گل گاوزبان
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
گُل گاوزَبان (نام علمی: Borago officinalis) گیاهی است چند ساله و دارای ریشه‌های نیمه غده‌ای که بطور عمودی تا عمق ۵۰ سانتیمتر در خاک فرورفته است و بعلت داشتن ریشه‌های اصلی و فرعی در اعماق خاک مقاومت آن در برابر خشکی خاک زیاد است. برگهای آن زبانه‌ای و پوشیده از خارهای ظریفی است که به آن حالت خشن میدهد و به همین علت به گاوزبان معروف است. گلهای آن به رنگ قرمز خوشرنگی است که پس از خشک شدن به رنگ آبی تیره در می‌آید .
فهرست مندرجات |
[ویرایش] ترکیبات شیمیایی
این گیاه حاوی مواد موسیلاژ، قندی، تانن و ترکیبات فنلی و نیز مقدار کمی آلکالوئید است (آرام بخش)
[ویرایش] خواص درمانی
گاوزبان حواس پنجگانه آدمی را تقویت می‌کند. دمکرده آن نشاط آور بوده و رنگ رخسار را باز می‌کند.سینه را نرم می‌کند. تنگی نفس و دردگلو را شفا میدهد. دلهره و وحشت را از بین می‌برد. غم و غصه را کم کرده و برای کسانی که با خود حرف می‌زنند بسیار خوبست. از برگهای تازه آن برای درمان جوشهای چرکی دهان و درمان برفک استفاده میشود .
[ویرایش] سازگاری
گاوزبان بیشتر در بلندیهای رامسر، رودسر و شهسوار بصورت خودرو و نیز زراعی وجود دارد. شرایط آب و هوایی کوهستانی سردسیر و نیمه مرطوب که در طول بهار و تابستان دارای بارانهای متناوب هستند، برای کشت این گیاه مفید است. موارد مصرف:
سنبل الطيب داراي آثار آرام بخش، خواب آور و ضد اسپاسم بوده و در درمان مواردي چون: بيقراري، مشكلات عصبي براي خوابيدن، فشار عصبي و كوليك هاي گوارشي مورد استفاده قرار می‌‌گيرد.
از گل گاوزبان در درمان علائم سرماخوردگي و همچنين به عنوان آرام بخش استفاده میشود.
موارد استعمال در پزشكي گذشته:
در طب گذشته سنبل الطيب به‌عنوان آرامبخش، خواب آور و رفع تشنج كاربرد داشته است.
در طب گذشته از گاوزبان به عنوان نشاط آور، آرامبخش، مدر و بر طرف كننده علائم سرماخوردگي استفاده می‌‌كرده اند.
اجزاي فراورده:
هر كيسه حاوي ۲ گرم پودر ريشه سنبل الطيب (Valeriana Off.) و گل گاوزبان (Echium Amoenum) می‌‌باشد.
مواد موثره:
تركيب يا تركيبات مسئول اثر بخشي در سنبل الطيب (Valeriana) را والپوتريات‌ها (Valepotriates) و بالدرينال و ايزو والترال می‌‌دانند كه هر يك از گروههاي مختلف تركيبات، مسئول بخشي از آثار فارماكولوژيك فوق هستند.(ريشه سنبل الطيب حاوي اسيد والريانيك است.)
گل گاوزبان داراي موسيلاژ به ميزان ۵-۳ %، فلاونوئيد ۰.۱۵% و آنتوسيانين با آگليكون دلفينيدين و سيانيدين به ميزان ۱۳.۴۳% و به مقدار ناچيز آلكالوئيد از دسته پيروليزيدين است.
آثار فارماكولوژيك:
مطالعات انجام شده بر روي انسان آثار آرام بخشي سنبل الطيب را تائيد می‌‌كند .همچنين فعاليت ملايم خواب آوري بر روي افراد طبيعي بي خواب و افرادي با خواب غير طبيعي را نشان میدهد، به علاوه مطالعات انجام شده نشان میدهد كه سنبل الطيب زمان شروع خواب را كوتاه می‌‌كند. همچنين بي نظمي خواب، زمان بيداري بعد از خواب و بيدار شدن مكرر در طول خواب و كيفيت خواب را اصلاح می‌‌كند.
مقدار مصرف: حداكثر ۳ بار در روز
دستور مصرف:
يك يا دو كيسه را در يك فنجان آب جوش قرار داده ۱۰ دقيقه صبر كنيد سپس كيسه را پس از فشردن خارج نموده محتوي فنجان را كه مايعي با بوي مطبوعي می‌‌باشد با قند ميل نماييد.جهت خارج شدن كامل مواد موثره می‌‌توان از روش دم كردن روي چراغ استفاده كرد.
عوارض جانبي:
نبايد در موقع حاملگي و شير دهي استفاده شود.
[ویرایش] روش تکثیر و کاشت
کشت گاوزبان در دو فصل پائیز و بهار انجام میشود و بهترین روش کاشت بذر در فصل پائیز است. عمق کاشت ۱۲ سانتیمتر و فاصله میان بوته‌ها ۵۰ ۴۰ سانتیمتر و فاصله میان ردیف‌ها ۶۰۷۰ سانتیمتر است.
میزان مصرف بذر در هر هکتار ۱۰۱۵ کیلوگرم است. عمر مفید بوته گاوزبان ۲ سال و بیشینه عمر آن ۴ سال است. در مناطقی که بارندگی به اندازه کافی و پراکندگی بارش آن مناسب باشد، کشت به صورت دیم صورت می‌گیرد. اما در مناطق خشک مانند اصفهان نیاز به آبیاری مرتب است. مهم‌ترین آفت این گیاه کرم برگ‌خوار است که بیشترین خسارت خود را در زمان برداشت به گیاه می‌زند و چون در این زمان مبارزه شیمیایی صلاح نیست، لازم است از مبارزه زیستشناختی استفاده شود .
[ویرایش] برداشت فراورده
عمل گل چینی در اوایل خرداد صورت می‌گیرد و گلهای چیده شده را در کنار مزرعه روی پارچه یا سفره‌های پلاستیکی به ارتفاع ۲-۳سانتیمتر پهن می‌کنند و برای آنکه آفتاب نخورد، روی آن پارچه می‌اندازند. البته خشک کردن محصول در سایه بهتر بوده و محصول مرغوبتری خواهد داد. بهم زدن گلها حین خشک شدن ضروری است. گل مرغوب گلی است که دارای دم سفید و گلبرگهای بنفش باشد. میزان عملکرد آن حدود ۱۰۰۰۱۱۰۰ کیلوگرم گل تازه است که از این میزان حدوداً ۲۵۰۳۰۰ کیلوگرم گل خشک بدست می‌آید.
|
|
|
| گیاهان دارویی |
اسپرزه · استوخودوس · افسنطین · آقطی سیاه · اکلیل کوهی · انجدان رومی · آنغوزه · آویشن · باباآدم · بادرنجبویه · بارهنگ · برگ بو · برگ سنا · برنجاسف · بن سرخ · بنه · بولدو · بومادران · بیدمشک · پنج‌انگشت · پنیر باد · پنیرک · پیازچه · تخم کتان · ترخون · جعفری فرنگی · جعفری · چای کوهی · ختمی · داز · درمنه · رازک · رازیانه · روناس · ریحان مقدس · ریحان · ریواس · زنجبیل · زوفا · سُداب · سنبل‌الطیب · سورنجان · سیر · شاه‌تره · شاهِسپَرَم · شبدر قرمز · شوید · شیرین‌بیان · صبر زرد · صعتر · عروسک پشت پرده · علف هفت‌بند · قاصدک · کاسنی · کاکوتی · کوشاد · گاوزبان · گز روغن · گز علفی · گزنه · گشنیز · گل راعی · گل همیشه‌بهار · گلپر · گون کتیرا · مامیران کبیر · مرزه · مریم‌گلی · مورت · موسیر · نعناع · هویج وحشی · |
| ادویه |
اسپرزه · آنغوزه · بابونه · بادیان رومی · برگ بو · به‌دانه · پودر پیاز · پودر فلفل دلمه‌ای · پودر کاری · تخم شاهی · تخم تره · ترب کوهی · تمبر هندی · جوز بویا · جوز هندی · چهارتخمه · خاکشیر · خردل · خسرودار · خشخاش · دارچین · زردچوبه · زعفران · زنجبیل · زیره · سماق · سیاه‌دانه · سیر · شنبلیله · عرق بیدمشک · فلفل بهار · فلفل برزیلی · فلفل سفید · فلفل سیاه · فلفل · کاسنی دشتی · کُبابه · کنجد · کندر · گل رنگ · گل گاوزبان · گلاب · لیمو عمانی · پودر موسیر · میخک · ناردانه · نمک · واسابی · هل سبز · هل سفید · |
