Kaŝuba lingvo
El Vikipedio
La Kaŝuba (aŭ pomerana) lingvo estas okcidentslava lingvo, kiun oni parolas en la regiono okcidente de Gdansko. Sociologoj taksas ke estas ĉ. 500 mil kaŝuboj kaj 300 mil duon-kaŝuboj, de kiuj eble triono parolas la lingvon regule.
La lingvo parencas al la pola lingvo, kiu influis ĝin dum la longa kunvivado, ĉefe gramatikon kaj vortfaradon. La plej gravaj diferencoj inter pola kaj kaŝuba estas en la fonologio kaj en la vort-trezoro: la kaŝuba havas pli multajn vokalojn ol la pola, kaj dum la pola havas vortoakcenton kiel Esperanto (sur la antaŭlasta silabo), la kaŝubaj dialektoj havas akcenton aŭ sur la unua silabo (en la sudo), konsekvence sur radiko aŭ deriva sufikso (centre) au' sur diversaj vorteroj depende de fleksia finaĵo (norde). Koncerne la vort-trezoron, la kaŝubaj dialektoj retenis multajn slavajn vortojn kiuj anstataŭiĝis per alilingvaj pruntaĵoj en la pola, kaj ili havas iomete pli da pruntaĵoj el la germana ol la pola.
Kaŝubismoj aperas en la skriba lingvo ekde la 15-a jarcento, sed kaŝube skribita literaturo ekaperis nur meze de la 19-a jarcento - en latina skribo kaj laŭ modelo de la pola ortografio. Longe oni disputis pri ortografio, sed de 1995, oni havas norman ortografion kaj gramatikon, kiun oni instruas en multaj lernejoj, sed verkantoj rajtas elekti siajn vortojn lau' la kutimoj de la propra dialekto. Inter la plej gravaj kaŝubaj verkistoj estis Florian Ceynowa, kiu unue publikigis verkojn kaŝube, Hieronim Derdowski, kiu verkis la unuan eposon en kaŝuba lingvo O panu Czorlin'scim co do Pucku po sece jachol [Pri sinjoro Czorlinski kiu iris al Pucku por retoj], Alexander Majkowski, kiu verkis la unuan romanon en la kaŝuba Zece i przigode Remusa [Vivo kaj aventuroj de Remus], Jan Drzezdzon, kiu verkis historion pri la kaŝuba literaturo kaj plurajn romanojn, kaj Eugeniusz Golabk, kiu tradukis la Nova testamenton kaj la Psalmaron en la kaŝuban.
Tradicie, poloj vidas la kaŝuban nur kiel dialekton de la pola lingvo dum eksterlandanoj vidas ĝin kiel apartan lingvon, sed nuntempe ankaŭ polaj kaŝubologoj akceptas ke socie la kaŝuba funkcias kiel sendependa lingvo, kaj ŝtataj instancoj nun ankau' subtenas strebojn evoluigi kaj disvastigi kaŝub-lingvan kulturon. La kaŝuba lingvo estas instruata en cento da lernejoj, kaj ekzistas kaŝubaj revuoj, radiaj kaj televidaj elsendoj, kaj retejoj - estas eĉ kaŝuba vikipedio (vidu la ligilon ĉi-sube)!
[redaktu] Vidu ankaŭ
[redaktu] Eksteraj ligiloj
| Slava lingvaro |
|---|
| Okcidentslavaj: ĉeĥo-slovakaj (ĉeĥa lingvo | slovaka lingvo | knaana lingvo) | soraba lingvo (suprasoraba lingvo | malsuprasoraba lingvo) | leĥikaj lingvoj (pola lingvo | pomoria lingvo (kaŝuba lingvo | slovena lingvo) | polaba lingvo) |
| Sudslavaj: okcidentaj slavaj lingvoj (serbokroata lingvo (kroata lingvo | serba lingvo | bosnia lingvo | montenegra lingvo) | slovena lingvo) | orientaj sudslavaj lingvoj (makedona lingvo | bulgara lingvo | malnovslava lingvo) |
| Orientslavaj: belorusa lingvo | ukraina lingvo | rutena lingvo | rusa lingvo |
