970	116 493	6 874 165
1990	271 151	8 235 744
1995	332 314	8 489 007
2000	369 787	8 605 239
2005	404 458	8 720 916

[edytuj] Wzrost liczby ludności

Liczba ludności w Xochimilco wzrastała z roku na rok, w bardzo szybkim tempie. W latach 1950-2005, liczba ludności zwiększyła się o 200%. Według najstarszego zarejestrowanego spisu ludności, dzielnica liczyła mniej niż 50 000 mieszkańców. Zgodnie z ostatnim rejestrem, sporządonym przez INEGI w 2005 roku, liczba ludności wynosi około 400 000. Ludność Xochimilco skupia się głównie w pasie, który przebiega przez środek dzielnicy i rozciąga się na południe, gdzie znajduje się miejscowość San Francisco Tlalnepantla.

Stopa wzrostu liczby ludności Xochimilco jest jedną z największych w Dystrykcie Federalnym. Populacja zmienia się głównie dlatego, że do Xochimilco licznie przybywają mieszkańcy innych dzielnic (głównie środkowych) oraz innych stanów Meksyku. Nowi mieszkańcy dzielnicy przyjeżdżają do Xochimilco z powodu możliwości uprawy pól niekultywowanych od wielu lat. Główna część tych ziem należy do stref rezerwatu ekologicznego. W strefach tych nie uprawia się roli (ani w Xochimilco, ani San Gregorio Atlapulco, południowym zboczu łańcucha górskiego w dzielnicy). W łańcuchu górskim powstały nowe kolonie w strefach wysokiego ryzyka, które zagrażają ewentualnym osuwaniem się pagórków w okresie deszczowym.

[edytuj] Rozwój społeczności

• Wskaźnik Rozwoju Społecznego (hiszp. IDH, Índice de Desarrollo Humano): Xochimilco ma jeden z najniższych wskaźników rozwoju społecznego w Dystrykcie Federalnym. Mimo to, nie obniża się WRS wśród ludzi wykształconych. Jego współczynnik w 2004 roku wynosił 0,8422, co było trzynastym wynikiem na 16 dzielnic Dystryktu Federalnego^[7], przy czym wskaźnik dla całego Dystryktu Federalnego wynosił 0,8837^[8].

• Stratyfikacja: Xochimilco jest jedną z dzielnic w Dystrykcie Federalnym najgęściej zamieszkiwaną przez ludność najniższej warstwy społecznej. Nie jest to jednak zjawisko tak samo rozpowszechnione na całym terytorium. Na północnym-zachodzie, na granicy z Tlalpan i Coyoacán znajdują się dzielnice, których mieszkańcy zajmują się obecnie wszystkimi usługami miejskimi. Dzielnicę Xochimilco zamieszkuje głównie ludność klasy średniej, zarówno pod względem wykształcenia, jak i rozwoju. W miejscowościach chinamperos i głównie w ludowych koloniach łańcucha górskiego występują szerokie strefy, w których zmniejsza się wydobycie wody pitnej, nie ma bruku i usługi socjalne są niewystarczające. Ta sytuacja rozpowszechnia się po coraz większym obszarze, szczególnie na terenach stanu Meksyk.

• Analfabetyzm: spośród ludności powyżej 15 roku życia (256 125 mieszkańców w 2000 roku) 246 238 osób potrafi czytać i pisać. Stanowi to 96,13% całkowitej populacji. Z takim wskaźnikiem Xochimilco lokuje się w pobliżu średniej dla dzielnic miasta Meksyk, która według tego samego spisu wyniosła 97% alfabetyzmu. W Xochimilco analfabetyzm występuje znacznie częściej wśród kobiet, niż mężczyzn. 6 640 xochimilcańskich kobiet powyżej 15 roku życia nie potrafi ani pisać, ani czytać. W takiej samej sytuacji znajduje się 3 004 mężczyzn.

Spośród ludzi potrafiących czytać i pisać 68% miała jakikolwiek dokument ukończenia szkoły na pierwszym poziomie (primario). Oznacza to, że ta część społeczności edukowała się chociaż przez rok w szkole na drugim poziomie (educación secundaria) lub posiada jakikolwiek certyfikat uniwersytecki. Spośród tej ludności ponad połowa posiada wykształcenie średnie (bachillerato) lub wyższe (grado universitario). Według danych INEGI, kobiety za kierunek studiów wybierają głównie zarządzanie i komunikację, a mężczyźni technologię.

• Języki autochtoniczne: Xochimilco to trzecia pod względem ilości osób używających języków tubylczych dzielnica w Dystrykcie Federalnym. Osoby mówiące tymi językami stanowią więcej niż 2% całkowitej ludności, tj. 8 000 mieszkańców. Najczęściej używanym językiem tubylczym w Xochimilco jest nahuatl, którym mówi się w wielu rdzennych miejscowościach. Poza tym używane są także: mixteco, otomí i różne inne języki, w których liczba mówiących jest dość znikoma.

[edytuj] Infrastruktura i życie codzienne

[edytuj] Sieć kolejowa

W związku z opóźnionym przyłączeniem się do stref miejskich, Xochimilco posiada skomplikowaną sieć kolejową. Na północy, granica z Tlalpan jest zaznaczana przez meksykańskie Anillo Periférico, które przedłuża się do kanału Chalco na granicy z Iztapalapa. Główne połączenia Xochimilco z Meksykiem to: aleja Dywizji Północnej i droga Meksyk-Xochimilco. Ta pierwsza rozpoczyna się w centrum Meksyku i podąża w kierunku południowego-wschodu aż do mostu Vaqueritos, który przed zbudowaniem drugiego poziomu Periférico był największym mostem samochodowym w mieście (1,1 km długości). Stamtąd, zagłębia się w terytorium xochimilcańskie aż do jego głównej części, skąd podąża z różnymi ramifikacjami w kierunku miejscowości Tulyehualco, na wschód i w kierunku Oaxtepec w stanie Morelos, przebiegając przez Milpa Alta. Drugie połączenie, droga Meksyk-Xochimilco rozpoczyna się w Huipulco w pobliżu stanu Azteków i biegnie przez Santa María Tepepan. Biegnie także aż do Barrio San Pedro, jednak niektóre z ramifikacji tej części Xochimilco w kierunku południowym przebiegają przez miejscowości na terenie Tepalcatlalpan i Xochimanca.

Od 2006 roku dzielnica rozpoczęła budowę osi Eje Troncal Metropolitano, która ma łączyć Xochimilco z Atzacoalco, na północy Dystryktu Federalnego. Jako część projektu, powstały także liczne mosty samochodowe, które zmieniły Oś Trzeciego Wschodu (Eje 3 Oriente) w drogę szybkiego ruchu, jednak żadna z tych prac nie została wykonana w Xochimilco.

[edytuj] Transport

Transport pomiędzy Xochimilco i Meksykiem to głównie komunikacja autobusowa. Poza autobusami komunikacji miejskiej na terenie Xochimilco jeżdżą autobusy, które należą do międzystanowych firm przewozowych (takich jak: Sistema de Transporte Público zależny od parlamentu Dystryktu Federalnego) lub prywatnych przewoźników. Koszt jednej podróży autobusem międzystanowej firmy przewozowej, bez limitu przemierzonego dystansu, wynosi około dwa meksykańskie peso, tj. około 0,54 PLN (dane z lutego 2007). Taryfa przejazdu autobusami komunikacji miejskiej waha się między 2,5 a 5 meksykańskich peso, w zależności od godziny i długości trasy. Główna trasa przejazdu autobusów miejskich rozpoczyna się na granicy dzielnicy Xochimilco z Centrum Historycznym Miasta Meksyk. Następnie trasa ta przebiega przez drogę Tlalpan i biegnie do miejscowości w Milpa Alpa.

Xochimilco posiada również liczne stacje tzw. "Lekkich Pociągów" (Tren Ligero). Jest to linia tramwajowa zależna od międzystanowego Systemu Transportów Elektrycznych miasta Meksyk (STE, Sistema de Transportes Eléctricos de la ciudad de México). Przystanek końcowy tej linii znajduje się w pobliżu końcowej stacji linii metra nr 2 (Tasquena). Tren Ligero jedzie w kierunku centrum dzielnicy, w pobliżu katedry. Cena jednego przejazdu wynosi 2 peso meksykańskie (około 0,54 PLN) od jednej osoby.

[edytuj] Edukacja

W dzielnicy Xochimilco znajduje się tylko jedna uczelnia wyższa, Narodowa Szkoła Sztuk Plastycznych (ENAP-X, Escuela Nacional de Artes Plásticas), utworzona w Santiago Tepalxa na terenie sfinansowanym przez Dolores Olmedo. Uczelnia ta jest odłamem Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego Meksyku (UNAM, Universidad Nacional Autónoma de México) i oferuje dwie licencjatury (w Sztukach Wizualnych i Komunikacji Wizualnej) oraz studia drugiego stopnia, dzięki którym można uzyskać tytuł magistra. Xochimilcańska Wspólnota Autonomicznego Uniwersytetu Metropolitańskiego (UAM-X, Unidad Xochimilco de la Universidad Autónoma Metropolitana) należy do Coyoacán, ale znajduje się na granicy tej dzielnicy z Tlapan i Xochimilco.

Jeśli chodzi o edukację na wyższym szczeblu poziomu średniego, to na terenie Xochimilco znajduje się placówka Narodowej Szkoły Przygotowawczej w La Noria, placówka Colegio de Bachilleres i dwie placówki Narodowego Kolegium Zawodowej Edukacji Technicznej.

[edytuj] Służba zdrowia

W 2000 roku Xochimilco zamieszkiwało 369 787 osób. Spośród nich, około 190 000 osób nie było zrzeszonych w żadnej instytucji

sanitarnej. Meksykański Insytut Bezpieczeństwa Społecznego (IMSS, Instituto Mexicano del Seguro Social) nie ma wpływu na sytuację sanitarną dzielnicy, a Instytut Bezpieczeństwa i Służb Społecznych dla Pracowników Służby Stanu (ISSSTE, Instituto de Seguridad y Servicios Sociales para los Trabajadores al Servicio del Estado) posiada tylko jedną klinikę leczenia ogólnego. Jedyny szpital na terytorium Xochimilco jest administrowany przez sekretariat Służby Zdrowia Dystryktu Federalnego (SS-DF, Secretaría de Salud del Distrito Federal). Na terenie szpitala znajdują się trzy oddziały: pediatria, położnictwo i ostry dyżur.

Sądownictwo Sanitarne Xochimilco zależne od SS-DF niesie pomoc także w 20 ośrodkach zdrowia znajdujących się na terytorium dzielnicy. Jak we wszystkich ośrodkach Służby Zdrowia Dystryktu Federalnego, w ośrodkach zdrowia opieka medyczna jest darmowa, podobnie jak niektóre leki i usługi kliniczne różnego charakteru.

[edytuj] Kultura

W dzielnicy Xochimilco znajduje się dziesięć publicznych instytucji kulturowych, tj. centra kultury i domy kultury. Na terenie dzielnicy znajduje się także dwadzieścia bibliotek publicznych, z których największą jest Centralna Biblioteka Delegacjonalna (Biblioteca Central Delegacional), umieszczona w Centrum Historycznym Xochimilco. Szkoły publiczne, które należą do UNAM posiadają własne biblioteki, także dostępne dla całej ludności, jednak w przypadku Narodowej Szkoły Sztuk Plastycznych jest to biblioteka zawierająca książki o specjalności plastycznej i architektonicznej.

W dzielnicy Xochimilco występuje tylko jedno muzeum administrowane przez stan Meksyk. Umieszczone jest w miejscowości Santa Cruz Acalpixca. Znajduje się w nim kolekcja przedmiotów związanych z centrum ceremonialnym w Cuailama. Poza tym w dzielnicy Xochimilco znajduje się Muzeum Dolores Olmedo Patiño w miejscowości La Noria. W tym muzeum znajdują się liczne dzieła Diego Rivery, którego modelką była Dolores Olmedo, a także Fridy Kahlo. Muzeum zawiera także elementy architektury dziewiętnastowiecznej, m.in. pawie i psy xoloitzcuintle^[9] przechodzące przez patio. Obok muzeum znajduje się Forum Carlosa Pellicer, które służy jako scena w czasie dzieł teatralnych.

W Xochimilco znacznie uroczyściej niż w Polsce obchodzi się Dzień Zmarłych. Dzień ten przebiega jako wielka fiesta. Zamiast koloru czarnego, który zwykle kojarzy się ze śmiercią, na ulicach i placach w dzielnicy Xochimilco pojawiają się kolory znacznie bardziej jaskrawe i świadczące o radości z owego święta.

[edytuj] Światowe Dziedzictwo Kultury

Tłumaczenie zapisu na tablicy przekazanej przez UNESCO:

ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH.
DO SPRAW EDUKACJI, 
NAUKI I KULTURY.
KONWENCJA O OCHRONIE 
ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA 
KULTUROWEGO I NATURALNEGO.
KOMITET ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA
WPISAŁ 
CENTRUM HISTORYCZNE MEKSYKU I XOCHIMILCO
NA LISTĘ ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA UNESCO.
WPISANIE NA TĄ LISTĘ POTWIERDZA WARTOŚĆ
WYJĄTKOWĄ I UNIWERSALNĄ
MIEJSCA KULTUROWEGO I NATURALNEGO, KTÓRE POWINNO BYĆ CHRONIONE
DLA KORZYŚCI LUDZKIEJ.
DATA PODPISANIA                   DYREKTOR GENERALNY
11 LISTOPADA 1987                        UNESCO

[edytuj] Turystyka

Xochimilco jest jednym z najczęściej odwiedzanych przez turystów krajowych i zagranicznych miejsc obok miasta Meksyk. Wśród głównych atrakcji turystycznych są kanały, po których można pływać na pokładzie łódek zwanych trajineras, ciesząc się typowymi potrawami, które można zakupić w ich okolicach. Do dziś zachowanych jest jeszcze wiele kanałów i park ekologiczny, który został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Trajineras zwykle są ozdabiane kwiatami, które układane są w litery żeńskich imion lub portalami w kolorach kwiatów.

[edytuj] Bibliografia

• Canabal Cristiani, Beatriz et al. (1992): La ciudad y sus chinampas. El caso de Xochimilco. México. Universidad Autónoma Metropolitana Unidad Xochimilco. ISBN 970-620-046-0
• Edelsa Grupo Didascalia, S.A. Madrid, 2003: Nuevo Ven
• Instituto Nacional de Estadística, Geografía e Informática (2005): Cuaderno estadístico delegacional. Xochimilco. Edición 2005. Aguascalientes.
• Terrones López, María Eugenia (2006): "Xochimilco sin arquetipo. Historia de una integración urbana acelerada." En: Revista Electrónica de Geografía y Ciencias Sociales. Universidad de Barcelona. Versión consultada el 20 de septiembre de 2006 en el portal de la Universidad de Barcelona.

[edytuj] Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Xochimilco
• Katalog kodów pocztowych w Meksyku
• Kolonie i kody pocztowe Xochimilco na alternativo.net
• Oficjalne ceny dla turystów