Zeilen (varen)

Van Wikipedia

Zeilen is een techniek van voortbeweging door windkracht op een zeilschip, zeilboot, of surfplank over het water, met een zeilkar over land of met een ijszeiler over het ijs. Hierbij wordt gebruikgemaakt van de kracht van de wind die direct voortstuwend bij voor-de-windse koersen werkt, en bij andere koersen door de kracht die onstaat door de wind om te buigen net zoals een vleugel (vliegtuig).

Vroeger kende men alleen de directe voorstuwing door de wind, waartoe men een zeil gebruikte in de vorm van een vierkante lap, die met behulp van een dwarshout of ra aan de top van de mast werd opgehangen. Zo'n tuig heet vierkante tuigage en van het schip zegt men dat het dwarsgetuigd is.

Later ontwikkelde men tuig dat de zeilen meer bewegingsvrijheid geeft ten opzichte van de mast (langsscheepse tuigage) en waarmee het schip ook in aan-de-windse koersen kan varen. Alleen de windrichtingen die in de dode hoek liggen blijven onbezeilbaar.

[bewerk] Zeiltechniek

[bewerk] Werking van het zeil

Er zijn twee principes verantwoordelijk voor de voorstuwing van zeilboten.

Het eerste principe is het plaatsen van een oppervlak dwars op de wind en gebruik te maken van de weerstand die dit opwerpt door het afremmen van de wind. Een nadeel van dit principe is dat als de snelheid van de zeilboot in de buurt van de snelheid van de wind komt de weerstand die het zeil opwerpt afneemt. Als de zeilboot recht voor de wind uit vaart is dit principe volledig verantwoordelijk voor de voorstuwing.

Het tweede principe is het veranderen van de richting van de invallende wind en daardoor druk in het zeil te krijgen. Het resultaat van deze druk in het zeil is een kracht op het zeil, vergelijkbaar met een liftkracht. Deze werkt door op de boot, gedeeltelijk dwars op de vaarrichting en gedeeltelijk in de vaarrichting. Dit principe is bij koersen anders dan voor de wind verantwoordelijk voor de voortstuwing. Door de bouw van de boot en de werking van kiel of zwaard(en) zal de kracht dwars op de boot slechts in geringe mate een zijwaartse beweging drift , verlijeren van de boot ten gevolge hebben. Ook aan de lijzijde van het zeil wordt de wind omgebogen, omdat de wind het zeil wil blijven volgen door het coanda effect. De wind volgt deze buitenbocht alleen indien deze bocht niet te abrupt is en er geen te grote obstakels zijn.

Het is een hardnekkig misverstand dat een zeil werkt doordat de weg langs de bolle zijde (aan lij ) langer is dan langs de holle zijde (aan loef). In die foute redenering zou de lucht sneller gaan langs de bolle zijde omdat die het langst is. Die hogere snelheid zou dan leiden tot een lagere druk, volgens het principe van Bernoulli. Het principe van Bernoulli dat bij versnelde lucht een lage druk hoort klopt wel. Hoe men op het idee komt dat een langere weg sneller wordt afgelegd is, is onbekend. Dat de weg langs de bolle kant langer is klopt eigenlijk niet bij een zeil, aangezien de afgelegde weg langs de bolle en de holle kant vlak bij het zeil gelijk is. De wind zal nooit een vacuüm laten ontstaan door "rechtdoor" te gaan; zie plaatje.

Naast de invloed van de wind op het zeil, werken er nog andere krachten in op de boot zoals de remmende kracht van het water. De uiteindelijke koers is de resultante van al deze krachten. Een kiel of zwaard zorgt ervoor dat de zeilboot niet te veel opzij (zie drift of verlijeren) wordt geblazen door de wind.

[bewerk] Koersveranderingen

Omdat een zeilschip niet altijd in dezelfde richting vaart zijn koersveranderingen nodig.

Iedere koers vraagt om zijn eigen optimale stand van de zeilen; daarom moet de stand van de zeilen aangepast worden bij een koersverandering.

[bewerk] Termen: zeilen

In de wereld van de zeilvaart worden allerlei termen gebruikt om de zaken die van belang zijn voor het veilig varen goed te kunnen benoemen. Zie ook het artikel over Scheepsterminologie.

Deze termen worden ook bij windsurfen gebruikt.

[bewerk] Termen: tuigage

val
schoot
zeilen
- grootzeil
- fok
- genua
- kluiver
- spinnaker
- halfwinder
verstaging

[bewerk] Gebruik van zeilschepen

Zowel recreatief als competitief wordt er over de hele wereld gezeild. In bepaalde streken heeft de zeilvaart nog een commerciële functie. Dit betreft dan met name streken in de derde wereld, waar het gebruik van benzinemotoren om financiële redenen niet mogelijk is. Motorvaart heeft de beroepszeilvaart vrijwel geheel verdrongen, zeilschepen zijn te langzaam, te moeilijk te hanteren en vooral te veel afhankelijk van de weersomstandigheden.

[bewerk] Recreatief zeilen

In Nederland wordt op vele plaatsen gebruikgemaakt van het alom aanwezige water voor het zeilen. Overal waar een wat groter wateroppervlak is, kun je zeilende schepen vinden. De kleine bootjes aan de rand en op de kleinere plassen, de grote schepen op zee, op het IJsselmeer en in de Zeeuwse wateren of op de Friese Meren.

Bootjes zijn er in vele maten beschikbaar, van de kleinste piraatjolletjes en zeilkano's, geschikt voor één niet al te zwaar persoon, tot de grote zeilschepen als de "Oosterschelde", of de "Stad Amsterdam".

Zeilen is zeer goed mogelijk vanaf jonge leeftijd, men kan leren zeilen op zeilkamp of op een waterplas in de buurt. Bovendien kan men blijven zeilen tot op late leeftijd. Kleine "scheepjes" zijn al beschikbaar vanaf een paar honderd euro. .

[bewerk] Modelzeilen

Ook op schaal wordt er druk gezeild met modellen die zijn voorzien van radiografische besturing. En net zoals met de grote zeilboten is er ook weer de onderverdeling in recreatief zeilen en zeilen als wedstrijdsport. Zie de speciale pagina die geheel aan het modelzeilen is gewijd!

[bewerk] Wedstrijdzeilen

De grootste wedstrijden in de zeilsport zijn de Volvo Ocean Race (voorheen Whitbread Round The World Race) en de Americas Cup. En voor alleen zeilers (solo) is het de Vendee Globe, Non stop rond de wereld alleen. Kleine zusje is de MiniTransat. Deze wedstrijden zijn uitermate spectaculair en worden in grote zeilboten gevaren.

Van een heel ander kaliber is het zeilen op de Olympische spelen. In een aantal Olympische klassen vinden daar ook wedstrijden plaats.

Verder zijn er in vrijwel alle klassen wedstrijden op regionaal en/of nationaal niveau.

Bijzonder zijn de wedstrijden in Friesland met skûtsjes, traditionele vrachtschepen uit het begin van de 20e eeuw.

Een bekende zeilrace in Nederland is de Ronde Om Texel, een wedstrijd om het eiland Texel. Het is het grootste open Catamaran evenement in de wereld, met 500 tot 700 deelnemende boten.

De grootste nederlandse solo zeilrace is de 200 Myls Solo Zeilrace zeilrace, waarvoor ieder jaar meer dan 300 inschrijvingen zijn. Van deze 300 zeilers worden er maar 80 toegelaten tot de race.

Er zijn verschillende vormen:

Fleetracen (populairste)
Matchracen
Modelzeilen
Teamzeilen

Evenementen Internationale voorbeelden hiervan zijn:

Olympische Spelen
Volvo Ocean Race (voorheen Whitbread Race Around the World)
Tall Ships' Race (voorheen Cutty Sark Race)

In Nederland:

Matchracen:

America's Cup

[bewerk] Externe links

zeiltheorie.nl Meer theorie over de natuurkunde achter zeilen.
Minicursus zeilen
Alles.OmTeZeilen: Bemanningsbeurs Dé zeilersportal voor opstappers en schippers

{{{afb_links}}}	Zie ook:	{{{afb_rechts}}}	{{{afb_groot}}}
Portaal Sport · Categorie:Sport · Sport van A tot Z · In het nieuws - Sport · Sport · Zeilen			{{{afb_groot}}}