Palladín
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
| Nikkel | ||||||||||||||||||||||||
| Ródín | Palladín | Silfur | ||||||||||||||||||||||
| Platína | ||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
Palladín er frumefni með efnatáknið Pd og er númer 46 í lotukerfinu. Þetta er sjalfgæfur, stálhvítur hliðarmálmur í platínuflokknum og er unninn úr kopar- og nikkelgrýti. Það er aðallega notað sem hvati í iðnaði og í skartgripi.
[breyta] Almenn einkenni
Palladín er mjúkur, stálhvítur málmur sem að efnafræðilega líkist platínu. Það tærist ekki í snertingu við loft og hefur lægstan eðlismassa og bræðslumark af öllum málmunum í platínuflokknum. Það er mjúkt og sveigjanlegt þegar það er dregið og eykst í styrk og hörku þegar það er unnið kalt. Hægt er að vinna efnafræðilega á palladíni með brennisteinssýru og saltpéturssýru en það leysist hægt upp í saltsýru. Þessi málmur hvarfast einnig ekki við snertingu við súrefni við venjulegt hitastig.
Þessi málmur hefur þann óvenjulega eiginleika að geta drukkið í sig 900 sinnum eigið rúmmál af vetni við stofuhita. Það er getið til um það hugsanlega myndi palladínhýdríð (Pd2H) en það er ekki ljóst ennþá hvort að þetta sé sannkallað efnasamband.
Algeng oxunarstig palladíns eru +2, +3 og +4. Má þó geta að nýlega hafa verið gerð tilbúin palladínefnasambönd þar sem að palladínið hefur oxunarstigið +6.
[breyta] Notkun
Þegar það er fínlega skipt, er palladín góður hvati og er notað til að hraða vetnisbindingar- og vetnissviptingarferlum, svo og einnig í klofning á jarðolíu. Það er einnig málmblandað og notað í skartgripi. Önnur not má nefna;
- Hvítagull er málmblanda af gulli sem að er aflitað með íbætingu á palladínu.
- Líkt og gull, er hægt að hamra palladín í þynnur sem að eru allt niður í 100nm á þykkt.
- Vetni smýgur auðveldlega í gegnum hitað palladín. Af þeim sökum er hægt að nota það til að hreinsa vetnisgas.
- Skiptikerfi í fjarstkipum nota palladín.
- Palladín er einnig notað við tannlækningar, úrsmíði, í kerti fyrir flugvélar og í framleiðslu á skurðlækningatækjum og snerturofa.
