Vlaminge
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
| Vlaminge | |
|---|---|
 |
|
| Totale bevolking: | 9 miljoen (skatting) |
| Belangrike bevolkings in: | België: 6 100 000 Verenigde State: |
| Taal: | Nederlands, Frans (minderheid) |
| Geloofsoortuiging: | Oorwegend Rooms-Katolieke of ongebonde; ander |
| Verwante etniese groepe: | Nederlanders, Afrikaners en ander Germaanse volke |
Die term Vlaminge word tans hoofsaaklik gebruik om na die inheemse bevolking van Vlaandere (die noordelike helfte van België, wat in historiese opsig deel uitgemaak het van die Suidelike Nederlande) te verwys. Die ses miljoen Vlaminge verteenwoordig die meerderheid van die Belgiese bevolking (die ander twee belangrike groepe is die Wale met sowat 4 miljoen mense en die Duitse gemeenskap met 73 000 inwoners).
Naas die bewoners van die Belgiese gewes Vlaandere sluit die term ook etniese Vlaminge in Frans-Vlaandere (veral in die huidige Franse département Nord), die suidelike deel van die Nederlandse provinsie Zeeland (Zeeuws-Vlaanderen) en ander Vlaamse gemeenskappe dwarsoor die wêreld in.
Frans-Vlaandere en Zeeuws-Vlaanderen het vroeër deel uitgemaak van die graafskap Vlaandere, wat sy naam aan die hele gewes verleen het, alhoewel 'n groot deel van die Belgiese Vlaandere tot ander gebiede soos die Vorstedom Brabant behoort het.
Die Vlaminge word soms as 'n deel van die Nederlandse volk of nou verwante etniese groep beskou.
Inhoud |
[wysig] Kultuur en identiteit
[wysig] Taalstryd
Na gelang van die historiese taalwetenskap word daar aangeneem dat die Vlaminge hoofsaaklik afstammelinge van die Germaanse stamme is, wat die noorde van Gallië met sy oorspronklike gemengde Kelties-Germaanse bevolking binnegeval het. Die Vlaamse kultuur word hoofsaaklik bepaal deur sy Wes-Germaanse taal, Nederlands, wat dit ook duidelik onderskei van die Franstalige bevolking van België.
Nog tot by die sestigerjare van die 20ste eeu is die meeste Belgiese instellings oorheers deur die Franstalige minderheid. Die Wale, België se inheemse Franstalige bevolking, en baie Vlaminge, wat Frans as hulle huistaal aanvaar het, het die gebruik van Frans op baie terreine van die openbare lewe afgedwing.
Alhoewel Vlaandere nou 'n eentalige gewes vorm, is daar nog steeds 'n weersin teen die oorblyfsels van die voormalige ongelykhede: Die Wale maak nog steeds aanspraak op die helfte van die kabinetsposte in die nasionale regering, daar word veral in die oorwegend Franstalige hoofstad Brussel dikwels teen Nederlandstaliges gediskrimineer, en Wallonië word weens sy verswakte ekonomiese posisie in feite deur die welvarende Vlaandere gesubsidieer.
[wysig] Taal
Die amptelike taal van Vlaandere is Nederlands, wat op nasionale vlak dieselfde erkenning geniet as Frans en - in 'n beperkte mate - ook Duits. Daar is 'n groot verskeidenheid plaaslike Nederlandse dialekte, net soos in Nederland, en sommige word oorkant die grens in albei lande gebesig.
Die dialekte het vroeër 'n belangrike rol gespeel, maar danksy die invloed van die radio, televisie en 'n groter mobiliteit het hulle gebruik duidelik afgeneem ten gunste van die Nederlandse standaardtaal. Terwyl die ou plaaslike dialekte geleidelik begin verdwyn, het daar nuwe organgsdialekte ontstaan, wat elemente van die standaardtaal en "gesuiwerde" dialek met mekaar versmelt. Hierdie omgangstaal word dikwels "tussentaal" of "Verkavelingsvlaams" genoem - 'n taal wat in die voorstede begin vorm het, waar mense uit die verskillende dialekgebiede hulle gevestig het.
Die plaaslike Nederlandse dialek van Brussel toon sterk Franse invloede ten opsigte van sy uitspraak en woordeskat. In Frans-Vlaandere kan net 'n minderheid van sowat 150 000 mense Nederlands of die plaaslike Vlaamse dialek praat of verstaan.
[wysig] Godsdiens
Sowat driekwart van die Vlaminge is Rooms-Katolieke, alhoewel die meerderheid hulle geloof nie meer praktiseer nie. Die res is ongebonde, met klein minderhede van Vlaamse Protestante. Die etniese minderhede van buitelandse afkoms is Ortodokse, Jode, Islamiete en ander.
[wysig] Simbole
Die amptelike vlag van Vlaandere wys 'n wit omlynde swart leeu met rooi kloue en tong. Daar is 'n vlag met 'n volledig swart leeu, wat geen amptelike erkenning geniet nie, maar gewild is by Vlaamse nasionaliste.
[wysig] Oorsprong van die Vlaamse leeu
Die leuse Vlaenderen die Leu ("Vlaandere, die Leeu") is vermoedelik in die Gouesporeslag op 11 Julie 1302 op die wapens van Pieter de Coninck gebruik. Sowat driehonderd adellikes, wat in die Franse rye geveg het, het hierdie slagkreet geskree toe hulle besef het dat die slag verlore was.
Louis van Velthem verwys in die Spiegel Historiael na 'n lied, wat die slag van Blangys-Guinegatte van Augustus 1472 beskryf en ook gebruik maak van die leeu-motief.
Die skrywer Hendrik Conscience het die leuse later in sy Leeu van Vlaandere gebruik.
[wysig] Die Vlaamse diaspora
Die Vlaamse diaspora bestaan uit Vlaamse emigrante en hulle nakomelinge in lande soos Frankryk, die Verenigde State, die Verenigde Koninkryk, Kanada, Indonesië, Australië, Suid-Afrika en Latyns-Amerika.
Tydens die 15de, 16de en 17de eeu het die gebied van die huidige Vlaandere weliswaar 'n ekonomiese en kulturele bloeitydperk beleef. Nogtans was baie kunstenaars en ambagsmanne as gevolg van die politieke situasie gedwing om 'n nuwe heenkome as vlugtelinge in Suid-Europa te vind. Vlaamse setlaars het in hierdie tydperk die eerste drukperse in Spanje in Portugal ingevoer. Vlaminge het ook 'n opvallende bydrae tot die kolonisasie van die Asore-eilande gelewer, wat estyds selfs as die "Vlaamse Eilande" bekend gestaan het.
In die tydperk van die ontdekkingsreise het Vlaamse sendelinge soos Pieter van Gent in Meksiko, Joos de Rijcke in Ecuador, Ferdinand Verbiest in Sjina, Constant Lievens in Indië, Pierre-Jean DeSmet in die Verenigde State en Jozef de Veuster in Molokai 'n uitmuntende reputasie in verskillende oorsese lande verwerf, wat tot vandag bewaar is.
As gevolg van die vinnige bevolkingsgroei en die gebrek aan werksgeleenthede het talle Vlaminge tot by die Eerste Wêreldoorlog geëmigreer. Naas die laer klasse moes ook baie welgestelde burgers 'n heenkome in oorsese gebiede vind. Baie van hulle het 'n belangrike bydrae gelewer tot die opleiding van onderwysers, ingenieurs en landboudeskundiges. Louis Cruis was byvoorbeld 'n Vlaamse ingenieur, wat ekspedisies gelei en die landsgrense van Brasilië en die stadsgrense van die hoofstad Brasilia afgebaken het.
Sowat 400 000 Vlaminge het hulle in Frankryk gevestig, die hoofbestemming van Vlaamse emigrante. Hulle het dikwels 'n nuwe begin gemaak in arm dorpe, waar hulle nuwe asem in die landbou ingeblaas het. Tans is daar na ramings sowat 1 250 000 mense met Vlaamse vanne in Frankryk. Die départements Nord en Pas-de-Calais het egter deel uitgemaak van die historiese Vlaandere, voordat Frankryk die gebied in 1656 geannekseer het.
Sowat een miljoen mense in die huidige Verenigde State en Kanada het Vlaamse wortels. Die koerant Detroit Gazette in Detroit (VSA) word byvoorbeeld nog steeds deur Vlaminge uitgegee.
