Leon Trotski

Van Wikipedia

Communisme

Stromingen

Marxisme
Leninisme
Maoïsme
Trotskisme
Radencommunisme
Eurocommunisme
Anarchocommunisme

Personen

Marx · Engels
Lenin · Trotski
Luxemburg · Pannekoek
Gorbatsjov · Stalin
Mao · Gramsci
Castro · Tito
Ceauşescu

Landen

Sovjet-Unie
Albanië · Joegoslavië
Volksrepubliek China
Oostblok
Cuba · Vietnam
Laos · Cambodja
Noord-Korea

Verwante onderwerpen

Socialisme
Kapitalisme
Anticommunisme
Russische Revolutie
Democratisch centralisme
Comintern
Koude Oorlog

Lev Trotski

Lev Davidovitsj Bronstein - Лев Давидович Бронштейн - (Janowka (Oekraïne), 7 november 1879 — Coyoacán (zuiden van Mexico-stad), 21 augustus 1940) was een Russisch revolutionair en politicus die onder de naam Leon Trotskij (Russisch: Леон Трοтский) bekendheid kreeg als een van de belangrijkste gezichten van de Russische revolutie.

[bewerk] Vroege leven

Trotski groeide op in een Joods gezin in Oekraïne. Toen hij 17 was sloot hij zich aan bij de Russische Sociaal-Democratische Arbeiderspartij. Twee jaar later werd hij voor het eerst gearresteerd wegens revolutionaire activiteiten. Na een paar maanden in eenzame opsluiting werd hij verbannen naar Siberië. Hij wist daar echter te ontsnappen en ging naar Londen. Op het tweede congres van de Russische Sociaal-Democratische Arbeiderspartij sloot hij zich aan bij de mensjewieken - iets wat Stalin later tegen hem zou gebruiken. In 1904 brak hij met de mensjewieken, en tot 1917 bleef hij "onafhankelijk sociaaldemocraat".

In Sint-Petersburg nam hij in 1905 de leiding van de eerste sovjet op zich. Hij werd weer gearresteerd en weer naar Siberië verbannen. En opnieuw wist hij te ontsnappen. Trotski bracht als revolutionair activist en balling een paar jaar in Europa door. Wegens het opzetten van een communistische organisatie in Parijs, werd hij Frankrijk uitgewezen. Trotski vertrok naar de VS en van daaruit kwam hij in mei 1917 opnieuw naar Sint-Petersburg waar hij het voorzitterschap van de plaatselijke sovjet op zich nam.

[bewerk] Oktoberrevolutie

Gedurende de Oktoberrevolutie sloot Trotski zich aan bij de bolsjewieken en werd hij een van de naaste medewerkers van Lenin. Trotski werd tot Volkscommissaris voor Buitenlandse Zaken benoemd en onderhandelde bij de Vrede van Brest-Litovsk. Door interne verdeeldheid in de Sovjet-regering en inschattingsfouten van Trotski mislukten deze in eerste instantie, waardoor de oorlog langer duurde dan noodzakelijk was geweest, en Rusland uiteindelijk zeer ongunstige bepalingen moest slikken. Trotski en verschillende fracties in de Sovjet-regering (de zgn. linkse communisten en linkse socialistische revolutionairen) hoopten dat in Duitsland de revolutie zou slagen, zodat dat land de kant van Rusland zou kiezen in de oorlog, met een pan-Europese revolutionaire oorlog tot gevolg.

Stalin had vanaf het begin een hekel gehad aan Trotski, en Trotski aan hem. De Ossetische arbeider en de joodse intellectueel konden, gezien hun verschillende karakters, niet door één deur. Trotski, in het begin veruit de meerdere van Stalin, vernederde deze met zijn retoriek, één keer zelfs in het openbaar. Stalin die van nature niet vergaf en zelden vergat, noemde Trotski een "kampioen met nepspieren", en verweet hem dat hij zich pas aansloot toen de Bolsjewieken de strijd wonnen. Lenin moest vaak tussenbeide komen waar hij het vaak opnam voor de ogenschijnlijk zwakkere en minder intelligente Stalin.

[bewerk] Burgeroorlog

Trotski werd bij het uitbreken van de Burgeroorlog in Rusland benoemd tot Volkscommissaris voor Oorlog. Hij organiseerde het Rode Leger, onder andere door voormalige officieren van het keizerlijk leger tot medewerking te dwingen door hun families te bedreigen, dat - met moeite - de Witten wist te verslaan. Onder leiding van Trotski ontwikkelde het Rode Leger zich tot een doelmatig middel ter verdediging van de Revolutie, dat veelvuldig werd ingezet bij het neerslaan van demonstraties en stakingen. Ook de economie moest volgens Trotski gemilitariseerd worden, met autoritair geleide fabrieken en transportmiddelen en de mogelijkheid om "onproductieve" en "werkonwillige" arbeiders te executeren. Deze Oorlogseconomie wekte de woede van de bevolking en leidde tot een groot aantal stakingen en opstanden. In 1921 zette Trotski het leger in tegen stakende zeelui op de marinebasis Kronstadt, die onder andere vrije verkiezingen en vrijlating van linkse politieke gevangenen eisten. Met het hierop volgende bloedbad kwam een einde aan het laatste grootschalige verzet tegen de communistische regering. Trotski kreeg later veel kritiek te verduren over zijn aandeel in het neerslaan van deze opstand. Trotski probeerde dat later, toen hij in Mexico verbleef, te nuanceren en beargumenteerde dat een revolutie het recht heeft om zich te verdedigen tegen contrarevolutionair geweld^[1].

Tijdens de Burgeroorlog, waarin de stad Tsaritsyn werd belegerd, ontstond opnieuw een conflict tussen Stalin en Trotski, deze keer over de bevoorrading. Opnieuw leek Trotski deze ruzie te winnen, daar de militaire leiders het met hem eens waren. Lenin zorgde echter dat Stalin eervol terug kon komen naar Moskou.

Door de ziekte van Lenin en de Burgeroorlog had Stalin inmiddels de volledige controle over het partijapparaat in handen. Aan de andere kant was Trotski leider van het Rode Leger. Na Lenins dood ontstond een strijd om de macht. Vanuit het partijapparaat kon Stalin het gezag van Trotski ondermijnen. Trotski was voorstander van een 'permanente revolutie' terwijl Stalin het idee van de opbouw van 'socialisme in één land' aanhing. In 1925 bleek dat Trotski niet meer op voldoende steun vanuit de partijtop kon rekenen. Hij raakte zijn directe invloed op de politiek vrijwel kwijt. Nog twee jaar later werd hij geroyeerd als partijlid en in 1929 zelfs gedeporteerd. Daarna moest hij de USSR verlaten.

[bewerk] Ballingschap

Korte tijd verbleef hij nog in Turkije waar Rusland nog betrekkelijk dichtbij was. In Parijs schreef hij zijn visie op de geschiedenis van de revolutie. In 1938 was hij de oprichter van de Vierde Internationale. Na Parijs vertrok hij naar Mexico. In Mexico werd hem onderdak verschaft door het schilderkoppel Diego Rivera en diens vrouw Frida Kahlo. Met deze laatste zou hij een kortstondige relatie hebben gehad.

De rol van Trotski voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog is controversieel. Zo roept hij in 1938, in volle voorbereiding van de wereldoorlog, op tot omverwerping van de leiding van de Sovjetunie. (L. Trotski, Het overgangsprogramma). Hij stelt dat de USSR zich moet concentreren op werken van openbaar nut in plaats van bewapeningsprogramma's.

Een geheim agent van Stalin, Ramón Mercader, verwierf op 20 augustus 1940 toegang tot het zwaarbewaakte verblijf van Leon Trotski door zich voor te doen als de verloofde van de zus van de secretaresse. Hij deed zich voor als Jacques Monard, een Belgische journalist, die aan Trotski een net geschreven artikel wilde voorleggen. Toen deze zich aan een bureau zette om de tekst te lezen, sloeg de geheim agent hem met een ijspriem het hoofd in. Op 21 augustus 1940 overleed Leon Trotski in een ziekenhuis in Mexico-Stad aan zijn verwondingen. Diego Rivera en Frida Kahlo werden een tijdje door de politie verdacht van de moord.

In augustus 2005 kwam de dochter van de toenmalige commandant van de Mexicaanse geheime politie boven water met de zo'n 65 jaar eerder uit het plaatselijke politiekantoor ontvreemde ijspriem, waar nog steeds bloedvlekken op te vinden zijn. Volkov Trotski, de kleinzoon van Leon Trotski, heeft aangeboden om zijn DNA te vergelijken met het DNA van de bloedvlekken.

Er bestaat nog steeds een stroming binnen het communisme die zich baseert op de ideeën van Trotski; zie trotskisme en revolutionair socialisme.