Kapoejro

El Vikipedio

Kapoejro

Kapoejro estas luktoarto disvolvita de afrikaj sklavoj alportitaj al Brazilo kaj de iliaj posteuloj. Ĝin karakterizas lertaj kaj kompleksaj korpomovoj, farataj ofte sur la planko aŭ kapmalsupre kaj piedleve, kaj havantaj kelkfoje fortan akrobatan komponanton. Karakterizaĵo distinganta ĝin disde aliaj luktoj estas la fakto, ke ĝi estas akompanata de propa muziko. Ofta dubo estas, ĉu kapoejro estas danco aŭ lukto; kapoejro, en vero, estas kaj danco kaj lukto. La vorto kapoejro ("capoeira", en la portugala) havas kelkajn signifojn, el kiuj unu rilatas al la arbaraj aŭ ĝangalaj areoj en la brazila internlando. Estas sugestite, ke kapoejro ekhavis sian nomon de tiaj lokoj, kie la sklavoj forfuĝintaj provis kaŝi sin.

Ekzistas du precipaj kapoejrostiloj, sufiĉe malsimilaj inter si. Unu el ili estas nomita "Angola", karakterizita per malrapida, proksimplanke malalta lukto, kiu speciale atentas al la ritoj kaj tradicioj de la arto. La alian stilon oni nomas "Regiona" ("Regional", en la brazilportugala) kaj ĝi estas konata per siaj fluaj kaj akrobataj movoj, ĉe kiuj la strategio kaj la tekniko estas la ĉefaj punktoj. Ambaŭ stilojn markas intenckaŝemo kaj artifikoj, kaj estas surplanke aktivaj; estas tre oftaj plurspecaj gambomovoj, kiel ekz. piedpintaj, rampaj kaj tutplandaj piedbatoj.

Enhavo

1 Historio

[redaktu] Historio

JOGAR CAPOEIRA (LUDI KAPOEJRON) aŭ Danse de la guerre de Johann Moritz Rugendas - 1835

Dum la 16-a jarcento, Portugalio venigis sklavojn en Sudamerikon, elvenintaj el Okcidenta Afriko. Brazilo estis la plej granda ricevanto de la sklavomigrado, kun 42% el ĉiuj sklavoj forsenditaj trans Atlantikan Oceanon. La jenaj popoloj estis plej ofte vendataj en Brazilo: sudana grupo, komponita precide de la popoloj Ioruba kaj Daomé; la grupo gvinea-sudana de la popoloj Malesi e Hausa kaj la grupo bantua (inkluzivanta la kongojn, la Kimbundojn kaj la Kasanjejn) de Angolo, Kongo kaj Mozambiko.

La negroj kunportis kun si en la Novan Mondon siajn kulturajn tradiciojn kaj religion. La homogeneiĝado de la afrikaj popoloj sub la subpremo de la sklaveco estis la antaŭenpuŝilon de la kapoejro. Ĝi estis disvolvita de la sklavoj de Brazilo kiel maniero rezisti je siaj subpremantoj, sekrete praktiki sian arton, transigi sian kulturon kaj plibonigi sian moralon. Estas registroj de kapoejropraktiko en la 18-a kaj 19-a jarcentoj en la urboj Rio-de-Ĵanejro, Recifo kaj Salvadoro, tamen dum pluraj jaroj la kapoejro estis konsiderata ordorenversa kaj ĝia praktiko estis malpermesita kaj intense retenita. Pro tiu retenado, la kapoejro praktike estingiĝis en Rio-de-Ĵanejro, kie la kapoejristaj grupoj estis konataj kiel maltas, kaj en Recifo, kie, laŭ iuj ĝi devenis de la frevodanco, konata kiel la paŝo. En 1932, Majstro Bimba fondis la unuan kapoejropalestron de Brazilo, en Salvadoro. Majstro Bimba aldonis kelkajn movojn el luktartoj kaj disvolvis laŭsisteman trejnadon por kapoejro, stilo kiu ekkonatiĝis kiel Regiona. Kontraŭstare, Majstro Pastinha predikis la tradicion de kapoejro kiel ŝajniĝa, simulada, trompa kaj malica ludo, stilo kiu ekkonatiĝis kiel Angola. Per la rivaleco inter tiuj du grandaj majstroj, la kapoejro ĉesis esti marĝenigita kaj disiĝis el Bahio en ĉiujn brazilajn subŝtatojn.

[redaktu] Kronologio

1548 – Komenciĝas la deviga enmigrado de la afrikaj sklavoj en Brazilon.
1712 – Unua skribita registro de la termino capoeira (kapoejro), en Vocabulário Português e Latino (Portugala kaj Latina Vortaro), de Pastro D. Rafael Bluteau; ĝia signifo tamen referencas la lukton.