Antoni Heda

Z Wikipedii

Antoni Heda
Szary
Życie	generał brygady
Urodził się	11 października 1916 Małomierzyce
Kariera
W służbie od	1937
Pełniona funkcja
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Antoni Heda (ur. 11 października 1916 r. w Małomierzycach) – generał brygady WP, legendarny dowódca oddziałów partyzanckich ZWZ i AK oraz w okresie powojennym ROAK, DSZ i NIE na Kielecczyźnie, ps. "Szary".

Spis treści 1 Młodość 2 Kampania wrześniowa i konspiracja antyniemiecka 3 Konspiracja antykomunistyczna 4 Okres powojenny

[edytuj] Młodość

Urodził się w rodzinie chłopskiej we wsi Małomierzyce koło Iłży. W młodości był związany z ruchem patriotycznym. Po ukończeniu szkoły powszechnej kształcił się w Szkole Technicznej w Radomiu. W 1937 r. został powołany do Szkoły Podchorążych Rezerwy. Pracę zawodową rozpoczął w Fabryce Zbrojeniowej w Starachowicach w izbie pomiarów.

[edytuj] Kampania wrześniowa i konspiracja antyniemiecka

Podczas wojny obronnej 1939 r. ppor. A. Heda walczył w składzie 12. DP pod Iłżą, a następnie na Lubelszczyźnie. Po klęsce próbował przejść przez zieloną granicę, ale został schwytany przez NKWD. Osadzono go w twierdzy Brześć. Po wybuchu wojny sowiecko–niemieckiej trafił do obozu jeńców rosyjskich, skąd udało mu się zbiec.

Po powrocie w strony rodzinne podjął działalność konspiracyjną w ZWZ. Został komendantem Podobwodu "Dolina". Wsławił się wówczas zdobyciem więzienia niemieckiego w Starachowicach i uwolnieniem ok. 80 ludzi. Spośród 60, którzy nie chcieli wracać do domów, utworzył oddział. Po tym wyczynie komenda Okręgu Kielecko-Radomskiego AK pozwoliła A. Hedzie przejść do partyzantki. Walczył w składzie zgrupowania AK Jana Piwnika ps. "Ponury".

Spośród wielu akcji zbrojnych, które przeprowadził, można wymienić następujące:

• 6 sierpnia 1943 r. – zdobycie niemieckiego więzienia w Iłży, uwieńczone uwolnieniem aresztowanych i skazanych na śmierć,
• 15 września 1943 r. – rozbrojenie niemieckiego oddziału (45 żołnierzy) stacjonującego w majątku Pakosław, odległym o 5 km od Iłży,
• 23 września 1943 r. – udana akcja na zamieszkałą przez niemieckich kolonistów wieś Gozdawa koło Sienna,
• marzec 1944 r. – akcja na terenie Zakładów Zbrojeniowych w Starachowicach, podczas której partyzanci przebrani za Niemców opanowali fabrykę i wynieśli 2 mln zł oraz broń,
• 1 kwietnia 1944 r. – zakończone sukcesem całodzienne walki w okolicy Jeleńca z niemiecką obławą; jedno z najwspanialszych zwycięstw partyzanckich w Okręgu AK Kielecko-Radomskim,
• 5/6 czerwca 1944 r. – opanowanie miasta Końskie i uwolnienie aresztowanych z niemieckiego więzienia,
• w okresie akcji "Burza" – walki m.in. pod Radoszycami, Trawnikami i Szewcami; oddział A. Hedy wchodził wówczas w skład II batalionu 3. pp Leg. AK pod dowództwem kpt. Stanisława Poręby ps. "Świątek".

[edytuj] Konspiracja antykomunistyczna

Po zakończeniu wojny A. Heda pozostał w konspiracji, działając w ramach Ruchu Oporu Armii Krajowej, a następnie Delegatury Sił Zbrojnych. Na czele swojego oddziału wsławił się rozbiciem w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r. komunistycznego więzienia w Kielcach, w którym UB i sowieccy funkcjonariusze "Smiersza" osadzili 374 więźniów. W wyniku tej akcji uwolniono kilkuset więźniów, przeważnie byłych AK-owców. Heda przypłacił to jednak wielką tragedią osobistą – poszukujący go ubecy aresztowali jego rodzinę i zamordowali dwóch braci.

Po akcji w Kielcach zaprzestał działalności konspiracyjnej – pod zmienionym nazwiskiem, jako Antoni Wiśniewski, wyjechał na wybrzeże a później do Ostródy. Był poszukiwany przez UB i w 1948 r. został aresztowany w Gdyni. Otrzymał cztery wyroki śmierci, w końcu dzięki interwencji byłych oficerów AL, którzy współdziałali z nim w 1944 r., karę śmierci zamieniono na dożywocie. Siedział w więzieniach na Rakowieckiej, w Rawiczu i we Wronkach.

[edytuj] Okres powojenny

Wyszedł na wolność w 1956 r. objęty amnestią. W dalszym ciągu prowadził jednak działalność niepodległościową, m.in. działając w NSZZ "Solidarność". W 1981 r. został wybrany na Przewodniczącego Niezależnego Związku Kombatantów przy NSZZ "Solidarność". Podczas stanu wojennego został internowany w Białołęce. Przez wiele lat był doradcą kardynała Stefana Wyszyńskiego.

W 1990 r. doprowadził do zjednoczenia ok. 30 organizacji kombatanckich w Światową Federację Polskich Kombatantów i został jej prezesem. W tym samym roku został także awansowany do stopnia pułkownika przez Prezydenta RP na Uchodźstwie. Jest on także Głównym Komendantem Związku Strzeleckiego, nawiązującego do tradycji Drużyn Strzeleckich Józefa Piłsudskiego. W dowód uznania jego zasług 13 grudnia 2004 r. został awansowany do stopnia generała brygady Polskich Drużyn Strzeleckich. W 2006 podczas obchodów Święta Narodowego 3 Maja mianowany został generałem brygady przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.

Jest autorem dwóch książek: Wspomnienie Szarego i Szary przeciw zdrajcom Polski. Za swoje zasługi wojenne został odznaczony wieloma odznaczeniami, w tym dwukrotnie krzyżem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych. W latach 90. związał się z narodowym środowiskiem Tygodnika "Ojczyzna". Zaliczany jest do najwybitniejszych dowódców partyzanckich na Kielecczyźnie.