Антички Македонци
Од Википедија, слободна енциклопедија
Античките Македонци (или Древни Македонци, Стари Македонци) се древен народ од индо-европско потекло кој бил населен на територијата на Македонија и претставувал мнозинско население во неа. Тие зборувале на свој античко-македонски јазик, кој бил различен од старо-грчкиот и бил неразбирлив за другите народи. Денес од тој јазик се зачувани мал број зборови (голоси) и е предмет на активни проучувања.
Содржина |
[уреди] Потеклото на античките Македонци
За потеклото и етногенезата на античките Македонци постојат повеќе мислења, но сепак најверодостојно е мислењето дека Македонците се етнички супстрат од негрчките и индоевропски народи, чиј етнички состав го сочинувале некои среднобалкански народи и племиња, меѓу кои се вбројуваат: Пелазгите (најстар народ кој живеел на Балканскиот полустров), Бригите (Фригите), Енетите (Венетите), Пајонците, Пелагонците и други.
Античкиот историчар Трог Помпеј пишува дека Македонците потекнуваат од Пелазгите [1]. Во 450 год. п.н.е. за Пелазгите, вели Херодот "ако се суди по останатите живи Пелазги,... каков јазик говореле Пелазгите, треба да кажам дека говореле еден варварски јазик; штом тоа е така, жителите на Атика, која е пелазгиска земја, со преминувањето им кон Елините, примија друг јазик"[2]. Тоа значи дека Пелазгите постоеле како жив народ во времето на Херодот, а тоа биле античките Македонци и нивните пелазгиски сродни народи Етолците и Акарнаните.
Античкиот елински географ Страбон вели: "Што се однесува до Пелазгите, сите докази велат дека тие се еден стар народ, кој бил распространет во цел Хелас, особено меѓу Етолците во Тесалија". Понатаму, Страбон пишува дека Тесалија, меѓу устието на р. Пенеос, Термопилите и планината Пинд, се нарекувала Пелазгиски Аргос, оти пелазгите ја населувале таа земја [3]. Од тие Пелазги-Аргaјци произлегувала македонската царска династија, почнувајки од македонскиот цар Александар Први (Александар Трети е големиот Александар Македонски). На друго место, Страбон вели дека и Етолците (како и Македонците) не се Елини [4]. Како Акаранците, Македонците и Етолците биле неелини, ами Пелазги. Римскиот историчар Тит Ливиј пишува дека сите тие говореле еден ист јазик, неелински: Aetolos, Acarnanas, Macedonas eiusdem linguae hominess [5].
Дел од Бригите потиснати со дорските миграции по Тројанската војна се отселува во Мала Азијa. Лингвистите забележуваат дека во јазикот на овие Бриги, во Мала Азија познати и како Фриги (област Фригија), постои голема сродност со главнината на само стотината познати старомакедонски голоси (скромни остатоци од протогениот македонски јазик). Ова мислење го застапува и проф. Нада Проева и дава аргументи за тврдењето дека Македонците немаат дорско потекло според грчкиот антички писател Херодот. Како најголеми докази за неелинското потекло на Античките Македонци се сметаат фактите што тие за античките Грци биле варвари со неразбирлив јазик и познатите говори на Демостен против македонскиот император Филип II Македонски и неговиот син Александар III Македонски познати под името „Филипики“. Најпозната е Третата Филипика на Демостен, водачот на елините од Атина, каде што тој многу јасно вели дека Македонците не се Елини (Грци), ниту пак се поврзани со Елините (Грците) [6].
За потеклото на името Македонци има повеќе мислења од кои најпознати се дека Македонците го добиле своето име по родоначалникот Македон кој ги обединил Македонските племиња во еден народ, дека Македонците името го добиле по значењето на зборот „македонис“ кој означува човек кој може да ги дофаќа лисјата на дрвјата, бидејќи биле висок народ и по легендата за Македон, синот на богот на сонцето.
[уреди] Македонска и Елинска (Грчка) раса
Македонците и Елините(Грците), самите антички елински (грчки) историчари ги представуваат како две различни раси (Ариан, Грчки Историчар, Книга 2, Битката на Исус, стр. 119 ||| Diodorus Siculus 18.37.3-4.). Истaтата поделба на македонска и елинска раса ја среќаваме и кај римските историчари (Livy's book XXXI.44)
[уреди] Античко - македонското кралство
Античка Македонија била монархија со која владееле повеќе разни македонски кралски династии. За прв македонски крал се смета кралот Каран, а во повеќето книги како прв крал се сретнува и Пердика за кого се вели дека направил многу повеќе отоколку сите 7 кралеви кои владееле пред него. Најголем процут и територијално проширување, македонското кралство, доживеало за време на владеењето на Александар Македонски и неговиот претходник, татко му Филип II, кога македонското кралство се протегало на три континети од Македонија на запад, преку Персија се до Индија на исток и Египет на југ. Царството доживеало пропаст по Македонско-римските војни (215 - 148 п.н.е) кога целосно било освоено од Римската империја, а Македонија била поделена на 4 провинции под многу строг режим.
[уреди] Античко-македонски јазик
Античките историчари и хроничари во своите пишани дела известуваат дека античките Македонци говореле посебен јазик, различен од Елините (Грците) и останатите соседни народи.
Како Акаранците, Македонците и Етолците не биле Eлини, ами Пелазги, римскиот историчар Тит Ливиј пишува дека сите тие говореле един ист јазик, неелински: Aetolos, Acarnanas, Macedonas eiusdem linguae hominess. (Tit Livi, book XXX, p. 29).
Еден од најголемите антички биографи на Александар Трети Велики, Плутарх, пишува дека Александар ги повикувал своите телехранители на македонски јазик (Плутарх, Алекс. стр. 51), а македонските војници го поздравувале исто така на македонски јазик (Евмен, стр. 14).
Забележан е дијалог меѓу македонскиот војсководец Филота и Александар Македонски: "Царот најпрво го погледна Филота и рече: "Македонците решија да те судат". Те прашувам, сакаш ли да зборуваш со нив на мајчиниот јазик (македонскиот)? Филота одговори: "Освен Македонците, тука има многу други сведоци, кои ми се чини полесно ќе ги разберат моите зборови, ако се послужам со истиот (хеленски) јазик, на кој ти штотуку проговори, кое ти го направи, мислам, само затоа, за да можат, говорот, повеќе луѓе да ти го разберат". Потоа, царот рече: "Гледате ли, Филота си го мрази татковиот (македонски) јазик, зашто тој самиот се откажува да се изразува на него. Но тој може да говори како сака, вие, да знаете дека тој се оддалечил како од нашите (македонски) обичаи, така и од нашиот јазик (Курциус Руфус, VI, c. 36).
Со најновите откритија на академик Томе Бошевски и професорот на ЕТФ Скопје др. Аристотел Тентов на јазикот на записот на Каменот од Розета, кој е фараонски указ од античко-македонската династаија Птолемеиди која владеела со Египет, е декодиран еден дел од античко македонскиот јазик. Откриениот текст на Каменот од Розета, кој е истражен според сите светски стандарди за дешифрирање на античките јазици, покажува неверојатно голема сличност со денешниот македонски јазик и повеќе други денешни словенски јазици. Според откриениот текст кој е пишуван од десно на лево, без интерпукциски знаци, покрај големиот број на исти и слични зборови со денешниот македонски и други словенски јазици, откриено е дека во античко македонскиот јазик постоеле 8 самогласки, кои се застапени во денешниот македонски јазик (5 од нив), повеќе македонски дијалекти и во литературниот словенечки јазик.
[уреди] Врски меѓу античките Македонци и денешните Македонци
Повеќе македонски и странски историчари и научници сметаат дека античките Македонци биле дел од етногенетскиот процес на создавањето на денешниот Македонски народ кој денес носи дел од нивните обележја и навики. Овие тврдења кои се прифатени во голем дел од денешните Македонци, историчарите ги поткрепуваат со низа антрополошки, генетски, историски, ентолошки и културни докази. Уште во 1871 година Димитар Македонски преку својот напис во весникот „Македонија“ го објаснил своето сфаќање за етногенезата на денешните Македонци со античките предци велејќи: „Не се отворила земјата па да ги голтне Старите Македонци, ами тие се слеале во масата на овој народ“[7].
Голем број Македонци во минатото (особено во времето на националната преродба кон крајот на XVIII и низ целиот XIX век) се сметале себеси за (директни) потомци на „старите Македонци“ на цар Александар, кого го сметале за Словен. Како потомци на „древните Македонци“ на славниот цар Александар, денешните Македонци се споменуваат во Историјата напишана од Ѓорѓија Пулевски и во повеќе македонски народни приказни и песни. Славата на Античките Македонци одигралa и голема улога во националната преродба на македонскиот народ во текот на XIX и XX век. Тие биле сметани за „најстари Словени на Балканот“. Сметајќи се за нивни директни потомци, Македонците што живееле во тие времиња сакале да ја искажат својата национална посебност од Бугарите и Србите чии завојувачки пропаганди постојано ги инструирале Македонците.
[уреди] Потомци на античките Македонци денес
Во планинскиот масив Хиндукуш во северниот дел на Пакистан, живее мала заедница позната под името Хунза или Бурушо за чии припадници се тврди дека се потомци на војници од војската на Александар Македонски кои се населиле овде за време на неговиот поход низ Азија. Бурушо воопшто немаат азијатски карактеристики и многу наликуваат на денешните жители на Балканот поради што се смета дека се потомци на античките Македонци. За свој симбол го користат сонцето. Јазикот на Хунзите (Бурушо) се нарекува „бурушаски“ и нема врска со никој друг познат јазик. Според проф. Д-р Илија Чашуле бурушаскиот јазик има протословенско потекло, со многу заеднички зборови и корен на зборовите со современиот македонски јазик.
[уреди] Извори
- ↑ (Justin. VII, 1, 3)
- ↑ (Херодот I, c. 57-58)
- ↑ (Страбон, стр. 221, 4)
- ↑ (Страбон V, 2, 4)
- ↑ (Tit Livi, book XXX, p. 29)
- ↑ „Филип (македонскиот Цар)…не само што не е грк, ниту е поврзан со грците…Тие варвари никогаш не ќе можат да се наречат Елини...(Демостен, Филипика III)
- ↑ Потврдени во повеќе дела на авторите: Драган Ташковски, Александар Донски, Наде Проева, Јуџин Н. Борза (од САД) и др.
