Кобалт

Од Википедија, слободна енциклопедија

Кобалтот е цврст, сјаен, сребреносив метал, односно хемиски елемент со симбол Co. Тој се наоѓа во различни руди и се користи за подготовка на магнетни и многу силни легури. Неговите соединенија се употребуваат за производство на мастило, бои и лакови.

Содржина 1 Поважни карактеристики 2 Употреба во медицината 3 Биолошка улога 4 Наоѓање 5 Соединенија

[уреди] Поважни карактеристики

Кобалтот е феромагнетик со атомски број 27. Тој често се спомнува заедно со никелот и двајцата се карактеристични состојки на метеорското железо. На цицачите им се потребни мали количества на кобалтни соли. Кобалт-60, радиоактивен изотоп на кобалтот, е важен индикатор на радиоактивност и антиканцероген агент. Кобалтот има релативна пропусливост поголема за две третини од таа на железото. Металниот кобалт најчесто претставува мешавина на две кристалографски структури.

Најчести оксидациони броеви на кобалтот се +2 и +3, иако постои и +1.

[уреди] Употреба во медицината

Кобалт-60 (Co-60 или ⁶⁰Co) е радиоактивен метал кој се користи при радијационата терапија. Произведува два гама зраци со енергии од 1,17 MeV и 1,33 MeV. Изворниот ⁶⁰Co е околу 2 cm во дијаметар и како резултат на тоа произведува геометриска пенумбра, правејќи го работ на радијационото поле нејасен. Металот создава фин прав кој предизвикува проблеми со радијационата заштита. Изворниот ⁶⁰Co е корисен за околу 5 години, но и по ова е сè уште радиоактивен.

[уреди] Биолошка улога

Во мали количества, кобалтот е есенцијален за многу живи организми, вклучувајќи ги и луѓето. Со 0,13 до 0,30 mg/kg кобалт во почвите, забележливо се подобрува здравјето на тревојадните животни. Кобалтот е централна состојка на витаминот кобаламин, односно витамин B-12.

[уреди] Наоѓање

Кобалтот не се наоѓа како слободен метал, а се наоѓа во форма на руда. Тој најчесто не се ископува сам, туку и со други руди и тежнее да се произведува како спореден продукт од рударските активности со никел и бакар. Главни кобалтни руди се кобалтит, еритрит, главкодот и скутерудит. Најголеми произведувачи на кобалт во светот се Демократска Република Конго, Кина, Замбија, Русија и Австралија. Исто така, кобалт се наоѓа и во Финска, Азербејџан и Казахстан.

[уреди] Соединенија

Постои голема разновидност кај соединенијата на кобалтот. Оксидационите броеви +2 и +3 се најчести, но, како и да е, комплексите од типот кобалт(I) се исто така доста чести. Солите на кобалт(II) го образуваат црвено-розеникавиот [Co(OH₂)₆]^{2+ комплекс во водни раствори. Додавањето на вишок хлориди ќе ја промени неговата боја од розева во сина, како резултат на образувањето на [CoCl_{4]2-. Кобалтните оксиди се антиферомагнетични при ниски температури: CoO (на 291 K) и Co3O4 (на 40 К).}}