Złotoryja

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°08' N 015°55' E

Złotoryja
Herb Złotoryi Flaga Złotoryi
Dewiza: Stolica Polskiego Złota
Województwo	dolnośląskie
Powiat	złotoryjski
Gmina  - rodzaj	Złotoryja miejska
Założono	XII wiek
Prawa miejskie	1211
Burmistrz	Ireneusz Żurawski
Powierzchnia	11,5 km²
Położenie	51° 08' N 15° 55' E
Liczba mieszkańców (2004)  - liczba ludności  - gęstość	16 578 1441,6 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	76
Kod pocztowy	59-500 do 59-501
Tablice rejestracyjne	Białe (DZL),Czarne (WWL, LGU, LGT)
Położenie na mapie Polski Złotoryja
TERC10 (TERYT)	5020126021
Miasta partnerskie	Mimoń Buczacz Westerburg
Urząd miejski3 ul. Orląt Lwowskich 1 59-500 Złotoryja tel. 76 877-91-00; faks 76 878-31-20 (e-mail)
Strona internetowa miasta

Złotoryja (łac. Aureus Mons, niem. Goldberg, daw. Złotoria) to miasto i gmina w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu złotoryjskiego, nad rzeką Kaczawą W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa legnickiego.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 16 578 mieszkańców.

W średniowieczu ośrodek wydobycia złota, później (do połowy XX wieku) miedzi, współcześnie - bazaltu. Ponadto przemysł włókienniczy i papierniczy.

Spis treści 1 Struktura powierzchni 2 Demografia 3 Historia 4 Zabytki 5 Znani Złotoryjanie 6 Miejsca warte odwiedzenia 7 Komunikacja 8 Linie Kolejowe Towarowe 9 Transport publiczny 10 Sport 11 Obiekty sportowe w Złotoryi 12 Gospodarka 13 Ważne ośrodki handlu na terenie miasta 14 Zobacz też 15 Linki zewnętrzne

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Złotoryja ma obszar 11,5 km², w tym:

• użytki rolne: 60%
• użytki leśne: 6%

Miasto stanowi 2% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	16 578	100	8751	52,8	7827	47,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1441,6		761		680,6

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1360,59 zł.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Złotoryi.

Od VIII do X wieku w okolicach dzisiejszej Złotoryi mieszkali przedstawiciele plemienia Trzebowian. Pod koniec XII wieku zaczęli się tutaj osiedlać niemieccy górnicy, by wydobywać złoto, od którego Złotoryja wzięła swą pierwszą nazwę: Aurum (łac. złoto). Prawa miejskie Aurum nadał w roku 1211 książę Henryk I Brodaty (stało się to na zamku w sąsiedniej Rokitnicy).

Kilkuset górników ze Złotoryi wzięło udział w 1241 w bitwie z Mongołami pod Legnicą, większość z nich zginęła w walce.

W 1290 miasto otrzymuje prawo mili, jest także ośrodkiem handlu soli i sukna.

W roku 1328 Złotoryja wraz z resztą księstwa legnickiego staje się lennem Czech.

Najazdy husytów w l. 1427, 1428 i 1431 powodują konieczność zbudowania murów obronnych, których znaczne fragmenty wraz z Basztą Kowalską zachowały się do dzisiaj.

Na pierwszej mapie Europy z 1467 r. Mikołaj z Kuzy na obszarze Śląska oprócz Wrocławia zaznaczył tylko Złotoryję.

W roku 1497 w mieście panuje epidemia, umiera kilkaset osób.

Aurimontanus zakłada szkołę miejską w 1504 r.

Pierwsze protestanckie kazanie wygłoszono w Złotoryi w 1522 r. w kościele mariackim. W mieście kilka lat później na bazie szkoły Aurimontanusa powstaje gimnazjum łacińskie, którego okres świetności przypada na rektorat Valentina Trozendorfa. Renoma szkoły była tak wielka, że książę Fryderk II rozważa jej przekształcenie w uniwersytet. Śmierć księcia i pożar miasta w 1554 roku niweczą te plany.

XVI wiek to okres rozwoju gospodarczego Złotoryi. Powstaje tu m. in browar.

Złotoryja przechodzi pod panowanie Habsburgów w roku 1526.

Rok 1608 przynosi miastu powódź, w której ginie ok. 50 Złotoryjan, w roku 1613 pożar niszczy 571 domów. Miasta nie omija także wojna trzydziestoletnia. Wskutek tych wydarzeń w XVII wieku miasto traci na znaczeniu.

W roku 1742 Złotoryja zostaje włączona do Prus.

26 sierpnia 1813 cofająca się napoleońska Armia Bobru marszałka Macdonalda przegrywa niedaleko Złotoryi bitwę z wojskami pruskimi, dowodzonymi przez feldmarszałka Gebharda von Blüchera.

Pod koniec XIX wieku zbudowano linie kolejowe - 1884 do Legnicy, 1895/1896 - do Świerzawy, 1906 - do Chojnowa.

Pierwszy telegraf pojawił się w Złotoryi w 1862, pierwszy telefon podłączono w 1900.

W latach dwudziestych XX wieku próbowano ponownie wydobywać złoto w okolicach Złotoryi, bez powodzenia.

5 marca 1933 w wyborach do Reichstagu w okręgu złotoryjskim zwycięża Narodowo-Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza, zdobywając 25% głosów przy 90% frekwencji.

W roku 1945 Złotoryję zajmują wojska radzieckie I Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa; miasto staje się częścią Polski. Do roku 1949 niemieccy mieszkańcy miasta zostają wysiedleni, większość z nich przenosi się do Solingen w Nadrenii Północnej-Westfalii.

W 1945 roku utworzono w Złotoryi powiat złotoryjski, w którego skład weszły miasta Chojnów, Świerzawa i Złotoryja oraz 6 gmin: Krzywa, Nowy Kościół, Pielgrzymka, Rząśnik, Strupice i Zagrodno.

W pobliskim Wilkowie i Nowym Kościele otwarto kopalnie ruda miedzi (tzw. stare zagłębie), które jednakże zamknięto w latach siedemdziesiątych, z powodu odkrycia lepszej jakości złóż w okolicach Lubina.

Powstały także inne zakłady przemysłowe - fabryka obuwia, kopalnie bazaltu, fabryka bombek choinkowych.

W 1992 roku założone zostało Polskie Bractwo Kopaczy Złota, nawiązujące do tradycji dawnych górników ze Złotoryi, które corocznie organizuje w mieście Mistrzostwa Polski w Płukaniu Złota, a w 2000 - mistrzostwa świata.

Pod koniec lat dziewięćdziesiątych odrestaurowano starówkę, mocno zaniedbaną w okresie PRL.

[edytuj] Zabytki

Zobacz więcej w osobnym artykule: Zabytki Złotoryi.

• Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryji Panny - jeden z najstarszych i najokazalszych zabytków Śląska.
• Kościół pw. św. Jadwigi - oraz przyległy do kościoła klasztor
• Kościół pw. św. Mikołaja
• Baszta Kowalska - dawniej z hełmem, zniszczonym podczas wojen napoleońskich.

[edytuj] Znani Złotoryjanie

• Valentin Trozendorf, rektor Gimnazjum Łacińskiego w Złotoryi (XVI wiek)
• Mariusz Szczygieł, dziennikarz
• Roman Kołtoń, dziennikarz

[edytuj] Miejsca warte odwiedzenia

• Baszta Kowalska
• czternastowieczne mury obronne
• Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
• Kościół pw. św. Jadwigi
• Kościół pw. św. Krzyża (dawniej i potocznie: św. Mikołaja)
• Fontanna Delfina
• Fontanna Górników
• Kopalnia Złota "Aurelia"
• Muzeum Złota
• Rezerwat przyrody Wilcza Góra

[edytuj] Komunikacja

Przez miasto przejeżdża szereg dróg wojewódzkch i kolejowych:

• DW 328 Marciszów-Nowe Miasteczko (Droga do Jeleniej Góry i Chojnowa)
• DW 363 Bolesławiec-Ujazd Górny (Droga do Bolesławca i Jawora)
• DW 364 Gryfów Śląski-Legnica (Droga do Lwówka Śl. i Legnicy z dojazdem do Autostrady A4)

[edytuj] Linie Kolejowe Towarowe

• Linia towarowa do Legnicy
• Linia towarowa do Marciszowa
• Linia nieczynna do Lwówka Śląskiego
• Linia anulowana do Chojnowa
• Lokalna linia towarowa z Jerzmanic do Kopalni bazaltu na Wilczej Górze
• Lokalna linia towarowa do Kopalni bazaltu w Krzeniowie

[edytuj] Transport publiczny

W mieście istnieje dworzec PKS obsługujący ważne połączenie Sudetów z Morzem Bałtyckim i inne połaczenia krajowe, wojewódzkie i lokalne. Do miasta dojeżdża linia Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego z Legnicy (linia nr 22 Legnica PKS- Złotoryja Szpital) Dawniej miasto obsługiwało dworzec PKP jednak pociągi przestały tu jeździć w 1999 roku. W mieście znajduje się postój taksjówek przy ul. Krótkiej przy dworcu PKS.

[edytuj] Sport

Ze Złotoryi wywodzi się słynna w całej Europie artystyczno-akrobatyczna grupa "Ocelot".

W mieście działa pierwszoligowe Złotoryjskie Towarzystwo Tenisowe. Złotoryja leży także na trasie wyścigu Tour de Pologne.

Miasto jest także organizatorem Mistrzostw Polski w Płukaniu Złota, organizowało również mistrzostwa świata w tej dyscyplinie.

W Złotoryi jest lekkoatletyczny klub sportowy "AURUM" zarejstrowany w Polskim Związku Lekkiej Atletyki. jego czołowym zawodnikiem odnoszącym sukcesy na zawodach w kraju i za granicą jest Michał Węgrzyn.

W Złotoryi działa też klub kolarski "Baszta" Złotoryja, którego zawodnicy startują w zawodach nie tylko na Dolnym Śląsku. Klub organizuje wyścigi kolarskie.

[edytuj] Obiekty sportowe w Złotoryi

• Stadion Miejski (Piłka Nożna, lekkoatletyka) 3000 miejsc na trybunach - ul. Sportowa
• Hala Sportowa Tęcza (siatkówka, koszykówka, pika ręczna, futsal, ponadto siłownia i salon SPA) 102 miejsca na trybunach (w planie 400)-ul. Wilcza
• Hala Sportowa przy Liceum Ogólnokształcącym (siatkówka, koszykówka, piłka ręczna, futsal, akrobatyka) ul. Kolejowa
• Korty Tenisowe - ok. 200 miejsc - ul.M. Konopnickiej
• Strzelnica Sportowa
• Miejski Ośrodek Rekreacji "Pałacyk"(siatkówka plażowa, kajakarstwo, rowery wodne, pływanie)- ul. Sportowa
• Basen Miejski- ul. K.Miarki

[edytuj] Gospodarka

Ważniejsze przedsiębiorstwa:

• Kopalnie Surowców Skalnych SA
• Kopalnia bazaltu HeidelbergCement Wilcza Góra
• Vitbis SA - producent bombek choinkowych
• "Siku" - producent zabawek

W mieście istnieje także podstrefa Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Handel

[edytuj] Ważne ośrodki handlu na terenie miasta

• Biedronka- ul. Tadeusza Kościuszki
• Plus - ul. Legnicka
• Dom Handlowy - ul. Staromiejska
• Żabka 1- ul. Wojska Polskiego
• Żabka 2- pl. Rynek
• Avans- pl. Rynek
• Neonet- pl. Rynek
• Mars- ul. Staromiejska (Dom Handlowy)
• Eko- pl. Reymonta

[edytuj] Zobacz też

• Kalendarium historii Śląska

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy i zdjęcia satelitarne:
  • mapy i zdjęcia satelitarne (Google) w Wikimapii
  • mapa w Szukaczu
  • mapa w Mapquest (en)
• Oficjalna strona miasta
• Baszta Złotoryja - klub kolarski
• Złotoryjski Portal Internetowy
• Starostwo Powiatowe w Złotoryi
• Polskie Bractwo Kopaczy Złota
• Złotoryja w katalogu DMOZ
• Oficjalna strona złotoryjskich kibiców
• Stowarzyszenie Przyjaciół Złotoryi AUREUS MONS

• Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II w Złotoryi