Nogaylar
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Madde içeriğinde doğruluğu kesin olmayan kısımlar tespit edilmiştir.)
Lütfen konuyla ilgili tartışmaya katılın. Gerekirse kaynak gösterin.
Nogaylar, Don ve Kuban ırmakları arasındaki alanda Kırım yöresinde ve Astrahan yöresinde varlığını sürdüren bir Türk boyudur.
Nogay adı bir şahıs ismi olup, bu kişi 1270-1299 yıllarında Altın Orda’da büyük bir nüfuz kazanmış olan Cengiz Han'ın torunu Nogay Han'dan gelmektedir.Ona tâbi il ve uruğlara Nogay adı verilmiştir.
1391 yılında devlet kuran Nogaylar 600 yıl bölgede hüküm sürmüşlerdir. Rus işgali ile birlikte 300 bin Nogay Türkiye'ye göç etmiştir. Büyük kısmı Kafkasya'da Dağıstan , Volga nehri güney boyları, Stavropol kray'ı ile Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nde yaşamaktadırlar. Kırım ve Romanya'da da Nogaylar bulunmaktadır. Nüfusu 100.000'in üzerinde olup Müslümandırlar.
Terek havzasında yaşayanlara Ak Nogay denmektedir.
Nogay uruğlarından yedisi (Şırın, Arın, Kıpçak, Argın, Alçın, Katay ve Mangıt) Yedisan adıyla biliniyordu. Bunlardan başta Şırın olmak üzere ilk dördü Kırım tarafına gitmişti; kalanlar ise bir müddet aşağı İdil boyunda göç etmişler ve bunlardan Mangıt uruğunun ismi Nogay adı gibi kullanılır kullanılır.
Nogay adı 13.asırda Altın Orda'lı askeri şahsiyet 'Nogay'ın tebaası olan Kıpçak/Kuman Türklerinin,13.asırdan itibaren genel adıdır. Nogayların en güçlü topluluğu Volga-Ural arasında yaşamasına rağmen Macaristan,Romanya,Polonya,Litvanya,Ukrayna,Kırım,Güney Rusya,Volga-Ural,Türkistan,Altay ve civarı,Azerbaycan-Kafkasardı ve Kafkasya bölgelerinde yaklaşık 750 yıldır Nogay Türkleri yaşamaktadır.Fakat 'Nogaylık' şuuru çoğunluğunda mevcut bulunmamatadır.
13.asırda Kıpçak/Kumanların tamamına yakını Nogayın tebaası olduğu için o zamanlar Kıpçak/Kuman=Nogay tanımı yerinde bir tanımdır. Kazak Türkleri efsanelerinde kökenlerini Nogaylara ve Özbeklere dayandırır. Karakalpaklar 15.asırda Volgadan Aralın güneyine gelmiş bir Nogay topluluğudur. Kırım 750 yıllık bir Nogay merkezidir.Hatta Kırım Türklerinin askeri gücünün çoğunluğunu asırlar boyunca Nogaylar oluşturmuştur.
Nogayların Rus yönetimine alınması ve Nogay soykırımı:
Nogaylar Türkçenin Kıpçak grupuna giren bir dil konuşurlar.13-15.yüzyıllarda Altın Orda egemenliğinde idiler.Altın Orda'nın parçalanmasından sonra,şimdiki Kuzey Kafkasya'nın kuzeydoğu kesimi Astrahan Hanlığı,kuzeybatı kesimi de Kırım Hanlığı sınırları içinde kaldı.Astrahan Hanlığı 1556'da yıkılıp toprakları Rusya'ya ilhak edildi.Bu nedenle şimdiki Stavropol kray'ında bir Nogay nüfus yaşamaktadır. Kuzey Kafkasya'nın kuzeybatısında ya da Kuban Irmağı kuzeyinde yaşayan ve Kırım Hanlığı yurttaşları olan Nogaylar,1783'te,bu yerleri Rusların Kırım Hanlığı ile birlikte ilhak etmesi sonucu soykırımdan geçirildiler (bk.Ashad K'ırğ,"Tehlike Hep Kuzeyden Geliyordu" ,Kuzey Kafkasya KD,sayı 85-86,İstanbul,1992,s.23-25).Bu nedenle şimdiki Krasnodar kray'ı topraklarında Nogay nüfus kalmamıştır.Nogaylar günümüzde Stavropol krayı,Karaçay-Çerkes (2002'de 14.873),Çeçenya ve Dağıstan (2002'de 38.168) cumhuriyetlerinde yaşamaktadırlar.Nogayca Karaçay-Çerkes ve Dağıstan cumhuriyetlerindeki resmi dillerdendir.
 |
Tarih ile ilgili bu madde bir taslaktır. İçeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
