Kollumerland en Nieuwkruisland

Van Wikipedia

Gemeente Kollumerland

(Details)

Oppervlakte
- Land
- Water

km²
km²
Expression error: Missing operand for - km²

Inwoners
Bevolkingsdichtheid

(1 januari 2007)
Expression error: Unexpected / operator inw./km²

Geografische ligging

53°28' NB 6°15' OL

Geografische ligging

{{{coordinaten}}}

Belangrijke verkeersaders

N355, N358, N910

Station(s)

{{{station}}}

Netnummer

0511, 0594

Postcodes

9291-9299, 9851-9853

Officiële website

www.kollumerland.nl

Politiek

Burgemeester (lijst)

B. Bilker

Bestuur

{{{bestuur}}}

Zetels
{{{partijen}}}

{{{zetels}}}

Kollumerland en Nieuwkruisland ( uitspraak (info·uitleg)) of officieel afgekort Kollumerland c.a. (de afkorting c.a. staat voor cum anexis, "met bijbehoren") (Fries: Kollumerlân ( uitspraak (info·uitleg)), Gronings: Kölmerlaand) is een gemeente in de provincie Friesland (Nederland). De gemeente telt 13.140 inwoners (per 1 januari 2007, bron: CBS) op een oppervlakte van 116,35 km².

Inhoud

1 Taal
2 Kernen
- 2.1 Dorpen
- 2.2 Buurtschappen
3 Historie
4 Landschap
5 Bevolkingsontwikkeling
6 Zetelverdeling gemeenteraad
7 Externe link

[bewerk] Taal

Kollumerland is de enige Friese gemeente waar behalve Fries ook het Groningse dialect wordt gesproken. Dwars door de gemeente loopt de Gronings-Friese taalgrens. In het westelijke deel van de gemeente (het vroegere Oostbroeksterland) wordt Fries gesproken, de dialecten in het oostelijk deel (het eigenlijke Kollumerland) worden ook wel het Kollumerlands genoemd en tot het Nedersaksische dialect Westerkwartiers gerekend. De dorpen waar het Kollumerlands nog gesproken wordt zijn: Burum, Munnekezijl, Warfstermolen, Kollum (nog enkele mensen spreken daar het zogenaamde Kollumers), en Kollumerpomp. Het dialect in dit laatste dorp, het Kollumerpompsters wordt als een aparte tak gezien van het Westerkwartiers, hoewel de verschillen met het Kollumerlands in de loop der tijd minimaal zijn geworden. Omdat het Kollumerlands ook veel invloeden vanuit het Fries heeft, kan de taal ook deels als Fries dialect worden gezien, waardoor het als een brug wordt gezien tussen het Fries en het Nedersaksisch.

[bewerk] Kernen

De gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland telt twaalf officiële kernen. De Nederlandse namen zijn de officiële. De plaatsnaamborden in het oostelijk Nedersaksisch taalgebied zijn eentalig Nederlands, de Friese namen worden hier niet gebruikt. Behalve in Kollumerpomp, waar de Friese naam De Pomp ook de bijnaam van het dorp is.

[bewerk] Dorpen

In deze tabel staat het aantal inwoners per woonkern op 1 januari 2004. De Nedersaksische namen tussen haakjes worden niet officieel gebruikt.

Nederlandse naam	Friese naam	Nedersaksische naam	Aantal
Kollum	Kollum	(Kölm)	5300
Kollumerzwaag	Kollumersweach	(Kölmerswoag)	2960
Oudwoude	Aldwâld	(Oldwolde)	710
Zwagerbosch	Sweagerbosk	(Swoagerbosk)	590
Burum	Boerum	Boerum	570
Westergeest	Westergeast	(Westergaist)	490
Munnekezijl	Muntsjesyl	Muntjeziel	460
Triemen	De Trieme	(De Triem)	360
Kollumerpomp	De Pomp	De Pomp	320
Warfstermolen	Warfstermûne	Warfstermeul	130
Veenklooster	Feankleaster	(Veenklooster)	110
Augsbuurt	Lytsewâld	(Lutjewolde)	60

Bron: CBS

[bewerk] Buurtschappen

Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen:

Aldwâldmersyl
Halfweg (Haalfweeg)
Hûsternoard
De Keegen
Kettingwier
Kollumeroudzijl (Kölmeroldziel)
De Kolk
Krabburen
Leegte
De Schans
Westerburen (Westerbuorren)
Wijgeest (Wygeast)
Zandbulten (Sânbulten)
Zevenhuizen (Zeuvenhuzen)

De buurtschappen Halfweg, De Keegen, De Kolk, Kollumeroudzijl, Krabburen, Leegte, De Schans en Zevenhuizen liggen in het oostelijk Nedersaksisch taalgebied.

[bewerk] Historie

De gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland bestond ongeveer 750 na Chr. slechts uit een kleine nederzetting, Colheim, later ook wel de Kollumerterp, geheten. In de loop van de volgende eeuwen is het grondgebied van de gemeente door landaanwinningen en bedijkingen sterk toegenomen. Tot en met de 14e eeuw was het gebied onderdeel van de gemeente Dantumadeel. Daarna ontstonden twee grietenijen: Oostbroeksterland, ten westen van Dantumadeel en Kollumerland, rondom de plaats Kollum. In 1443 voegden beide grietenijen zich bij de provincie Groningen. De regio was destijds verwikkeld in de strijd tussen de Schieringers en de Vetkopers, de zogenaamde partijschappen.

In 1497 nam Albrecht van Saksen het bewind in Friesland over en verbrak de verhoudingen met Groningen. De vernederde vetkopers kwamen hierdoor in opstand en zochten hun heil bij de Geldersen. Kollumerland voegde sloot zich tussen 1515 en 1523 aan bij de Geldersen, waarna het weer tegugkeerde bij Friesland. Het nieuw ingepolderde gebied Nieuw Kruisland, ten noordoosten van Kollum (de dorpen Kollumerpomp, Munnekezijl en Warfstermolen), werd aanvankelijk als een zelfstandige grietnij bestuurd. Rond 1578 werd Nieuwkruisland bij Kollumerland gevoegd en was er voor het eerst sprake van Kollumerland en Nieuwkruisland

In de periode 1811 – 1816 werd Kollumerland verdeeld in drie gemeenten: Kollum, Burum en Westergeest/Oudwoude. Deze in 1816 opgeheven verdeling leeft nog voort in de kadastrale benaming van de diverse gemeentedelen.

Door de plaatsing van de laatste caisson is in 1969 de afsluiting van de Lauwerszee een feit geworden. Hierdoor is een boezemmeer ontstaan: het Lauwersmeer, met een oppervlakte van 2200ha. De gemeente Kollumerland werd vergroot met 2700 ha. en heeft thans een oppervlakte van 11.635 ha. Het achtervoegsel c.a. (cum anexis, met bijbehoren), is sindsdien bijzonder van toepassing.

[bewerk] Landschap

Het grondgebied van de gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland is 11.635 ha. groot, waarvan 620 ha. water. Het bestaat uit een gevarieerd landschap waar de grens tussen klei- en zandgronden vrijwel dwars doorheen loopt. Aan de westkant van de gemeente ligt Leeuwarden, in het oosten ligt Groningen en in het noorden ligt Dokkum.

In het noorden van de Gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland ligt een gedeelte (ongeveer 2700 ha) van het Lauwersmeergebied. Dit is een prachtig beschermd natuurgebied, Nationaal Park Lauwersmeer. Tot voor kort nog onder de invloed van de zee, maar toen in 1969 de sluizen in gebruik werden genomen was het Lauwersmeer een feit. Aan de slenken, die door het noorden van de gemeente heen lopen is te zien, dat de Lauwerszee veel invloed heeft gehad op het landschap. Meer naar het zuiden toe ligt Kollum. Kollum ligt op de grens van het open weidegebied en de Friese Wouden. Hier gaat het landschap over van kleipoldergebied, dat in de loop der eeuwen is onttrokken uit de zee, naar een meer gesloten elzensingellandschap in het zuidwestelijke deel. Het betreft hier elzen die de percelen omringen. Dit is een kavelstructuur met op de perceelgrenzen een elzenbegroeiing. Hier vindt men onder meer een 46 ha. groot bos te Veenklooster. Dit ligt in de Friese Wouden. In noord-noordoostelijke richting gaat het landschap over in het kleipoldergebied, dat in de loop der eeuwen is onttrokken aan de zee. Deze grond is, in tegenstelling tot de grond van de Wouden, zeer vruchtbaar. De vele slenken, zoals de Zijlsterried en de Pompsterried, herinneren nog aan de Lauwerszee van waar de slenken uitlopers zijn. Deze variatie in landschap geeft de gemeente een geheel eigen karakter in Noordoost Friesland.