Oradea
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Oradea (Ungarisch:Nagyvárad, Düütsch:Großwardein) isch ä Schdadt z'Siebebürge. D'Schdadt hät (2002) 206.527 Ywohner; do devo sin 70,4% Romäne, 27,5% Ungarn, un 2,1% Roma, Düütschi, Slowake un Jude.
Oradeo wird zum erschte Môl im Jôhr 1113 erwahnt. D'Schdadt isch allerdings erscht im 16te Jôhrhundert zunere grössri Schdadt aagwaggse. 1538 isch Oradea zu Siebebürge cho, 1598 vo de Türke blagert wôre aber erscht 1663 ygnomme wôre, un 1692 wieder zu Ungarn zruggcho. Im 19te un 20te Jôhrhundert hät Oradea ä Wirtschaftlichi Ufschwung erlabt, vorallem wage dr Jüdisch Bevölkrig wo damals nô ä drittel vur Bevölkrig usgmacht hät. Nôchem Erschte Weltkrieg isch Oradea zamme mit ganz Transsilvanien zu Rumänien cho; vo 1940 bis 1944 hät s nô emol churz zu Ungarn ghört.
Oradea isch scho syt längrem eini vo de rychschti Schdädt vo Romänien, vorallem wege dr lag aa dr Ungarischi Granz. Syt 1989 erlabt Oradea ä Wirtschaftlichi Ufschwung; vorallem im Servis Sekteur. D'Arbetlosigcheit isch 6%; des leit unterm Romänischi durchschnit, abr überm durchschnit vum Bezirk Bihor.
