โฮเซ่ ริซัล
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
โฮเซ่ ริซัล (José Rizal) เป็นนักเขียนและวีรบุรษคนสำคัญของฟิลิปปินส์ ในการต่อสู้เพื่อเรียกร้องเอกราชจากสเปน เขาถูกจับและถูกตัดสินประหารชีวิตด้วยการยิงเป้าเมื่อ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2439 การตายของเขากลายเป็นแรงบันดาลใจให้ชาวฟิลิปปินส์ลุกขึ้นสู้จยขับไล่สเปนออกไปได้สำเร็จ แม้จะถูกยึดครองโดยสหรัฐอเมริกาในเวลาต่อมา
สารบัญ |
[แก้] ชาติกำเนิด
ริซัลเกิดเมื่อ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2404 ในครอบครัวที่มีฐานะดี มีเชื้อสายจีน สเปน ญี่ปุ่น และตากาล็อก จัดเป็นชนชั้น metizos ตามการแบ่งชนชั้นในยุคอาณานิคมสเปน เขาได้รับการศึกษาจากโรงเรียนของบาทหลวงโดมินิกันและเยซูอิต เขาใช้ได้หลายภาษาทั้งภาษาตากาล็อก ภาษาสเปน ภาษาละติน ภาษาฮีบรู
แม่ของริซัลถูกตัดสินจำคุก 2 ปี ด้วยข้อหาวางยาพิษเพื่อนบ้าน พี่ชายของเขาถูกไล่ออกจากโรงเรียนเพราะใกล้ชิดกับกลุ่มบาทหลวงชาวพื้นเมืองที่ถูกศาสนจักรสเปนสั่งแขวนคอ เมื่อ พ.ศ. 2415 ในมรสุมชีวิตดังกล่าว ริซัลมีอายุเพียง 10- 11 ปี เท่านั้น ในที่สุด ริซัลจึงถูกส่งไปเรียนแพทย์ในยุโรปเป็นเวลา 5 ปี ซึ่งกลายเป็นห้วงเวลาที่เขาได้เพาะบ่มอุดมการณ์เพื่อต่อสู้กับเจ้าอาณานิคมสเปน
[แก้] การต่อสู้
ริซัลกลับฟิลิปปินส์เมื่อ พ.ศ. 2430 แต่อยู่ได้เพียง 6 เดือน ก็ถูกบีบให้กลับไปอยู่ในยุโรปอีก ซึ่งเป็นผลจากนวนิยาย “อันล่วงละเมิดมิได้” เขากลับมาฟิลิปปินส์อีกครั้งเมื่อ พ.ศ. 2435 โดยช่วงที่อยู่ในยุโรปช่วงที่ 2 นี้ เขาเขียนนวนิยายเรื่อง El Filibusterimos ซึ่งเป็นภาคต่อของนิยายเรื่องแรก เมื่อเขากลับมาถึงฟิลิปปินส์ หน่วยสืบราชการลับของสเปนพบนิยายต้องห้ามในกระเป๋าเดินทาง เป็นเหตุให้เขาถูกเนรเทศไปอยู่เกาะ Dapitan ทางตะวันออกเฉียงเหนือของเกาะมินดาเนา
ช่วง พ.ศ. 2411 – 2421 เกิดการลุกฮือขึ้นในคิวบา พรรคพวกของริซัลวิ่งเต้นให้ริซัลไปทำงานด้านการแพทย์ในสงครามนี้ ริซัลได้รับอนุญาตให้ไปคิวบาเมื่อ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2439 แต่เขาพลาดเรือ ไม่ได้เดินทางไป ขณะเดียวกันนั้น อันเดรส โบนิฟัสซิโอ นักปฏิวัติผู้ก่อตั้งสมาคากาติปูนัน ติดต่อริซัลให้เข้าร่วมปฏิวัติด้วยความรุนแรงแต่เขาปฏิเสธ
ริซัลถูกกักตัวบนเรือรบสเปนและถูกส่งไปสเปนเมื่อ 3 กันยายน แต่หลังจากการโจมตีสเปนของโบนิฟัสซิโอเมื่อ 30 สิงหาคม ทำให้ฝ่ายอาณานิคมเพ่งเล็งริซัล และส่งโทรเลขให้จับกุมริซัลไว้และส่งกลับฟิลิปปินส์เมื่อ 3 ธันวาคม เขาถูกนำตัวขึ้นศาลไต่สวน เมื่อ 12 ธันวาคม และถูกตัดสินให้ปรหารชีวิตเมื่อ 26 ธันวาคม การประหารชีวิตมีขึ้นในตอนเช้าวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2439 ทำให้ริซัลกลายเป็นวีรบุรุษของฟิลิปปินส์ไปในที่สุด
[แก้] บทกวีลาตาย
ก่อนถูกประหารชีวิต เขาเขียนบทกวีลาตายไว้ ขนาดยาว 14 บาท เป็นภาษาสเปนชื่อ mi ultimo adios บทกวีนี้ได้รับการส่งเสริมให้แปลเป็นภาต่างๆทั่วโลกรวมทั้งภาษาท้องถิ่นของฟิลิปปินส์ โดยสถาบันประวัติศาสตร์แห่งชาติฟิลิปปินส์ ปัจจุบันแปลเป็นภาษาต่างๆมากกว่า 100 ภาษา รวมทั้งภาษาไทย บทกวินี้แปลเป็นภาษาอังกฤษเมื่อ พ.ศ. 2444 ภาษาสวีเดน พ.ศ. 2446 ภาษาญี่ปุ่น พ.ศ. 2460 ภาษาฮังการี ภาษาฝรั่งเศส ภาษาเยอรมัน พ.ศ. 2470 ภาษาอินโดนีเซีย พ.ศ. 2493 ส่วนภาษาอื่นๆรวมทั้ง ภาษาไทย เริ่มแปลประมาณ พ.ศ. 2523
[แก้] อ้างอิง
- ชาญวิทย์ เกษตรศิริ. โฮเซ่ ริซัล ลัทธิชาตินิยมกับ “ป๊ศาจ” ของการเปรียบเทียบ ใน อันล่วงละเมิดมิได้ โดย จิตราภรณ์ ตันรัตนกุล กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์. 2548
