Cameroon
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
|
|||||
| Khẩu hiệu quốc gia: Paix, Travail, Patrie | |||||
| Quốc ca: Chant de Ralliement | |||||
 |
|||||
| Thủ đô | Yaoundé
|
||||
| Thành phố lớn nhất | Douala | ||||
| Ngôn ngữ chính thức | Tiếng Pháp và Tiếng Anh | ||||
| Chính phủ
Tổng thống
Thủ tướng |
Paul Biya Ephraïm Inoni |
||||
| Độc lập từ Pháp và Anh |
1 tháng giêng, 1960 | ||||
| Diện tích • Tổng số • Nước (%) |
475.440 km² (hạng 52) 1,3% |
||||
| Dân số • Ước lượng năm 2005 • Thống kê dân số 2003 • Mật độ |
16.380.005 (hạng 59) 15.746.179 34 người/km² (hạng 138) |
||||
| HDI (2003) | 0,497 (hạng 148) – thấp | ||||
| GDP (2005) • Tổng số (PPP) • Trên đầu người (PPP) |
32.35 tỷ đô la Mỹ (hạng 91) 2.176 đô la Mỹ (hạng 140) |
||||
| Đơn vị tiền tệ | franc CFA (XAF) |
||||
| Múi giờ • Quy ước giờ mùa hè |
UTC+1 Không áp dụng |
||||
| Tên miền Internet | .cm |
||||
| Mã số điện thoại | +237 | ||||
Cameroon, tên chính thức Cộng hoà Cameroon, là một nước Cộng hoà nhất thể tại miền trung Châu Phi. Nước này có biên giới chung với Nigeria, Chad, Cộng hoà Trung Phi, Cộng hoà Congo, Gabon, Guinea Xích đạo và Vịnh Guinea. Cameroon, một thuộc địa Đức thời Chiến tranh thế giới thứ nhất, đã bị xâu xé như một chiến lợi phẩm giữa Pháp và Anh sau khi họ đánh bại nước Đức. Năm 1960, Cameroun thuộc Pháp trở thành một nước Cộng hoà độc lập, hợp nhất với phần phía nam của Anh năm 1961 để hình thành nhà nước Cộng hoà Liên bang Cameroon. Nó được đổi tên thành Cộng hoà Cameroon thống nhất năm 1972, và Cộng hoà Cameroon Tiêu bản:Tiếng Pháp năm 1984 (ngôn ngữ chính thức của nước này là tiếng Anh và tiếng Pháp).
So sánh với các nước Châu Phi khác, Cameroon có sự ổn định xã hội và chính trị khá tốt, cho phép họ phát triển nông nghiệp, đường xá, và đường sắt, cũng như một ngành công nghiệp dầu khí khá lớn. Dù có phong trào yêu cầu cải cách chính trị, quyền lực vẫn nằm chắc trong tay một nhóm thiểu số chính trị theo sắc tộc.
Mục lục |
[sửa] Lịch sử
Những cư dân đầu tiên tại Cameroon là người Pygmy Baka. Họ đã bị thay thế và đồng hóa phần lớn bởi các bộ tộc Bantu sau những đợt di cư của người Bantu.
Sự tiếp xúc đầu tiên với Châu Âu diễn ra vào thế kỷ 16 với người Bồ Đào Nha, nhưng họ đã không ở lại. Tuy nhiên người Bồ Đào Nha đã để lại một di sản có thể là nguồn gốc của tên quốc gia sau này: những nhà thám hiểm thấy có rất nhiều tôm tại Sông Wouri và đã đặt tên cho nó là rio dos camaroes, theo tiếng Bồ Đào Nha có nghĩa là "dòng sông tôm". Vì thế cái tên Cameroon xuất phát từ từ camarão, tôm trong tiếng Bồ Đào Nha.
Những khu thuộc địa thường trực đầu tiên bắt đầu xuất hiện từ cuối những năm 1870, khi Đế chế Đức nổi lên với tư cách một trong những cường quốc Châu Âu. Sau khi đánh bại Đức trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, Cameroon trở thành một lãnh thổ thuộc Liên đoàn các quốc gia Ủy trị bị chia xẻ giữa Cameroon thuộc Pháp (Cameroun trong tiếng Pháp) và Cameroons thuộc Anh năm 1919. Những nước ủy trị đó được đổi thành Các Quốc gia Ủy trị Thống nhất năm 1946.
Năm 1960, Cameroon thuộc Pháp giành lại độc lập và trở thành Cộng hoà Cameroon. Phần phía nam, Cameroon thuộc Anh sáp nhập vào quốc gia này năm 1961. Phần lãnh thổ còn lại của Cameroon thuộc Anh trở thành một phần của Nigeria cùng thời gian ấy. Chính phủ liên hiệp mới do Ahmadou Ahidjo, người đã lãnh đạo một cuộc đàn áp các nhóm nổi dậy từ trước khi giành độc lập đứng đầu.
Ahidjo thôi chức năm 1982 và được tổng thống hiện nay, Paul Biya, kế nhiệm. Biya đã giành chiến thắng trong nhiều cuộc bầu cử từ khi ông tái lập chúng năm 1992 nhưng sự công bằng của những cuộc bầu cử đó vẫn là một vấn đề gây tranh cãi. Cuộc bầu cử cuối cùng được tổ chức ngày 11 tháng 10, 2004.
[sửa] Chính trị
- Bài chính về chính trị và chính quyền của Cameroon có thể tìm đọc tại Loạt bài về chính trị và chính quyền của Cameroon.
Tổng thống Cameroon là Lãnh đạo Nhà nước và Lãnh đạo các lực lượng vũ trang. Tổng thống được trao rất nhiều quyền lực, và có thể thi thành những quyền lực đó không mà cần tham vấn Quốc hội. Tổng thống chỉ định Thủ tướng, người Lãnh đạo chính phủ, và chỉ định toàn bộ các vị trí dân sự cũng như dân sự chủ chốt quốc gia. Tổng thống cũng có thể giải tán Quốc hội, và trong trường hợp được cho phép, ra nghị định tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia trao cho ông những quyền lực đặc biệt.
Quyền lực hành pháp do nghị viện đảm nhiệm, hiện tại nước này theo hệ thống nhất viện, là Quốc Hội. (Viện thứ hai, Thượng viện, cho tới năm 2006 vẫn chưa được thành lập.) Quốc hội gồm 180 đại biểu nhóm họp ba lần một năm. Trách nhiệm chính của Quốc hội là thông qua luật pháp, nhưng hiếm khi họ thay đổi hay phản đối thông qua bất kỳ điều luật nào.
Quyền tư pháp do Tòa án tối cao, các Tòa sơ thẩm và các Hội đồng xét xử đảm nhiệm. Dù hiến pháp quy định rằng quyền lực tư pháp độc lập với quyền hành pháp và lập pháp, trên thực tế, nhánh tư pháp phụ thuộc vào Bộ tư pháp của nhánh hành pháp. Tòa án tối cao chỉ có thể xem xét tính hợp hiến của một điều luật trong trường hợp tổng thống đưa ra yêu cầu.
Cameroon đồng thời là thành viên của Khối thịnh vượng chung và Tổ chức các nước sử dụng tiếng Pháp. Hiện đang có một phong trào kháng chiến của những người theo chủ nghĩa quốc gia tại vùng Ambazonia, lãnh thổ thuộc Anh cũ.
[sửa] Vùng hành chính
Cameroon được chia thành 10 tỉnh và chia nhỏ tiếp thành 58 khu vực hành chính (được gọi là départements trong tiếng Pháp). Các khu vực này lại tiếp tục được phân chia thành các khu vực nhỏ hơn và các quận huyện.
Các tỉnh gồm: Tỉnh Adamawa, Tỉnh Trung Tâm, Tỉnh Đông, Tỉnh Cực Bắc, Tỉnh Duyên Hải, Tỉnh Bắc, Tỉnh Tây Bắc, Tỉnh Tây, Tỉnh Nam, và Tỉnh Tây Nam.
Các khu vực hành chính (départements): xem Các khu vực hành chính Cameroon
[sửa] Địa lý
Với diện tích 475,440 km²(183,568 mi²), Cameroon là nước lớn thứ 53 thế giới (sau Turkmenistan). Nó có diện tích tương đương Papua New Guinea, và hơi lớn hơn bang California của Hoa Kỳ. Tổng diện tích Cameroon là 469,440 km² (181,252 mi²), với diện tích mặt nước là 6,000 km² (2,317 mi²).
Nước này nằm ở miền Trung và Tây Châu Phi, bao quanh Eo lõm Biafra, giữa Guinea Xích đạo và Nigeria. Tọa độ địa lý Cameroon: 6° N 12° E.
Thỉnh thoảng, Cameroon được gọi là "Châu Phi thu nhỏ" vì nó có mọi điều kiện khí hậu và thực vật chính của lục địa: núi non, sa mạc, rừng mưa, đồng cỏ savannah, dải đất ven biển. Cameroon có thể được chia thành năm vùng địa lý. Các vùng được phân biệt với nhau bởi hình thế tự nhiên, khí hậu và các đặc trưng thực vật.
[sửa] Các vùng tự nhiên
Vùng đồng bằng ven biển Cameroon trải dài 15–80 km (10 tới 50 dặm) vào trong đất liền từ Vịnh Guinea (một phần Đại Tây Dương) tới cạnh của một cao nguyên. Tuy nhiên, ở bang cũ phía tây, ngọn Núi Cameroon hầu như chạy ra sát biển. Với nhiệt độ và độ ẩm quá cao, vành đai ven biển này gồm một số vùng ẩm ướt nhất trên trái đất. Ví dụ, Debuncha, ở chân Núi Cameroon, có lượng mưa trung bình hàng năm kỷ lực lên tới 10,000 mm (400 inch). Đây là vùng đồng bằng với rừng dày đặc.
Cao nguyên thấp ở phía nam, bắt đầu từ đồng bằng ven biển là nơi bao phủ chủ yếu bởi rừng mưa nhiệt đới, có độ cao trung bình từ 450–600 m (1,500 đến 2,000 feet). Vùng này không ẩm ướt như đồng bằng ven biển.
Phía tây Cameroon là các dãy núi, đồi và các cao nguyên có độ cao khác nhau trải dài từ Núi Cameroon hầu như tới tận Hồ Chad ở mũi phía bắc đất nước. Vùng này có khí hậu ôn hoà, đặc biệt tại các cao nguyên Bamenda, Bamiléké, và Mambilla. Đây cũng là nơi sở hữu một trong những vùng đất màu mỡ nhất quốc gia, đặc biệt xung quanh Núi Cameroon.
Cao nguyên phía nam nhiều rừng, tiến về phía bắc đất đai trở thành đồng cỏ, với cao nguyên Adamaoua (Adamawa) có địa hình lởm chởm. Trải dài suốt vùng núi phía tây Cameroon, Adamaoua tạo thành một bức tường phân chia giữa phía bắc và phía nam. Độ cao trung bình của cao nguyên này là 1,035 m (3,400 feet), và có khí hậu khá ôn hoà.
Đồng bằng savanna phía bắc trải dài từ cạnh của Adamaoua tới Hồ Chad. Loại thực vật đặc thù ở đây là cây bụi và cỏ. Đây là vùng ít có mưa, với nhiệt độ tương đối cao.
[sửa] Các con sông
Nước này có bốn mô hình thoát nước chính. Ở phía nam, những con sông quan trọng nhất là Wouri, Sanaga, Nyong, và Ntem, chảy về phía tây thẳng vào Vịnh Guinea. Tuy nhiên, sông Dja và Kadeï chảy về phía đông nam đổ vào Sông Congo. Ở phía bắc Cameroon, Benoué (Benue) chảy về phía bắc và phía tây cuối cùng chạy vào Niger, trong khi Sông Logone chảy về phía bắc vào Hồ Lake.
Chỉ một phần Hồ Chad nằm trong lãnh thổ Cameroon. Phần còn lại thuộc Chad, Nigeria, và Niger. Hồ thay đổi diện tích theo lượng mưa từng mùa.
[sửa] Tài nguyên thiên nhiên
Nói chung, các nguồn tài nguyên thiên nhiên của Cameroon thích hợp với nông nghiệp và lâm nghiệp hơn là cho công nghiệp. Đất đai và khí hậu ở phía nam thuận lợi cho việc trồng cấy các loại cây như dừa, cà phê, và chuối. Ở phía bắc, các điều kiện tự nhiên thích hợp cho các loại cây như bông và đậu phộng. Rừng mưa ở phía nam có nguồn tài nguyên gỗ rất lớn, nhưng rất khó đi tới được nhiều vùng bên trong khu rừng này.
Các con sông ở phía nam bị ngắt quãng bởi những thác nước dốc đứng, nhưng các địa điểm đó rất thích hợp để phát triển thủy điện. Cửa sông Wouri là bến cảng cho thành phố cảng biển chính của đất nước, thành phố Douala. Ở phía bắc, sông Benoué chỉ cho phép giao thông đường thủy theo mùa từ Garoua tới Nigeria.
Dầu mỏ và khí tự nhiên đã được phát hiện ngoài khơi, quặng sắt được tìm thấy ở phía nam gần bờ biển. Phía bắc Cameroon là nơi có lượng trầm tích bô xít và đá vôi lớn.
- Xem thêm Danh sách các thành phố tại Cameroon.
[sửa] Kinh tế
Trong một phần tư thế kỷ sau khi giành lại độc lập, Cameroon là một trong những nước đông dân nhất tại Châu Phi. Sự hạ giá các mặt hàng xuất khẩu chính của nước này — dầu mỏ, dừa, cà phê, và bông — ở giữa thập niên 1980, cộng với một đồng tiền tệ được đánh giá quá cao, tham nhũng tràn lan cũng như quản lý kinh tế kém cỏi đã dẫn tới sự giảm phát kéo dài một thập kỷ. GDP thực trên đầu người giảm hơn 60% trong giai đoạn 1986 tới 1994. Tiền gửi, thâm hụt tài chính cũng như nợ nước ngoài tăng cao. Tuy vậy nhờ nguồn tài nguyên dầu mỏ và các điều kiện thuận lợi cho nông nghiệp, Cameroon vẫn là một trong những nền kinh tế tốt nhất vùng Hạ Saharan Châu Phi.
Như trường hợp nhiều nước đang phát triển khác, quá trình đô thị hóa nhanh chóng đã tạo ra sức ép lên nền kinh tế. Hoạt động kinh tế lớn nhất tại Cameroon vẫn là nông nghiệp. Nhiều trở ngại khác đang cản trở sự phát triển của Cameroon; mức độ quan liêu cao, hạ tầng cơ sở kém cỏi, tham nhũng ăn sâu. Gần đây, chính phủ đã tuyên bố đang nỗ lực tiêu diệt tham nhũng và tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch hơn.
[sửa] Nhân khẩu
Dân cư Cameroon được ước tính gồm 250 sắc tộc riêng biệt, có thể chia thành năm vùng văn hóa chính:
- dân cư cao nguyên phía tây (Bán-Bantu hay dân sống trên đồng cỏ), gồm người Bamileke, Bamun (hay Bamoun), và các nhóm Tikar nhỏ hơn khác ở phía tây bắc (ước tính 38% tổng dân số);
- dân cư vùng rừng nhiệt đới ven biển, gồm người Bassa, Duala (hay Douala), và nhiều nhóm nhỏ hơn khác ở phía tây nam (12%);
- dân cư vùng rừng nhiệt đới phía nam, gồm Beti-Pahuin, Bulu (một phụ nhánh của Beti-Pahuin), Fang (phụ nhánh của Beti-Pahuin), Maka, Njem, và các nhóm người pygmy Baka (18%);
- đa số dân Hồi giáo vùng bán khô cằn phía bắc (Sahel) và cao nguyên trung tâm, gồm Fulani (hay Peuhl trong tiếng Pháp) (14%); và
- "Kirdi", người không Hồi giáo hay mới theo Hồi giáo ở xa mạc phía bắc và cao nguyên trung tâm (18%).
[sửa] Văn hoá
Người Kirdi và người Matakam ở các vùng núi phía tây sản xuất ra các loại đồ gốm riêng biệt. Các mặt nạ có nhiều uy quyền của Bali, theo hình dạng đầu voi, thường được sử dụng trong những dịp tang lễ và các bức tượng Bamileke nhỏ được tạc có mặt người hay động vất. Người Tikar nổi tiếng vì có những chiếc tẩu trang trí rất đẹp, người Ngoutou nổi tiếng về các mặt nạ hai mặt và người Bamum về các mặt nạ cười.
| Ngày lễ | |
|---|---|
| Ngày | Tên tiếng Việt |
| 1 tháng 1 | Năm mới |
| 11 tháng 2 | Ngày Thanh niên Quốc gia |
| 1 tháng 5 | Ngày quốc tế lao động |
| 20 tháng 5 | Quốc khánh |
| 15 tháng 8 | Thăng thiên |
| 25 tháng 12 | Giáng sinh |
Viện Châu Phi Đen của Pháp có một thư viện tại Douala chuyên ngành xã hội học, dân tộc học và Lịch sử Châu Phi. Trong số nhiều bảo tàng, Bảo tàng Diamare và Maroua có nhiều bộ sưu tập nhân loại học liên quan tới những người Sudan và Bảo tàng Cameroon tại Douala có trưng bày nhiều đồ vật tiền sử và lịch sử tự nhiên.
Các tổ chức văn hóa gồm Hiệp hội Văn hóa Cameroun, Tổ chức Xã hội Cameroun, và Trung tâm Văn hóa và Ngôn ngữ.
Ngoài ra cũng có nhiều hiệp hội phụ nữ (gồmHiệp hội phụ nữ Tây bắc vì sự phát triển nông thôn), các tổ chức thanh niên và tổ chức thể thao. Không giống như các tổ chức phụ nữ mới được các cơ quan phát triển phương Tây thành lập gần đây ở các nơi như Trung Á, các hiệp hội phụ nữ Tây Phi đã có một lịch sử phát triển lâu dài. Ở nước Cameroon hiện nay, chúng thường được đăng ký như những Nhóm Cộng đồng Sáng kiến hay CIG's, vì thế chúng tiếp tục truyền thống đoàn kết phụ nữ để hỗ trợ tình cảm và kinh tế lẫn nhau. Dù các nhóm đó dựa trên cơ sở phụ nữ giải quyết vấn đề của phụ nữ (như chăm sóc trẻ em, làm ruộng/tích trữ lương thực gia đình, công bằng xã hội vân vân) chúng không phải là độc quyền của phụ nữ và trẻ em cũng như đàn ông đều có thể gia nhập.
Ngoài ra, những ngày nghỉ lễ khác gồm: Thiên chúa giáo: Thứ sáu rộng lượng, Chủ nhật Phục sinh, và Thứ hai Phục sinh Hồi giáo: 'Id al-Fitr và 'Id al-Adha
Xem thêm: Âm nhạc Cameroon, Ẩm thực Cameroon, Danh sách các nhà văn Cameroon
[sửa] Giáo dục
Sau khi giành độc lập Cameroon đã sử dụng hai hệ thống giáo dục riêng biệt. Hệ thống Đông Cameroon dựa trên mô hình của Pháp, Tây Cameroon dựa trên mô hình của Anh. Hai hệ thống này đã được sáp nhập với nhau năm 1976. Các trường dòng Thiên chúa giáo luôn đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục.
Cameroon nổi tiếng vì có một trong những hệ thống giáo dục tốt nhất Châu Phi. Giáo dục tiểu học là tự do và bắt buộc. Những con số thống kê cho thấy 70% trẻ em trong độ tuổi 6-12 tới trường, trong khi 79% dân cư Cameroon biết đọc, viết. Ở những vùng phía nam đất nước hầu như toàn bộ trẻ em ở tuổi đến trường đều đi học. Tuy nhiên, ở phía bắc, là những vùng biệt lập nhất tại Cameroon, con số này thấp hơn nhiều. Đa số học sinh Cameroon không học quá mức tiểu học.
Đất nước này có nhiều viện đào tạo giáo viên và kỹ thuật. Mức giáo dục cao nhất là trường Đại học Yaoundé. Tuy nhiên, hiện nay có một khuynh hướng ngày càng phát triển là những sinh viên giỏi nhất, giàu có nhất đều đi ra sống tại nước ngoài, gây ra tình trạng chảy máu chất xám.
[sửa] Các chủ đề khác
- Ambazonia
- Nhà thờ Cơ đốc tại Cameroon
- Thông tin tại Cameroon
- Quan hệ nước ngoài của Cameroon
- Thảm hoạ Hồ Nyos (1986)
- Danh sách các chủ đề liên quan tới Cameroon
- Danh sách các thành phố tại Cameroon
- Quân đội Cameroon
- Vận tải tại Cameroon
- Hướng đạo sinh Cameroun
- Là ngực
[sửa] Liên kết ngoài
Giáo dục
- The Cameroonian Association of Engineers and Computer ScientistsWeb site of the Association of Cameroonian Engineers in Germany
Chính phủ
- Presidency of the Cộng hoà of Cameroon official government site
- National Assembly of Cameroon official site
NGO's & Community Initiative Groups
- North West Women in Agriculture & Development official site
Tin tức
- allAfrica - Cameroon news headline links
- CRTV - Cameroon Radio Television state-run
- The Post - leading newspaper in English, published in Buea
- Le Messager privately-owned newspaper (in French)
- Radio Siantou privately-owned radio (in French and English)
- [http://www.cameroon-tribune.cm/
- [http://www.goforcameroon.com/
Tổng quan
- BBC News - Country Profile: Cameroon
- Encyclopaedia Britannica's Cameroon Country Page
- CIA World Factbook - Cameroon
Ngôn ngữ
Các nhóm dân tộc
- Baka Pygmies of Cameroon Culture and music of the first inhabitants of Cameroon
- Anthropological researches in Cameroon Fieldwork among Cameroonian populations
- The Bamileke people of Cameroon
- The Bakweri People of the former British Cameroons
Chỉ dẫn
- CMCLICK Online! Cameroon Portal - Cameroon Cameroon Internet Community. Cameroon Business Directory. Cameroon Information. Cameroon Culture.
- Open Directory Project - Cameroon directory category
- Stanford University - Africa South of the Sahara: Cameroon directory category
- University of Pennsylvania - African Studies Center: Cameroon directory category
- Yahoo! - Cameroon directory category
Du lịch
- Tiêu bản:Wikitravel
- Cameroon tourism Information and pictures
- Cameroon In Colour Cameroon pictures. Largest Online picture collection of Cameroon. Images of Cameroon. Cameroon Photos.
| Các nước châu Phi |  |
|---|---|
| Ai Cập | Algérie | Angola | Bénin | Botswana | Burkina Faso | Burundi | Cabo Verde | Cameroon | Comores | Cộng hoà Congo | Cộng hoà Dân chủ Congo | Côte d'Ivoire | Djibouti | Eritrea | Ethiopia | Gabon | Gambia | Ghana | Guiné-Bissau | Guinea Xích Đạo | Guinée | Kenya | Lesotho | Liberia | Libya | Madagascar | Malawi | Mali | Maroc | Mauritanie | Mauritius | Mozambique | Namibia | Cộng hòa Nam Phi | Niger | Nigeria | Rwanda | São Tomé và Príncipe | Sénégal | Seychelles | Sierra Leone | Somalia | Somaliland | Sudan | Swaziland | Tanzania | Tây Sahara | Tchad | Togo | Cộng hoà Trung Phi | Tunisia | Uganda | Zambia | Zimbabwe |
|
| Các lãnh thổ phụ thuộc: Quần đảo Canary | Ceuta và Melilla | Quần đảo Madeira | Mayotte | Réunion | Quần đảo Saint Helena | |
| Khối Thịnh vượng chung Anh |  |
|---|---|
| Antigua và Barbuda | Ấn Độ | Bahamas | Bangladesh | Barbados | Belize | Botswana | Brunei | Cameroon | Canada | Dominica | Fiji | Gambia | Ghana | Grenada | Guyana | Jamaica | Kenya | Kiribati | Kypros (Síp) | Lesotho | Malaysia | Malawi | Maldives | Malta | Mauritius | Mozambique | Namibia | Cộng hòa Nam Phi | Nauru | New Zealand | Nigeria | Pakistan | Papua New Guinea | Saint Kitts và Nevis | Saint Lucia | Saint Vincent và Grenadines | Samoa | Seychelles | Sierra Leone | Singapore | Quần đảo Solomon | Sri Lanka | Swaziland | Tanzania | Tonga | Trinidad và Tobago | Tuvalu | Úc | Uganda | Vanuatu | Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland | Zambia |
|
