Fentanyl
Van Wikipedia
| Fentanyl | ||
 |
||
|
|
||
|
|
||
| Metabolisatie: | Lever (CYP3A4) | |
| Halfwaardetijd: | 7 uur (range 3-12 uur) | |
|
|
||
| Geneesmiddelengroep: | Pijn en ontsteking | |
| Subklasse: | Narcotische analgetica | |
| Merknamen: | Durogesic (Janssen-Cilag), Fentanyl Bexal (Bexal), Fentanyl (Janssen-Cilag), Fentanyl-hameln (PIT) | |
| Indicaties: | Anesthesie en pijnstilling | |
| Voorschrift/recept: | Ja | |
| Toediening: | Transdermaal, IM, IV, Infuus, SC | |
|
|
||
| Zwangerschapscat.: | C | |
|
|
||
| CAS nummer: | 437-38-7 | |
| ATC code : | N01AH01 N02AB03 | |
| PubChem: | 373581 | |
| DrugBank: | APRD00347 | |
|
|
||
| Formule: | C22H28N2O | |
| Molecuulgewicht: | 336,471 g/mol | |
Fentanyl is een morfinomimeticum, een stof met een werking analoog aan die van morfine, waarmee het, scheikundig bezien, een lichte structurele overeenkomst heeft. Het werkt echter vele malen sterker dan morfine (op gewichtsbasis ca 80 maal). Het wordt in de geneeskunde vooral toegepast als een sterk werkende pijnstiller tijdens operaties, waarvan de effecten redelijk kort aanhouden en waarvan de werking zo nodig snel kan worden opgeheven door toediening van de antagonist nalorfine.
Fentanyl en verwante verbindingen vallen uiteraard onder de bepalingen van de opiumwet in de volle omvang.
In de chronische pijnbestrijding wordt het in de vorm van pleisters gebruikt waaruit het langzaam en geleidelijk vrijkomt, en via de huid wordt opgenomen. Dergelijke pleisters (vaak incorrect als 'morfinepleisters' aangeduid) hoeven maar om de 3 dagen te worden vervangen. Een nadeel is dat het na het opplakken enige uren duurt voor deze pleisters werken en dat het effect na verwijderen van de pleister nog enige uren aanhoudt.
Er zijn een aantal fentanylanalogen gesynthetiseerd die deels een ander werkingsprofiel hebben werken:
- alfentanil (Rapifen), een ultrakort (5-10 min.) werkend opioïde analgeticum;
- sufentanil (Sufenta), een zeer krachtig werkend middel (10-15 x sterker dan fentanyl)
- remifentanil (Ultiva), momenteel het kortst werkende opioïde,
- carfentanil, een zeer sterk middel dat wordt gebruikt in de veterinaire geneeskunde om grote dieren mee te verdoven; 10 mg is voldoende voor een volwassen olifant. Het werkt ca 10.000 x zo sterk als morfine.
Naast de bovengenoemde fentanylderivaten worden er in de operatiekamer door anesthesiologen nog andere opoïden en opiaten gebruikt, zoals pethidine, piritramide, methadon en morfineanalogen.
| Algemene anesthetica edit | ||
|---|---|---|
| Ethers: |
Diethylether, Vinylether |
|
| CFK's: |
Chloroform, Desfluraan, Enfluraan, Halothaan, Isofluraan, Methoxyfluraan, Sevofluraan, Trichloorethyleen |
|
| Barbituraten: |
Hexobarbital, Methohexital, Narcobarbital, Natriumthiopental, Pentothal |
|
| Opioiden: |
Alfentanil, Codeïne, Fentanyl, Heroïne, Methadon, Pethidine, Remifentanil, Sufentanil, Tramadol |
|
| Overigen: |
Droperidol, Esketamine, Etomidate, Gammahydroxyboterzuur, Ketamine, Lachgas, Propanidid, Propofol |
|
