Murcia
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Tá an comhphobail féinrialaithe de Murcia (Spáinnis: Comunidad Autónoma de la Región de Murcia) in iardeisceart na Spáinne idir Andalucía agus Comhphobal Valencia ar cósta an Méanmhuir.
Níl ach cúige amhain sa réigiún rud as an ghnáth do réigiúin na Spáinne. De bharr seo oibríonn rialras na réigiúine agus na comhphobaile mar aonad amhain. Tá an cathair Murica mar an príomhchathair.
Ta teorainn aici le Andalucía (na cúigí Almería agus Granada); Castilla-La Mancha (an cúige Albacete), a bhí ceangaillte go stáiriúl le Murcia go dtí an bhliain 1833; Comhphobal Valencia (an cúige Alicante); agus an Méanmhuir. Is í Revolcadores (2015 m) an sléibhte is mí san ait.
Tá achar 11,313 km² ag an réigiún agus daonra 1.2 million, (le aon trían á chonaí sa príomhchathair. Tá 48 contaetha sa réigiún ina measc Los Alcázares, Caravaca de la Cruz, Cartagena, San Pedro del Pinatar agus ar ndóigh Murcia.
Solathraíonn an réigiún torthaí, glasráí, agus blathanna don tír agus chid eile na hEuropa. Ta fíon iontach le fáil in aice na bailte Bullas, Yecla, agus Jumilla, comh maith le na hola olóige in aice Moratalla. Go ginirealta tá Murcia ait teo agus dá bharr is ait oiriúnach í don talamhaíocht. Tá frasaíocht beagán ann áfach agus tá solathar an uisce fadhb mór san ait, go háirithe ó thaobh an tuarasóireacht. Tógtar uisce Río Segura (a bhfuil mar an abhainn is thruaillithe san Eoraip.
[athraigh] Stair
Thosaigh na Cartaigh póirt trádála ar an cósta ag Cartagena, glaodh na Rómhánaigh Carthago Nova uirthi. Cheap na Chartaigh go raibh an Spáinn mar chuid den Impireacht a bhí acu. Bhí Murcia na Rómhánaigh mar chuid den cúige Hispania Carthaginensis. Faoi na Múraigh (a thóg isteach Eolaíocht an uiscithe rud a bhfuil talamhaíocht ag brath ar) glaotar Moors Todmir ar an réigiún, i measc na cathracha a bhí ann bhí Orihuela, Lorca, Mula agus Chinchilla de réir Idrisi sa 11ú aois.
Tháinig an Ríocht neamhsplachas de Murcia i bhfeidhm mar taifa lena lár sa cathair Múrach Murcia tar eis titm Omayyad Caliphate ó Córdoba (11ú aois). Bhí Albacete agus chuid de Almería san áireamh sa Taifa Múrach seo. I ndiadh Cath Sagrajas sa bhliain 1086 thóg an ríshliocht Almoravid nó taifas go léir nuair a athaontaíodh an Spáinn Muslamach. Ghéill an rí Múrach de Murcia sa bhliain 1243 chuig Ferdinand III Ó Castile. Mar ba gnáth díshealbhaíú na Muslamaigh óna cathair.
Roinn Alfonso X Ó Castilla, an ríocht i trí chuid chun riaracháín na réigiúna a dhéanamh níos easca. Tugahd riail na trí réigiúin go dtí concejos de realengo, uasile eile a bhí pairteach sa Reconquista agus na Grupaí Míleata a bhúnaíodh sa 11ú aois. Gabh Alfonso an réigiún iomláín sa bhliain 1266, agus d'fhán sé mar ríocht vasáilleach go dtí na leasúcháin leis an mbunracht liobrálach sa bhliain 1812. Leis an córas nua féinrialaithe sa bhliain 1982, rinneadh comhphobal de Murcia.
[athraigh] Teanga
Ta an Spáinnis a labhraítear sa réigiún beagáinín difriúl ó aiteanna eile. Faigheann Muircis (nó Panochó) réidh le focail a críochnaíonn le consain agus chuireann sé béim ar foclóireacht áitiúl, tagann alán den foclóireacht ó sean fhocail Araibis agus Aragóinis. Tá cósúlachtaí idir an canúint i Murcia agus na canúintí eile sa cúige Almería, Andalucía.
