Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij

Van Wikipedia

Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM)
Land	Nederland
Actief vanaf-tot	1839-1938
Hoofdvestiging	Amsterdam
Aandeelhouders	?
Traject(en)	Amsterdam-Haarlem e.v.a.
Totaal km

De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM of HSM) was de eerste Nederlandse spoorwegmaatschappij en werd opgericht op 8 augustus 1837 te Amsterdam.

De eerste spoorweg die de HIJSM aanlegde was de lijn van Amsterdam naar Haarlem, die op 20 september 1839 voor het publiek werd opengesteld. Hij bereikte Leiden in 1842, Den Haag (Oude Lijn) in 1843 en Rotterdam in 1847. Deze lijn had nog een spoorwijdte van 1945 mm. Alle latere spoorlijnen werden aangelegd met het inmiddels gebruikelijke normaalspoor (1435 mm). Vanaf 1866 was al het breedspoor omgebouwd tot normaalspoor.

In de hoofdstad kwam een station bij de Willemspoort, de huidige Haarlemmerpoort, aan de westkant van de stad. Verderop aan de Haarlemmerhouttuinen verrees het hoofdkantoor van de maatschappij, gebouw De Droogbak. In Rotterdam eindigde de lijn bij de Delftsche Poort (station Delftsche Poort, sinds 1953 vervangen door het Centraal Station). Na de aanleg van de Oude Lijn kwamen er in de 19e eeuw nog diverse spoor- en tramlijnen bij, voornamelijk in Holland. Ook de Staatslijn K (Den Helder – Amsterdam; Zaanlijn) werd door de HSM geëxploiteerd. Daarvoor legde de HIJSM de lijn Haarlem- IJmuiden Oost - Uitgeest - Alkmaar. Daarnaast werd er een 1883 een zijtak IJmuiden-Oost naar IJmuiden aangelegd. Die ook wel de IJmondlijngenoemd.

Ook in het Gooi was de HSM een belangrijke spoorwegmaatschappij. Dit kwam door de aanleg van de Oosterspoorweg van Amsterdam – Hilversum – Amersfoort – Apeldoorn – Zutphen.Vanuit Hilversum werd een zijtak aangelegd naar Station Utrecht Maliebaan met aansluiting bij Lunetten op de spoorlijn van de Staatsspoorwegen.De Oosterspoorweg en de zijtak werden opgeleverd in de jaren 1874 tot 1876.

Verder nam de HIJSM de staatslijn over van Amersfoort naar Kesteren naar Nijmegen / Kleef. In 1886 werd deze lijn geopend en was jarenlang een belangrijke internationale verbinding zowel voor personen en goederen.

De HSM verzorgde ook de verbinding Amsterdam – Leeuwarden via de Zuiderzee. Vanuit Amsterdam reed de trein naar Enkhuizen, waar het station was gebouwd aan de haven. Per stoomschip werden de reizigers overgevaren naar Stavoren, waar ook een station aan de haven stond. Vandaar kon de reis per trein naar Leeuwarden worden voltooid. Na de fusie met de Staatsspoorwegen boette deze verbinding sterk aan belang in, nu men ook via Zwolle naar Leeuwarden kon reizen.

In 1917 werd samen met de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen de belangenmaatschap Nederlandse Spoorwegen opgericht. Dit mondde uit in een fusie en de oprichting van de N.V. Nederlandsche Spoorwegen op 1 januari 1938. De naam Hollandse Spoor leeft nog voort in het Station Den Haag Hollands Spoor.