Magnetron (oven)
Van Wikipedia
Een magnetron of microgolfoven is een soort oven waarin met microgolfstraling voedsel verwarmd of gekookt kan worden. Sinds ongeveer 1980 behoort de magnetron tot de standaardinventaris van een keuken.
Een magnetron kan gezien worden als een exponent van het jachtige bestaan in de huidige samenleving, waar mensen weinig tijd besteden aan het bereiden van een maaltijd.
Inhoud |
[bewerk] Naam
In Nederland wordt het apparaat magnetron genoemd en in Vlaanderen microgolfoven of kortweg microgolf. Daarmee is Nederland waarschijnlijk het enige land waar de oven genoemd is naar de interne component die de microgolfstraling opwekt, de magnetron. In Vlaanderen en in de rest van de wereld is de naam gebaseerd op de werking van de oven met microgolven.
[bewerk] Geschiedenis
De mogelijkheid om met behulp van microgolven voedsel te verwarmen is ontdekt door Percy Spencer, die bij Raytheon werkte en magnetrons bouwde voor radars. Percy had al vele uitvindingen gedaan en had 120 octrooien op zijn naam staan. Op een dag merkte hij dat een chocoladereep die hij in zijn zak had zitten, was gesmolten. Hij begreep onmiddellijk wat er gebeurde.
Het eerste voedsel dat vervolgens met behulp van microgolven bereid werd, was popcorn. Het tweede was een ei, dat echter in het gezicht van een van de proefnemers explodeerde.
In 1945 vroeg Raytheon patent aan op het koken met microgolven en in 1947 bouwde het bedrijf de eerste commerciële magnetronoven, de Radarange. Het apparaat was bijna 1,8 meter hoog en woog 340 kilogram. Met waterkoeling kon het 3000 watt leveren, ongeveer drie keer zoveel als de tegenwoordige magnetrons leveren.
[bewerk] Werking
Een magnetron werkt door microgolfstraling, meestal bij een frequentie van 2,45 GHz door het voedsel heen te leiden. Water dat in het voedsel aanwezig, is absorbeert de straling, zodat deze omgezet wordt in warmte. Elk watermolecuul is een elektrische dipool, dat wil zeggen het ene uiteinde bezit een positieve lading en het andere uiteinde een negatieve lading. Door de elektromagnetische straling wordt het molecuul heen en weer gedraaid, waarbij het zich gelijk richt aan het wisselende elektrisch veld. Deze beweging veroorzaakt de warmte. Sommigen menen dat er resonantie van de watermoleculen optreedt, maar deze resonantie treedt bij veel hogere frequenties op.
Naast water zijn ook de vetmoleculen in het voedsel effectief voor het omzetten van de stralingsenergie in warmte.
De ovenruimte waarin het voedsel bereid wordt moet een kooi van Faraday zijn om ervoor te zorgen dat de straling niet naar de omgeving ontsnapt. Daarom is de glazen deur van de magnetron voorzien van een geleidend metaalrooster om de afscherming door de deur te realiseren. De microgolfstraling, met een golflengte van ongeveer 12 cm, kan niet door dat rooster passeren, maar licht, ook een vorm van elektromagnetische straling maar met veel kortere golflengtes, kan dat wel.
[bewerk] Gebruik
Voor het smakelijk bereiden van voedsel is de magnetron volgens velen niet zo geschikt. Doordat de warmte gelijkmatig in de buitenste 2 cm van het gerecht ontstaat, is er geen korstvorming en ook geen lokale grote verhitting die voor een krokant laagje kan zorgen. Dit is voor veel voedingsmiddelen een nadeel, maar in veel andere gevallen een voordeel:
- Appelmoes, rabarbermoes en andere gestoofde vruchten kunnen eenvoudig in de magnetron worden bereid zonder dat je daar continu bij moet blijven en moet roeren.
- Een witte saus van melk, boter en bloem kan in de magnetron worden bereid zonder klonteren en aanbranden. Het nadeel is dat niet eerst een roux gemaakt wordt, wat de smaak niet ten goede komt.
- Veel groenten behouden hun smaak en kunnen zonder zout worden bereid. Sperziebonen krijgen bij magnetronbereiding echter een onprettig piepende schil.
- Een stuk zalm kan in een lepel witte wijn zeer goed in de magnetron in enkele minuten worden gegaard.
In combinatie met een conventioneel verwarmingselement zoals in een oven kunnen in een magnetron voedingsmiddelen gebraden worden, wat een smakelijker resultaat oplevert.
De magnetron kan wel heel nuttig worden gebruikt bij het ontdooien van diepgevroren voedsel, voordat het bereid wordt in de oven of op het fornuis. Verder komen er steeds meer kant-en-klaarmaaltijden op de markt die speciaal zijn ontwikkeld voor de magnetron.
[bewerk] Risico's
De risico's bij gebruik van een magnetron zijn niet groot, maar door het te kort en te ongelijkmatig verhitten van eerder bereide kliekjes bestaat de kans dat niet alle bacteriën gedood worden, met een kans op voedselvergiftiging.
Metalen onderdelen horen niet in de magnetron thuis. Omdat deze de straling weerkaatsen, bereikt minder straling het voedsel. Bovendien kan het stralingselement oververhit raken als het te veel gereflecteerde straling terug ontvangt. Ook kunnen rond het metalen voorwerp vonken optreden, en metaaldampen ontstaan die op het eten neerslaan. Er zijn speciale metalen verpakkingen die wél geschikt zijn voor in de magnetron. Deze hebben geen scherpe uiteinden.
In geen geval mag men een magnetron manipuleren. De microgolven die zouden ontsnappen als de kooi van Faraday onverhoopt lek zou raken zouden zeer gevaarlijk kunnen zijn.
Er wordt ook gezegd dat mensen met een pacemaker niet in de buurt van een magnetron moeten komen omdat het apparaatje van slag zou kunnen raken.
Er bestaat een kans op 'oververhit water'. Dat is water van 100°C of meer dat nog steeds vloeibaar is. Normaal gesproken gaat water borrelen als het kookt, omdat de waterdamp zo kan ontsnappen. De aanzet daarvoor wordt vaak gedaan door kalk en mineralen in het water, of door oneffenheden van het voorwerp waar het water in zit, bijvoorbeeld een beker (of een glas, etc.). Bij gedestilleerd water, of water met weinig mineralen komt dat proces soms niet op gang. Pas als er een voorwerp, zoals wat suiker of een theelepeltje in aanraking komt met het water, zal het opeens gaan borrelen en zelfs uit de beker spatten.
Twee wetenschappers, Hans Ulrich Hertel en professor Bernard Blanc, probeerden in 1989 een bewijs te leveren dat het eten van magnetronvoedsel serieuse gezondheidsrisico's met zich mee brengt. De ene wetenschapper probeerde publiek te gaan met de resultaten (zonder veel succes), de ander distantieerde zich volledig van het onderzoek. Ook consumentenorganisaties stellen de bewijzen in twijfel.[1]
[bewerk] Trivia
Er is een verband tussen de magnetron en draadloos internet. Aangezien magnetrons de frequentie van 2,45 GHz gebruikt, is internationaal afgesproken dat het weinig zin heeft om voor deze frequentie zendlicenties daarvoor af te geven. Deze is te onbetrouwbaar vanwege alle stoorsignalen van de magnetrons. Het gevolg is dat deze frequentie vrij gebruikt kan worden zonder licentie. Zo werkt draadloos internet (Wi-Fi) met 2,4 GHz en 100 mW en heeft daarmee een bereik tot zo'n 100 meter. Dat is dus mogelijk geworden door de magnetron.
[bewerk] Kortsluitend
Natuurlijk moet men ook niet zijn hondje in de magnetron laten drogen/opwarmen. Ook het leeg aanzetten van de magnetron kan catastrofale gevolgen hebben, men dient er dus te allen tijde voor te zorgen (indien er kinderen of andere mensen zonder magnetronervaring aanwezig zijn), dat er een kopje water in de magnetron staat.
[bewerk] Noten
- ↑ Risico's van een magnetron, Keukens.be
