Georgi Plechanov

Van Wikipedia

G. V. Plechanov

Georgi Valentinovitsj Plechanov (Russisch: Георгий Валентинович Плеханов) (Gudalowka (Oblast Tambov), 29 november 1856 - Terijoki (in toenmalig Finland, nu Selenogorsk bij St. Petersburg), 17 mei 1918) was een Russisch revolutionair die vaak wordt aangeduid als de vader van het Russisch marxisme.

Tijdens zijn studies aan het mijninstituut komt hij in 1876 in contact met de partij Grond en Vrijheid. Toenemende meningsverschillen over de te volgen weg leidden in 1879 tot een splitsing in twee fracties: de Narodnaja Volja (Volkswil) (waartoe Aleksandr Oeljanov aansloot) en de Groep ter bevrijding van de Arbeid (met Vera Zasulitch, Pavel Axelrod).

De Groep ter bevrijding van de Arbeid verwierp het terrorisme als methode, richtte zich op de opkomende Russische arbeidersklasse als kracht in de maatschappij dat het tsarisme kon omver werpen. Hierna moet de burgerij aan de macht komen om het kapitalisme in Rusland te ontwikkelen. Pas na een noodzakelijke kapitalistische periode zouden (volgens Plechanov) de voorwaarden rijp zijn voor het socialisme. De revolutie van 1905 (de Petrogradse sovjet) toonden aan dat deze theorie fout was. Uit de ervaring van de Petrogradse Sovjet zou Trotski echter in 1909 de theorie van de Permanente revolutie ontwikkelen om deze fout theoretisch te kaderen en op te vangen.

In 1880 vluchtte Plechanov naar het Westen, naar Italië en Zwitserland, waar hij het Communistisch Manifest van Karl Marx en Friedrich Engels vertaalde. Hij keerde pas in 1917 terug naar Rusland, nadat de Voorlopige Regering van Kerenski een algemene amnestie had afgekondigd.

In 1898 ontbond de Groep ter bevrijding van de Arbeid zich, en smolt samen, met andere revolutionaire groepen tot de Russische Sociaal Democratische Arbeiderspartij (RSDAP). Dit gebeurde tijdens het stichtingscongres dat in Minsk werd gehouden. De RSDAP werd zeer snel verboden en de leiders moesten naar het buitenland vluchten. Onder hen ook Lenin die dan was aangesloten. In 1900 stichtte de RSDAP de krant Iskra (vonk) waaraan Plechanov, Lenin, Pavel Axelrod, Vera Zasulitch, Alexander Potresov en Leon Trotski meewerkten. Het tweede congres van de RSDAP begon in Brussel, maar moest door politiebemoeienissen uitwijken naar Londen. Tevens was het Brusselse gebouw waar het congres doorging vergeven van de vlooien. Tijdens dit congres splitste de RSDAP zich in twee fracties; de mensjevieken en de bolsjevieken. Plechanov koos tijdens het congres de kant van Lenin. Enige maanden later, echter nam hij een bocht en sloot zich aan bij de mensjevieken, samen met Jules Martov, Pavel Axelrod, Leon Trotski, Irakli Tsereteli, Lev Deich, Vladimir Antonov-Ovseenko, Moisei Uritski, Noi Zhordania en Fedor Dan. Na de splitsing behield Plechanov de controle over de partijkrant Iskra, en gebruikte hij deze om Lenin in polemieken aan te vallen. Zo stelde Plechanov dat Lenin de dictatuur van het proletariaat verwarde men een dictatuur over het proletariaat. In april 1905 hielden de bolsjevieken een eenzijdig (en ongeldig) derde Congres van de RSDAP te Londen, terwijl de mensjevieken een gelijkaardig Congres hielden te Genève (dat ze later herdoopten tot conferentie). Vanuit het bolsjevitische congres werd een brief geschreven aan het Internationaal Socialistisch Bureau van de Tweede Internationale, om de vertegenwoordiging van Plechanov in dat Bureau als ongeldig te verklaren. Als gevolg van deze brief trad Plechanov af, en verklaarde zich onafhankelijk van beide fracties.

In de aanloop naar Eerste Wereldoorlog ontwikkelde Plechanov meer en meer een sociaal-chauvinistische houding, door te stellen dat het voor het wereldproletariaat beter zou zijn dat de entente de oorlog zou winnen en door de Russische oorlogsinspanningen te steunen. De Vrede van Brest-Litovsk vond hij een gruwel. Na de Februarirevolutie keerde hij terug naar Rusland, waar hij de Yedistvo oprichtte en de Voorlopige Regering van Kerenski steunde, omdat deze de burgerij aan de macht bracht en de kapitalistische fase kon doorvoeren. De Oktoberrevolutie, die de bolsjewieken aan de macht bracht, vond hij veel te prematuur en hij verzette zich er dan ook tegen. Hij week uit naar Finland, waar hij al spoedig stierf aan tuberculose.