Kollum
Van Wikipedia
|
||||
 |
||||
| Provincie | Friesland (Fryslân) | |||
| Gemeente | Kollumerland | |||
| Inwoners | 5.654 (1 jan. 2006) | |||
| Geografische ligging | 53°17 NB 6°09 OL | |||
| Geografische ligging | {{{coordinaten}}} | |||
| Stadsrechten (lijst) | {{{stadsrechten}}} | |||
| Belangrijke verkeersaders | N358 Lauwersmeerweg N910 Trekweg | |||
| Netnummer | 0511 | |||
| Postcodes | 9290 - 9291 | |||
Kollum is een dorp en de hoofdplaats van de gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland, provincie Friesland (Nederland).
Kollum is een vlecke, een dorp met kleinstedelijk karakter. Het is in de vroege Middeleeuwen ontstaan op de rand van een zandplateau als een nederzetting bij de direct met zee in verbinding staande Dwarsried.
Monumentenzorg omschrijft de hoofdplaats van Kollumerland als een wegdorp. De hoofdweg, de Voorstraat, is de doorlopende weg in het centrum van Kollum. De Voorstraat kruist de Zijlsterried. Deze kruisstructuur is in de Middeleeuwen ontstaan en heeft zich in de loop van de geschiedenis bestendigd. Kollum heeft een beschermd dorpsgezicht. In totaal zijn er 31 monumenten te vinden, waaronder de gereformeerde en hervormde kerk, het voormalig postkantoor en voormalig raadhuis.
Inhoud |
[bewerk] Inwoners
Aantal inwoners door de jaren heen per 1 januari:
- 2006 - 5.654
- 2005 - 5.621
- 2004 - 5.613 ^
- 2003 - 5.789
- 2002 - 5.752
- 2001 - 5.692
- 2000 - 5.676
- 1999 - 5.664
^ Deze daling heeft te maken met de sluiting van het AZC
[bewerk] Geschiedenis
De geschiedenis van Kollum gaat terug tot ongeveer 750 na Chr. Het dorp bestond slechts uit een kleine nederzetting, Colheim, later ook wel de Kollumerterp, geheten. Door de natuurlijke ligging van Colheim aan een brede natuurlijke stroom (de Dwarsried) die in verbinding stond met de Lauwerszee, was Kollum geschikt als haven voor de uitvoer van boter, kaas en vooral granen. Tussen de 11e en 13e eeuw werden de landerijen ten noorden van Kollum ingedijkt en werden de omliggende (veen)gronden ten zuiden van het dorp in cultuur gebracht. Hierdoor kreeg Kollum steeds meer een centrumfunctie in de omgeving. De bouw van een rechthuis was het gevolg en het dorp werd de hoofdplaats van de gemeente Kollumerland.
In de 16e eeuw was Kollum, naast de steden, een belangrijk handelscentrum geworden. Die functie werd nog versterkt door de stichting van een waaggebouw, waardoor onder meer een aanzienlijk deel van de Dokkumer kaashandel naar Kollum werd overgebracht. De 17e en 18e eeuw waren voor Kollum tijden van groei en bloei dankzij handel en scheepvaart. In het midden van de 17e eeuw kwam op kosten van de stad Dokkum de Stroobosser trekvaart tot stand, waardoor Kollum via de korte Kollumer trekvaart een goede verbinding kreeg met het zuiden. Er liep een Hessenweg langs Kollum, nog steeds herkenbaar in een straatnaam.
Het rechthuis was op 3 en 4 februari 1797 het toneel van het zogenaamde Kollumer oproer. Dit werd veroorzaakt door een toenemend verzet tegen de burgerbewapening, ingesteld door de Franse overheersers, om bestand te zijn tegen de Prinsgezinden. De arrestatie en gevangenneming in het Kollumer rechthuis van de oranjegezinde Abele Reitzes, zorgde voor zoveel opschudding in de regio, dat een grote menigte zich verzamelde om hem te bevrijden. Op de weg naar het rechthuis werden grote vernielingen aangericht. Door met groot machtsvertoon dit oproer in de kiem te smoren en 168 mensen te arresteren, wisten te patriotten te rust weer te laten keren.
Geleidelijk is Kollum vooral langs de Voorstraat en enkele zijstraten uitgebreid, gedurende de 19e eeuw kwam er in het zuiden ten westen van de trekweg bebouwing bij. Gedurende de 20ste eeuw en vooral na de Tweede Wereldoorlog is Kollum sterk uitgebreid. Eerst in het zuidwesten en ook aan de oostelijke zijde van de trekvaart, later aan de noordoostelijke zijde en tenslotte in het noorden. De huidige uitbreiding vindt vooral plaats aan de westelijke (woningbouw) en de oostelijke kant (bedrijventerrein) van het dorp.
[bewerk] Bezienswaardigheden
Bezienswaardigheden van Kollum zijn Hervormde St. Maartenskerk en de Gereformeerde kerk. De Maartenskerk is een Gotische kerk met delen uit de dertiende en vijftiende eeuw en opnieuw ontdekte muurschilderingen. De Gereformeerde kerk uit 1925 is een ontwerp van architect Egbert Reitsma. Reitsma maakte deel uit van de Groninger kunstenaarskring De Ploeg. De modern ogende plafond schilderingen zijn van George Martens, ook lid van De Ploeg.
Het dorp heeft vele voorzieningen. Naast een goed vertegenwoordigde middenstand vervult cultureel centrum De Colle een belangrijke rol. Er zijn drie basisscholen en twee scholen voor voortgezet onderwijs. Er is een poldermolen, verwarmd openlucht zwembad, tennisbanen, je kunt er waterfietsen huren, jachthaven, streekmuseum (Aldheidskaemer Mr. Andreae). In het dorp wordt ook de streekkrant, het Nieuwsblad van Noord-Oost Friesland uitgegeven, ook wel de Kollumer Courant genoemd of spottend het Kollumer oud-wijf.
Kollum heeft ook zijn naam aan een kaas gegeven, de Kollumer kaas. Deze kaas, gemaakt door Frico wordt van rauwe melk gemaakt en is een stukje pittiger. Ieder jaar werden in de week voor Koninginnedag de Kollumer Kaasdagen georganiseerd. Doordat het organisatiecomité hiervan is opgegaan in de stichting Activiteiten Platform Kollum, is de naam gewijzigd in Kollumer Kat-dagen.
[bewerk] Externe links
|
|
 |
|---|---|
|
Steden, dorpen en gehuchten |
|
|
Buurtschappen |
|
|
Friesland (Fryslân): Steden en dorpen | Nederland: Provincies | Gemeenten |
|
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Kollum van Wikimedia Commons. |
