Koninklijke Luchtmacht
Van Wikipedia
| Defensie van Nederland | |
 |
|
|
Instanties |
|
|
Krijgsmachtdelen |
|
|
Interservice organisaties |
|
|
Functies |
|
De Koninklijke Luchtmacht is een onderdeel van de Nederlandse krijgsmacht met als taken:
- het leveren van slagkracht vanuit de lucht waar en wanneer de samenleving dit verlangt;
- het domineren van het luchtruim met hun wapensystemen;
- het creëren van vrijheid van handelen voor operaties vanuit de lucht, te land en ter zee.
- het uitvoeren van crisisbeheersings- en humanitaire operaties met bondgenoten en de andere krijgsmachtdelen ;
- bijdragen aan het behoud van de internationale rechtsorde door te dreigen met inzet of zo nodig door daadwerkelijke inzet .
Wapenspreuk: "Parvus numero, magnus merito" (Gering in aantal, groot in daden).
Inhoud |
[bewerk] Korte geschiedenis
De luchtmacht is voortgekomen uit de Luchtvaartafdeeling (LVA) van de Koninklijke Landmacht, die op 1 juli 1913 op de vliegbasis Soesterberg werd opgericht. Op 1 juli 1939 werd de LVA omgevormd tot de Luchtvaartbrigade. Op 26 juli 1944 werd in Londen het Directoraat Nederlandse Luchtstrijdkrachten opgericht. In 1947 werd een Chef Luchtmachtstaf aangesteld en op 11 maart 1953 werd de luchtmacht erkend als zelfstandig krijgsmachtonderdeel.
Kort na de oorlog werd een begin gemaakt met de vorming van een Commando Luchtverdediging, waarvoor 6 squadrons jachtvliegtuigen (Gloster Meteor) werden opgericht. Nadat Nederland lid werd van de NAVO werd er nog een Commando Tactische Luchtstrijdkrachten bij, dat uit 6 squadrons jager-bommenwerpers (Thunderjet) zou gaan bestaan.
[bewerk] Vliegtuigen
Aanvankelijk kwam het meeste materieel nog uit Groot-Brittannië (Meteor, Hunter). Later voornamelijk uit de Verenigde Staten, mede omdat dat land in de jaren vijftig een flink deel van de vliegtuigen kosteloos leverde via het MDAP (North American Sabre, Republic Thunderjet en Thunderstreak). Later volgden nog de Lockheed F-104 Starfighter (waarvan nog 18 exemplaren kosteloos verstrekt werden), de Northrop F-5 Freedom Fighter en uiteindelijk de General Dynamics F-16).
[bewerk] Geleide Wapens
Vanaf het eind van de jaren vijftig ging de luchtmacht ook deelnemen in de luchtverdedigingsgordels die van Zuid-Noorwegen tot in Turkije werden ingericht met Nike Ajax (later: Nike Hercules) en HAWK luchtdoelraketten. De Nederlandse eenheden die daarmee werden uitgerust werden allen in West-Duitsland gelegerd. Opzet was 2 groepen Nikes en 3 groepen HAWKS, elk met 4 squadrons, op te richten. Omdat niet alle functies vervuld konden worden werd in de jaren zeventig de organisatie teruggebracht tot één groep Nike Hercules (4 squadrons) en 2 groepen HAWKS (eveneens elk 4 squadrons). Het materieel van de 4 opgeheven Nike squadrons werd overigens verdeeld over de 4 resterende, dat van de opgeheven HAWK squadrons werd verdeeld over 7 militaire vliegvelden ten behoeve van objectbewaking.
In de jaren tachtig was Nederland het eerste land, na de VS, dat de dure Patriot luchtdoelraket aanschafte. De haast was mede ingegeven omdat men dan de nucleaire taak van de Nike Hercules kon afstoten. Met de komst van de Patriot werd de organisatie andermaal aangepast tot 2 groepen elk met 2 Patriot en 2 HAWK squadrons.
[bewerk] Groep Lichte Vliegtuigen
Samen met de Koninklijke Landmacht werd vanaf 1950 de Groep Lichte Vliegtuigen (GPLV) geëxploiteerd. Eerst met Austers en Piper Supercubs, later ook, en vanaf de jaren zeventig uitsluitend, met helikopters (Raven, Alouette II, Alouette III, Bo-105C). De GPLV had voornamelijk tot taak het doen van waarnemingen t.b.v. de artillerie-eenheden van de landmacht.
[bewerk] AWACS
Sinds de jaren tachtig levert de luchtmacht ook bemanningen voor de Boeing E-3A AWACS vliegtuigen die worden ingezet door de NAVO.
[bewerk] Huidige organisatie
Het einde van de Koude Oorlog had voor de luchtmacht een aantal ingrijpende gevolgen. Van de 9 squadrons gevechtsvliegtuigen (F-16) werden er 2 opgeheven en 1 (verkleind) nog uitsluitend bestemd voor opleidingen.
Alle luchtdoelraketten werden van Duitsland verplaatst naar Nederland, waarbij gelijktijdig het aantal eenheden gehalveerd werd tot vier squadrons. De HAWK luchtdoelraketten die al eerder over 7 vliegvelden waren verdeeld verdwenen uit de organisatie.
Daar stond tegenover dat de transportvliegtuigen werden vervangen door grotere typen en dat de GPLV werd omgevormd tot Tactische Helikoptergroep Koninklijke Luchtmacht en voorzien werd van transport- en gevechtshelikopters.
De artilleriewaarnemingstaak is door de landmacht overgenomen die daarvoor nu beschikt over 32 radiografisch bestuurbare vliegtuigen (zie: UAV) van het type Sperwer. De Sperwer is een modificatie van de Franse Crécerelle, die sinds 1995 in gebruik is bij het Franse leger.
Van de (oorspronkelijk) 213 F-16's zijn er 138 gemoderniseerd.
[bewerk] Het materieel
- 108 F-16AM/BM jachtvliegtuigen
- 2 KDC-10 transport- en tankvliegtuigen
- 1 DC-10 transportvliegtuig (2004 aangeschaft, 2007 in gebruik)
- 2 C-130H-30 Hercules transportvliegtuigen (plus 2 in bestelling)
- 4 Fokker F60U transportvliegtuigen, waarvan 2 gestationeerd op Curaçao en uitgerust als surveillancevliegtuig (F-60 Maritime)
- 2 Fokker F-50 transportvliegtuigen
- 1 Gulfstream IV VIP-vervoer
- 28 transporthelikopters (11 zware CH-47D Chinooks en 17 middelzware Eurocopter AS 532U2 Cougar)
- 29 AH-64D Apache gevechtshelikopters
- 3 Agusta AB-412SP reddingshelikopters
- 13 Pilatus PC-7 lesvliegtuigen
- 4 Aérospatiale Alouette III light utility helikopters
- 20 lanceerinrichtingen voor Patriot luchtdoelraketten (initieel zijn 160 raketten aangeschaft)
- ca. 100 Stinger draagbare luchtdoelraketten voor objectbewaking
- 40 mm luchtdoelartillerie voor objectbewaking
Vier Alouette III helikopters, restant van de 77 die ooit zijn aangeschaft voor artilleriewaarneming, zijn nog in gebruik voor VIP transporten. Ze zijn ingedeeld als flight bij het 300 Squadron.
[bewerk] De nabije toekomst
[bewerk] Jachtvliegtuigen
Het Nederlandse bedrijfsleven neemt deel in de ontwikkeling van de Joint Strike Fighter (JSF), een geavanceerd multi-role toestel. Bij de ondertekening van het contract, in 2002, werd er nog vanuit gegaan dat 138 (inmiddels al verminderd tot 108) F-16's vervangen zouden worden door 85 JSF's. Mocht de stuksprijs te hoog uitvallen dan werd er al rekening mee gehouden dat dit aantal beperkt zou worden tot 60. Inmiddels is er al op gezinspeeld er zelfs maar 50 aan te schaffen en recentelijk circuleerden berichten in de pers dat de Amerikaanse luchtmacht wellicht geheel zal afzien van de JSF. De daadwerkelijke beslissing tot aanschaf is overigens nog niet genomen en zal tijdens Balkenende 4 ook nog niet worden genomen. Denemarken heeft recent weer de Eurofighter en de Saab Gripen in de race genomen omdat de compensatieorders van de JSF tegen vielen.
Als uitvloeisel van de defensienota van september 2003 is één squadron F-16's (het 315 Squadron) afgestoten, worden nog 2 vliegbases (Soesterberg en Twenthe) gesloten en zullen vier of vijf AH-64D Apache gevechtshelikopters worden verkocht. Al eerder, in het voorjaar van 2003, is het 299 Squadron met MBB Bo-15C helikopters (light utility helicopters) opgeheven.
In januari 2006 werd overeenstemming bereikt met Chili en Jordanië over de verkoop van 21 overbodig geworden F-16's (MLU versie).
Na sluiting van de vliegbasis Twenthe blijft de daar aanwezige (civiele) luchthaven bestaan. Over de inrichting van het banenstelsel en het terrein wordt nog gesproken.
[bewerk] Transport
Om het tekort aan transportcapaciteit van de luchtmacht te verhelpen is in 2004 een derde DC-10 aangeschaft. In tegenstelling tot de andere twee zal deze niet verbouwd worden tot tanker, maar uitsluitend voor vracht en personen gebruikt worden. Het toestel komt in 2007 in operationele dienst. De twee al aanwezige KDC-10-tankvliegtuigen en de nieuwe DC-10 worden vanaf eind 2006 door Stork-Fokker gemoderniseerd.
De F-60U transportvliegtuigen zijn te beperkt in capaciteit en vliegbereik gebleken. Deze worden naar verwachting begin 2008 vervangen door twee C-130H toestellen, die onlangs uit de woestijnopslag zijn gekocht. De toestellen waren eigendom van de Amerikaanse marine. De vliegtuigen zijn na aanschaf in 2006 weer luchtwaardig gemaakt. Tevens wordt de cockpit aan de Nederlandse eisen aangepast, wat inhoudt dat de cockpit van analoog naar digitaal gaat. De modificaties vinden plaats bij het Engelse bedrijf Marshalls Aerospace in Cambridge.
Twee Fokker F-60 Utility-toestellen zijn geschikt gemaakt voor kustwachttaken in het Caribisch gebied ter vervanging van de Orions van de Marine Luchtvaartdienst, die zijn verkocht. Vanaf eind 2007 neemt een civiel Canadees bedrijf deze taak over. Samen met de twee andere nog resterende Fokker 60's worden de toestellen dan verkocht.
In september 2006 werd bekend dat Nederland gaat deelnemen aan een NAVO initiatief om minimaal drie Boeing C-17 Globemaster III transportvliegtuigen aan te schaffen. Nederland wordt geen eigenaar, maar krijgt recht op 500 vlieguren per jaar. Het voorgestelde contract heeft een looptijd van 30 jaar en kost jaarlijks tussen de 10 tot 15 miljoen euro. Naast Nederland hebben tot nu toe de Verenigde Staten, Italië, Denemarken, Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Bulgarije, Roemenië, Slovenië, Estland, Letland en Litouwen het NAVO-initiatief ondertekend. Het eerste vliegtuig zou al in 2007 kunnen vliegen.
[bewerk] Helikopters
De Tactische Helikoptergroep wordt omgevormd tot een Defensie Helikopter Commando (DHC), waarin ook de helikopters van de Marine Luchtvaartdienst worden ondergebracht. Het voornemen is het DHC geheel op de vliegbasis Gilze-Rijen onder te brengen. Het voortbestaan van marinevliegkamp De Kooy bij Den Helder staat daarmee ter discussie. Afhankelijk van de financiën worden nog 5, mogelijk 6, CH-47D transporthelikopters aangeschaft. Twee nieuw aan te schaffen Chinooks dienen als vervanging van de Chinooks die onlangs in Afghanistan zijn verongelukt. Het voornemen is om op langere termijn over 20 Chinooks te beschikken. De Cougar helikopters kunnen dan de light-utility taken van de, inmiddels afgeschafte, Bo-105's uitvoeren.
Vermoedelijk wordt in 2006 definitief besloten de drie AB-412SP helikopters, die voor reddingstaken worden gebruikt, na 2007 uit dienst te stellen. Alle reddingstaken in de Noordzee en het waddengebied worden dan door de Marine Luchtvaartdienst uitgevoerd van uit Marinevliegkamp De Kooy in Den Helder met NH-90 helikopters. Er is overwogen de AB-412SP de VIP taak van de Alouette III te laten overnemen, maar goedkoper is het om daar - incidenteel - capaciteit voor te huren.
Defensie kondigde in 2003 plannen aan voor de verkoop van zes van de dertig AH-64D Apache-helikopters. Blijkens een brief van minister Kamp (Defensie) aan de Tweede Kamer in mei 2006 wordt geprobeerd deze toestellen alsnog te behouden. Belangrijkste reden is dat gevechtshelikopters meer dan ooit nodig blijken te zijn bij gevaarlijke missies van het Nederlandse leger. De inzet van troepen in de Afghaanse provincie Uruzgan is hiervan een voorbeeld. Daarvoor zijn zes Apaches uitgezonden.
[bewerk] Luchtdoelraketten
De HAWK luchtdoelraketten zijn in 2003 afgestoten. Het eerdere voornemen ze te vervangen door Patriots, over te nemen van het Duitse leger, is niet uitgevoerd. Wel worden 32 Patriot PAC-3 raketten aangeschaft, die beter dan de oudere versies in staat zijn om ballistische raketten te onderscheppen.
Sinds 2003 is tevens gezocht naar een nieuwe invulling voor luchtverdedigingsmiddelen op de korte afstand (SHORAD - Short Range Air Defence), in het project FGBADS (Future Ground Based Air Defence System). Onlangs maakte het ministerie bekend dat hiervoor 6 Noorse NASAMS II lanceersystemen worden aangeschaft. Deze zijn aanvullend op de Patriot, samenwerkend maken zij luchtverdediging op verschillende afstanden mogelijk.
[bewerk] Bases
De volgende militaire vliegvelden bevinden zich in Nederland. Enkele vliegvelden hebben civiel mede-gebruik.
| Vliegbases van de Koninklijke Luchtmacht | |||
|---|---|---|---|
| Basis | Soort | Squadrons | Opmerking |
| Vliegbasis Welschap (Eindhoven) | Transportvliegtuigen | 334 Sqn | Opsplitsing van 334 Squadron in twee Squadrons, een voor tachtisch luchttransport en een voor strategisch luchttransport/VIP vervoer |
| Vliegbasis Twenthe | 313 Sqn is verplaatst naar Volkel; 315 Sqn is opgeheven |
||
| Gilze-Rijen | Gevechtshelikopters | 301 Sqn | 302 Sqn is opgeheven |
| Leeuwarden | F-16's, AB 412 SP | 322 Sqn 323 Sqn 303 Sqn |
|
| Soesterberg | Transporthelikopters | 298 Sqn 300 Sqn |
worden verplaatst naar Gilze-Rijen |
| Volkel | F-16's | 306 Sqn 311 Sqn 312 Sqn 313 Sqn |
306 sqn wordt in 2007 verplaatst naar Ohio |
| Woensdrecht | PC 7's | 131 (EMVO)Sqn | Elementaire vliegeropleidingen |
| De Peel | Groep Geleidewapens | 801 Sqn 802 Sqn 803 Sqn 804 Sqn |
|
| Deelen | Status als Militair Luchtvaartterrein. Tevens oppikplaats Luchtmobiele Brigade. | ||
De gevechts- en verkeersleiding van de Koninklijke Luchtmacht wordt uitgevoerd door het Air Operations and Control Station Nieuw Milligen (AOCS NM).
Het 306 (opleidings-) squadron wordt met ingang van mei 2007 verplaatst naar het Springfield Air National Guard Base in Ohio, met inbegrip van de 14 vliegtuigen en een detachement. Plaatsing is voorlopig voorzien tot medio 2010. De initiele vliegeropleiding van jachtvliegers, nu nog op Tucson Air Force Base, zal worden gecombineerd met de aanvullende opleiding op Springfiel Air Base.
Het 334-Squadron wordt te groot om voldoende supervisie te geven door één squadroncommandant. De luchtmachtleiding heeft daarom besloten tot opsplitsing van het Squadron. Het definitieve nummer van de nieuwe eenheid moet nog worden vastgesteld.
De vliegbasis Ypenburg is opgeheven en verkocht. Op het terrein van de voormalige Luchtmachtbasis ligt nu de gelijknamige woonwijk.
[bewerk] Open Dagen
Elk jaar worden er in juni Open Dagen Koninklijke Luchtmacht gehouden, waarbij gerouleerd wordt tussen de vliegbases Gilze-Rijen, Volkel en Leeuwarden. Dit evenement trekt veel bezoekers en geeft mensen de kans om kennis te maken met de Koninklijke luchtmacht. Er zijn dan diverse vliegshows en demonstraties, en men kan vele soorten vliegtuigen van dichtbij bekijken.
[bewerk] Vliegtuigtypen na de Tweede Wereldoorlog
| Vliegtuigtypen na de Tweede Wereldoorlog | |||
|---|---|---|---|
| Type | In gebruik | Aantal | Squadrons |
| Jachtvliegtuigen | |||
| Vickers Supermarine Spitfire Mk.IX | 1946-1954 | 35 | 322 |
| North American P-51D Mustang | 1946-1950 | 39 | 120, 121 |
| Gloster Meteor F Mk IV | 1948-1957 | 60 | 322, 323, 324, 325, 326, 327, 328 |
| Gloster Meteor F Mk VIII | 1950-1959 | 160 | 322, 323, 324, 325, 326, 327, 328 |
| Republic F-84G Thunderjet | 1952-1956 | 166 | 306, 311, 312, 313, 314, 315, 316 |
| Republic F-84F Thunderstreak/RF-84F Thunderflash | 1955-1970 | 167 | 306, 311, 312, 313, 314, 315, 316 |
| Hawker Hunter F Mk 4 | 1956-1964 | 96 | 306, 322, 323, 324, 325, 326, 327 |
| Hawker Hunter F Mk 6 | 1957-1968 | 93 | 306, 322, 323, 324, 325, 326, 327 |
| North American F-86K Sabre | 1956-1964 | 62 | 700, 701, 702 |
| Lockheed TF-104G/RF-104G/F-104G Starfighter | 1962-1983 | 138 | 306, 311, 312, 322, 323 |
| Northrop NF-5A/B | 1969-1992 | 105 | 313, 314, 315, 316 |
| General Dynamics F-16A/B | 1979- | 213 | 306, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 322, 323 |
| Bommenwerpers | |||
| North American B-25J Mitchell | 1942-1950 | 139 | 18, 20 |
| Transportvliegtuigen | |||
| De Havilland DH-89B Dominie | 1944-1956 | 4 | 334 |
| Avro Anson Mk.1 | 1947-1953 | 25 | 334 |
| Douglas C-47 Dakota | 1949- ? | 19, 20, 334, 336 | |
| Beechcraft T-7 Navigator | 1950-1953 | 28 | |
| Fokker F-27 Friendship/Troopship | 1960-1996 | 12 | 334 |
| Fokker F-50 | 1996- | 2 | 334 |
| Fokker F-60U | 1996- | 4 | 334 |
| McDonnel Douglas KDC-10/30 | 1995- | 2 | 334 |
| McDonnel Douglas DC-10/30 | 2004- | 1 | 334 |
| Lockheed C-130H Hercules | 1994- | 2 | 334 |
| Gulfstream IV | 1995- | 1 | 334 |
| Lesvliegtuigen | |||
| De Havilland DH82 Tiger Moth | 1946-1960 | 56 | |
| North American T-6 Texan/Harvard | 1946-1968 | 200 | |
| Fokker S-11 Instructor | 1948-1973 | 39 | |
| Gloster Meteor T Mk VII | 1948-1959 | 45 | 313, 322, 323, 324, 700 |
| Lockheed T-33A Shooting Star | 1953-1972 | 60 | 306, 313 |
| Fokker S-14 | 1955-1967 | 20 | 306 |
| Hawker Hunter T Mk 7 | 1958-1968 | 20 | 323, 324, 325, 326 |
| Pilatus PC-7 | 1989- | 13 | |
| Verkennings- en verbindingsvliegtuigen | |||
| Auster Mk.3 | 1946-1952 | 20 | 298, 334 |
| Piper Supercub L-18C/L-21A/L-21B | 1952-1976 | 162 | 298, 299, 300 |
| De Havilland Canada DHC-2 Beaver | 1956-1974 | 9 | 334, 300 |
| Maritieme Surveillancevliegtuigen | |||
| Fokker F-27 Maritime | 1981-2000 | 2 | 336 |
| Fokker F-60U | 2005- | 2 | |
| Helikopters | |||
| Hiller H-23 Raven | 1955-1964 | 36 | 298, 299, 300 |
| Aérospatiale Alouette II | 1959-1966 | 8 | 298, 322 |
| Aérospatiale Alouette III | 1963- | 77 | 298, 299, 300 |
| MBB Bo-105C | 1975-2004 | 30 | 298, 299 |
| Agusta-Bell 412SP | 1994- | 3 | 303 |
| Eurocopter Cougar AS 532U2 | 1996- | 17 | 300 |
| Boeing-Vertol Chinook CH-47D | 1995- | 13 | 298 |
| Apache AH-64A | 1996-2001 | 12 | 301, 302 |
| Apache AH-64D | 1998- | 30 | 301, 302 |
[bewerk] Zie ook
- Marine Luchtvaartdienst
- Koninklijke Marine
- JSF
- Oud-Bevelhebbers
- Commandant Luchtstrijdkrachten
- Categorie Vliegbasis
