Belorusa lingvo

El Vikipedio

La belorusa lingvo (beloruse: беларуская мова) estas slava lingvo kaj la oficiala lingvo de Belorusio. Ĝi kun la rusa kaj ukraina lingvoj apartenas al Orienta slava lingvaro.

Laŭ informoj de censo farita en 1999 entute el 8.159 milionoj da belorusoj vivantaj en Belorusio nomis la belorusan lingvon kiel gepatra 85,6% (ĉirkaŭ 7 milionoj da homoj), kaj 41,3% nomis ĝin kiel lingvo uzata hejme. Aldone la belorusa estas gepatra por 67,1% el 395.7 mil popoloj vivantaj en Belorusio, 57,6% el ili hejme parolas beloruse.

Pro densaj kaj multjaraj kontaktoj kun la rusa lingvo en Belorusio kreiĝis lingva fenomeno nomata трасянка (trasjanka): mikso de la belorusa lingvo kun rusa leksiko, kaj foje kun sintakso. Tiu miksita formo estas simila al piĝino kaj kreola lingvo.

[redaktu] Aboco

En la belorusa lingvo nun estas uzataj la cirila skribo kaj latina skribo. Antaŭe tataroj vivantaj tie ĉi skribis beloruse per la araba skribo.

En la tabelo ordigo estas laŭ la cirila alfabeto

Notoj.

• La belorusa cirila skribo ankaŭ uzas apostrofon ' aŭ ’, sed oni ne alkalkulas ĝin al la aboco kaj ignoras dum laŭalfabetigo.
• Foje oni uzas la literon Ґ ґ por la sono [g] (plejparte en pruntitaj vortoj). Antaŭe en la cirila skribo tiu sono estis reprezantata ankaŭ kiel кг. En la belorusa aboco ĝi sekvas post la litero Г.
• Ekzistas duliteraĵoj: дж / dž = [ĝ], дз / dz = [dz] (voĉa ekvivalento de c = ts), ĉiu el ili estas unu fonemo, kvankam skribata per du literoj.
• La latinskribaj supersignoj (se neeblas aŭ malfacilas uzi la ĝustajn simbolojn) anstataŭeblas per surogatoj. Ne ekzistas standarto por tio, jen estas unu el la sistemoj uzataj: ć = c', č = cz, l = l', ł = l, ń = n', ś = s', š = sz, ŭ = u / w, ź = z', ž = rz.

Kelkaj belorusaj literoj havas molan kaj malmolan variantojn. En la cirila skribo por molaj vokaloj ekzistas apartaj literoj: я, ё, ю, і, е (koresponde la malmolaj: а, о, у, ы, э). La konsonantoj estas molaj (palatalaj), kiam ili aperas antaŭ mola vokalo aŭ speciala litero "mola signo": ь. Kiam konsonanto antaŭ mola vokalo estas prononcata malmole, ili estas apartigataj per apostrofo. Ekzemploj:

пяць (kvin), пятніца (vendredo), п'яніца (drinkemulo)

ялавічына (bovaĵo), лёс (sorto), лось (alko)

En la latina skribo la malmolaj vokaloj estas: a, o, u, e. La molaj vokaloj estas signataj per j plus koresponda mola se la vokalo aperas komence de vorto aŭ post alia vokalo, kaj estas signataj per i plus koresponda mola vokalo, se la vokalo aperas post konsonanto. Moleblaj konsonantoj antaŭ alia konsonanto aŭ finvorte havas apartan literon (malmola/mola): c/ć, ł/l, n/ń, s/ś, z/ź. La apostrofo kaj "malmola signo" ne uziĝas en la latinskribo. La samaj ekzemploj latinskribe:

piać, piatnica, pjanica

jałavičyna, los, łoś

[redaktu] Ortografio

En 1933 estis akceptita lingva reformo, kiu forte ŝanĝis la ortografion de la belorusa lingvo direkte al plia simileco kun la rusa lingvo. Tiu reformita varianto estas oficiale uzata ĝis nun, kaj nomiĝas наркамаўка (narkamaŭka). La antaŭreforma varianto nomiĝas тарашкевіца (taraŝkevica) estis daŭre uzata ekster Soveta Belorusio kaj nun renovigita pli aktive uziĝas en interreto kaj sendependaj periodaĵoj.

[redaktu] Eksteraj ligiloj

• Esperanta-belorusa kaj belorusa-esperanta vortaroj
• Esperanta-belorusa vortaro fare de Zmicier Lapcionak
• eVortaro — programo kun kelkaj esperantaj vortaroj, inluzive de esperanta-belorusa
• Prilingvaj artikoloj, diskutoj, programoj (angle kaj beloruse)

English-Belarusian dictionaries, in Lacinka

Metrica of GDL

Statutes of GDL

Padlaska cyberwioska (latina skribo)

Vidu la artikolojn de la

Vikipedio en la
belorusa lingvo

Ĉi tiu artikolo pri "Belorusa lingvo" ankoraŭ estas ĝermo pri lingva temo. Vi povas helpi pluredakti ĝin post klako al la butono «redaktu». Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi.

[redaktu] Vidu ankaŭ jenon:

• Lingvistiko
• Listo de lingvoj