Orka

Van Wikipedia

Orka
IUCN-status: Veilig

Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Mammalia (Zoogdieren)
Orde:	Cetartiodactyla (Evenhoevigen en walvissen)
Familie:	Delphinidae (Dolfijnen)
Geslacht:	Orcinus

Soort

Orcinus orca
(Linnaeus, 1758)

Verspreidingsgebied orka (in het blauw)

De orka of zwaardwalvis (Orcinus orca) is de grootste predator onder de dolfijnen (Delphinidae).

Klik hier (info·uitleg) voor het geluid dat een orka voortbrengt.

Orka's leven in groepsverband, genaamd een "troep". Een troep kan uit 2 tot 90 orka's bestaan, waarin het oudste vrouwtje de leiding heeft. Er zijn ook orka's alleen aangetroffen; dit waren mannetjes. In een kleine troep zijn de orka's meestal een familie met één volwassen mannetje, twee of drie vrouwtjes en een aantal jonkies. Grote troepen hebben drie of vier volwassen mannetjes, met ieder een paar vrouwtjes en hun jongen. Deze groepen komen soms samen, en kunnen zo een troep van veertig dieren vormen. Ze komen voor in zowel de warme als de koude wereldzeeën, waarbij ze voornamelijk nabij de kust te vinden zijn.

[bewerk] Beschrijving

Orka's zijn gemakkelijk te herkennen: ze zijn zwart bovenaan, wit onderaan en hebben een witte vlek net boven het oog. Iedere orka heeft zijn eigen unieke patroon, dat net iets afwijkt van andere orka's, waardoor voor een geoefend oog herkenning en identificatie mogelijk wordt. Ze zijn vrij gedrongen van bouw en hebben een bijzonder opvallende rugvin (vandaar de naam zwaardwalvis), die tot 2 meter hoog kan zijn. Mannetjes kunnen tot 9,5 meter lang worden en tot 6 ton wegen. De vrouwtjes zijn iets kleiner: tot 8,5 meter en kunnen ongeveer 5 ton wegen. Bij de geboorte zijn kalveren gemiddeld 2,4 meter lang en wegen 180 kilogram. De grotere mannetjes zijn in de groep herkenbaar aan hun hoge, spitse rugvin.

Vrouwtjesorka's worden gemiddeld 50 jaar oud, maar kunnen ouder dan 80 worden. Mannetjes hebben een geringe levensverwachting van ongeveer 30 jaar; er zijn ook gevallen van mannetjesorka's van boven de 50 jaar bekend.

[bewerk] Gedrag

Orka's slapen niet, ze moeten immers naar het oppervlak komen om adem te halen en ze moeten opletten voor bedreigingen. Ze rusten uit door de twee hersenhelften om de beurt uit te laten rusten.

[bewerk] Voedsel

Het dieet van de orka is bijzonder gevarieerd. Het omvat vis, zeevogels (zoals aalscholvers, pinguïns en meeuwen), inktvissen als pijlinktvis, en zoogdieren, zoals de Weddellzeehond en de zeeleeuw tot zelfs andere walvissoorten en haaien. Waarschijnlijk laat hij walrussen met rust. Tot op heden is nog nooit een mens aangevallen door een wilde orka. Orka's jagen in groepen op volle zee en gaan daarbij planmatig, intelligent en inventief te werk. Nabij de kust komen ze tot aan de waterlijn om zeehonden te verschalken. Ook is bekend dat ze ook grote ijsschotsen kapot stoten om daarop gevluchte zeeleeuwen te grijpen.

Met geen enkele andere bedreiging dan de mens, bevindt deze predator zich aan de top van de voedselketen

[bewerk] In gevangenschap

Omdat orka's spectaculaire dieren zijn die zich relatief gemakkelijk laten trainen, zijn orka's vrij populair geworden in dolfinaria en themaparken (voornamelijk in Noord-Amerika). Ook het Dolfinarium van Harderwijk heeft jaren een orka gehad, Gudrun. Daarbij geven ze blijk van grote intelligentie. Orka's blijven echter wilde dieren en na een aantal incidenten met dodelijke afloop (in 1991 en 1999), werd de kritiek op het gevangen houden van deze dieren steeds groter. In gevangenschap lijden orka's vaak (60 à 90 %) aan een afwijking aan de rugvin, die verzwakt en schuin opgekruld ligt

[bewerk] Films

De orka verscheen ook op het witte doek. De bekendste films zijn de Free Willy-films waarmee de problematiek wereldwijd grote aandacht kreeg. Pogingen werden ondernomen om Keiko, de orka die in de eerste speelfilm de titelrol speelde, terug in de vrije natuur te brengen. Dit lukte slechts gedeeltelijk, want Keiko bleef het gezelschap van de mens opzoeken. Keiko overleed in 2004 ten gevolge van een longontsteking. Hij overleed aan een grote hoeveelheid zand die in zijn blaasgat terecht kwam.