Oradea

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Współrzędne: 47°03'00" N 021°56'00" E

Oradea

Flaga Oradei

Rumunia

Bihor

Petru Filip

115,56 km²

Położenie

47°03' N
21°56' E

Wysokość

119 m n.p.m.

Ludność (2002)
• liczba ludności
• gęstość

206 614
1 910 os./km²

Nr kierunkowy

Kod pocztowy

3700

Podział miasta

6 dzielnic

Położenie na mapie

Strona internetowa miasta

Teatr

Ratusz

Oradea, (węg. Nagyvárad, niem. Großwardein, pol. Wielki Waradyn), miasto w Rumunii w okręgu Bihor, stolica krainy historycznej Kriszana. Miasto liczy, zgodnie ze spisem ludności z 2002 roku, 206 527 mieszkańców. Natomiast liczba mieszkańców całego zespołu miejskiego wynosi ok. 220 tys. Oradea należy do najlepiej rozwiniętych miast w Rumunii. Merem miasta jest od 2000 roku Petru Filip z partii Centrum.

Spis treści

1 Geografia
2 Historia
3 Gospodarka
4 Demografia
- 4.1 Rys historyczny
- 4.2 Stan obecny
5 Dzielnice
6 Komunikacja
7 Architektura
8 Zabytki i turystyka
9 Znani ludzie związani z Oradeą
10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Miasto położone jest w pobliżu granicy z Węgrami (13 km) nad rzeką Crişul Repede (Szybki Keresz).

[edytuj] Historia

Miasto pod łacińską nazwą Varadinum istniało tutaj z pewnością już w XI stuleciu. W 1093 r. król węgierski Władysław I Święty doprowadził do powstania tutaj biskupstwa (został też tutaj pochowany). Bujny rozwój miasta zahamowało jego zniszczenie podczas najazdu tatarskiego w 1241 r. Oradea długo odzyskiwała dawne znaczenie. Zmienne losy rzuciły ją w granice Księstwa Siedmiogrodzkiego, następnie Imperium Osmańskiego. Od XVIII w. w granicach państwa Habsburgów, zaczęła odzyskiwać swą świetność. W XVIII wieku wiedeński architekt Franz Anton Hillebrandt zaprojektował przebudowę miasta w stylu barokowym. Prawdziwy rozkwit przyniósł miastu wiek XIX, gdy Oradea stała się ważnym centrum gospodarczym i kulturalnym.

[edytuj] Gospodarka

Przez wieki Oradea należała do najbogatszych miast Rumunii; położenie w pobliżu granicy węgierskiej sprawiało, że było ono pomostem do Europy Zachodniej. Po roku 1989, w Oradei doszło do szerokich zmian ekonomicznych, które dotyczyły głównie sektora usług, ze względu na znaczący rynek konsumencki.

Bezrobocie w Oradei wynosi ok. 6% i jest nieco mniejsze niż średnia krajowa, jednak większe niż w całym regionie Bihor (ok. 2%). Miasto wytwarza ok. 63% całej produkcji przemysłowej regionu Bihor, chociaż zamieszkuje go zaledwie 34,5% mieszkańców regionu.

Główne działy gospodarki to:

przemysł meblowy
przemysł tekstylny i odzieżowy
przemysł obuwniczy
przemysł spożywczy

W roku 2003, w Oradei powstał pierwszy hipermarket - Lotus Market.

[edytuj] Demografia

[edytuj] Rys historyczny

1910: 69.000 (narodowość rumuńska: 5.6%, narodowość węgierska: 91.10%)
1920: 72.000 (R: 5%, W: 92%)
1930: 90.000 (R: 25%, W: 67%)
1966: 122.634 (R: 46%, W: 52%)
1977: 170.531 (R: 53%, W: 45%)
1992: 222.741 (R: 64%, W: 34%)

[edytuj] Stan obecny

Skład etniczny według spisu z 2002 roku:

Rumuni: 145,295 (70.4%)
Węgrzy: 56,830 (27.5%)
Romowie: 2,466 (1.2%)
Niemcy: 566 (0.3%)
Słowacy: 477 (0.2%)
Żydzi: 172
Ukraińcy: 76
Bułgarzy: 25
Rosjanie: 25
Serbowie: 17
Czesi: 9
Turcy: 9

[edytuj] Dzielnice

Miasto dzieli się na następujące dzielnice (rum. cartiere):

Centru Oradea (centrum)
Vie
Nufărul
Rogerius
Velenţa
Cantemir
Ioşia

[edytuj] Komunikacja

Komunikację w Oradei zapewnia przedsiębiorstwo OTL. Składają się na nią 3 linie tramwajowe (1R, 1N, 2, 3R, 3N) i większa ilość linii autobusowych. W mieście znajdują się 3 dworce kolejowe Główny, Wschodni (Est) i Zachodni (Vest). Vest mieści się w dzielnicy Ioşia, a dworzec Główny (zwany też po prostu Oradea) mieści się w centrum miasta, koło dzielnicy Vie.

Zobacz też: komunikacja miejska w Oradei

[edytuj] Architektura

Architektura Oradei jest mieszanką między budowlami ery socjalistycznej oraz barokową i secesyjną architekturą z czasów monarchii austro-węgierskiej. Po upadku reżimu Ceausescu doszło do znacznych zaniedbań, jednak od roku 2002, kiedy Rumunia weszła w okres boomu gospodarczego doprowadzono do renowacji zabytkowej architektury.

[edytuj] Zabytki i turystyka

Główne atrakcje turystyczne to zabytkowe centrum miasta oraz uzdrowiska Băile Felix i Băile 1 Mai, położone w pobliżu miasta.

Muzeul Ţării Crişurilor - sławne muzeum barokowe z 365 oknami
Catedrala barocă - największa barokowa katedra w Rumunii
Cetatea Oradea - Twierdza Oradea w formie pięciokąta
Biserica cu Lună - wyjątkowy na miarę europejską kościół z mechanizmem zegarowym wskazującym fazy księżyca
Pasajul "Vulturul Negru" pasaż hotelu "Czarny Orzeł"
Muzeul "Ady Endre" - muzeum i dom jednego z największych węgierskich poetów
Teatrul de Stat - Teatr Narodowy, zbudowany przez 2 austriackich architektów, którzy stworzyli setki znaczących budowli w wielu krajach Europy
100 kościołów, 3 synagogi i największy zbór baptystyczny w Europie wschodniej