Asteroidebeltet

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Asteroidebeltet mellom banane til Mars og Jupiter.

Asteroidebeltet er eit område i solsystemet som ligg omtrentleg mellom planetane Mars og Jupiter. Her finn ein dei største konsentrasjonane av asteroide banar. Det er ofte au kalla hovudbeltet når sett i forhold til andre konsentrasjonar av småplanetar, sidan desse au kan bli referert til som asteroidebelte.

[endre] Opphav

Ein meiner at i dei fyrste hundreåra av historia til solsystemet blei planetar danna ved akkresjonar (oppsamlingar) av planetesimalar. Gjentatte kollisjonar førte til dei kjende steinplanetane og kjernane til gasskjempene.

Men i denne sona begrensa den sterke tyngdekrafta til Jupiter dei avsluttande trinna, og planetesimalane kunne ikkje danne ein enkel planet. I staden fortsatte dei å gå i bane rundt sola som før. Sett i denne samanhengen kan asteroidebeltet bli sett på som ein relikvie av det primitive solsystemet, men mange observasjonar peikar på ein aktiv utvekling av dei fysiske forholda. Asteroidane sjølve er dermed ikkje noe spesielt urørte. Men, objekta i det ytre kuiperbeltet meiner ein har blitt lite endra sidan solsystemet blei danna.

[endre] Miljøet i asteroidebeltet

I kontrast til den vanlege forestillinga er asteroidebeltet for det meste tomt. Asteroidene er spredt over så stort område at det ville vori svært usannsynleg å treffe utan å sikte nøye.

Likevel er titals av tusenar asteroidar kjende i dag, og utrekningar på det totale talet er i millionklassen. Om lag 220 av dei er over 100 km store. Den største lekamen i asteroidebeltet er Ceres, som er ca. 1000 km på tvers. Den totale massen til asteroidebeltet er berekna til å vera 2,3·10²¹ kg (av dette utgjør Ceres over ein tredel). Massen til Pluto er større enn dette talet.

Det høge talet på asteroidar gir eit aktivt miljø, der kollisjonar er svært vanlege (sett i astronomisk samanheng). Ein kollisjon kan fragmentere ein asteroide i ei mengde små bitar (som kan danne ein ny asteroidefamilie) eller kan lime to asteroidar samam om kollisjonsfarta er låg. Etter fem milliardar år har det nåverande asteroidebeltet inga likskap med det originale.

Asteroidebelter er eit kjennemerke på science fiction-historiar som setter drama før realisme sidan belta alltid er visa så tette at eventyrlege tiltak må settast inn for å unngå kollisjonar. Protoplanetar under danning kan nok sjå sånn ut, men ikkje asteroidebelte. I realiteten er asteroidane spredt over så store område at det ville vori høgst usannsynleg å bare komma i nærleiken av ein asteroide. Til dømes så har dei mange romsondane sendt til det ytre solsystemet passert tvers gjennom asteroidebeltet utan å få problem. Ferdar til asteroidar har derimot hatt avanserte målsøkingsprosedyrer. Filmen 2001 -en romodyssé er uvanleg i det at han på ein realistisk måte skildrar «nærkontakten» skipet har med ein einleg asteroide.