Antoni Henryk Radziwiłł

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ks. Antoni Radziwiłł jako Namiestnik

Antoni Henryk Radziwiłł herbu Trąby (ur. 13 czerwca 1775 w Wilnie, zm. 7 kwietnia 1833 w Berlinie) – książę, polityk, kompozytor, książę-namiestnik (niem. Statthalter) Wielkiego Księstwa Poznańskiego, I ordynat na Przygodzicach, XII ordynat na Nieświeżu. Najwybitniejszy w XIX. w. przedstawiciel orientacji polsko-pruskiej.

[edytuj] Młodość

Syn Michała Hieronima i Heleny z Przeździeckich. Młode lata spędził głównie w Berlinie, co zaowocowało jego późniejszą propruską postawą. W 1796 poślubił Fryderykę Dorotę Ludwikę Hohenzollern (1770-1836), córkę Augusta Ferdynanda , brata Fryderyka II Wielkiego – króla Prus. Uważał, że powinowactwo z pruskim domem panującym zobowiązuje go do czynnej mediacji pomiędzy Polakami a władzami pruskimi. Zaowocowało to nieudanym planem wystąpienia Polaków po stronie Prus przeciw Napoleonowi I w (1806/1807) oraz równie nieudaną próbą skłonienia księcia Józefa Poniatowskiego w 1813 do przejścia na stronę prusko-rosyjską.

[edytuj] Namiestnik

W 1815 został mianowany pierwszym i jedynym księciem-namiestnikiem autonomicznego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Choć była to funkcja niemal wyłącznie reprezentacyjna, w początkowym okresie miał pewien wpływ na politykę, lecz później coraz bardziej ograniczał go rząd w Berlinie. Zdaniem polskich historyków, jego chwiejny charakter i lękliwe usposobienie sprawiły, że nie był w stanie zapobiegać polityce germanizacji.

Z funkcji tej o charakterze bardziej politycznym, aniżeli administracyjnym, nie wywiązał się, należycie dbając o kulturę Poznańskiego, opiekując się młodzieżą studiującą, prowadząc świetny dom, nie zdobył się na energiczną obronę praw kraju przed zakusami germanizatorskimi władz. Wybuch powstania listopadowego osłabił jego pozycję i zmusił do wniesienia dymisji.

Jako muzyk i kompozytor (nie posiadał jednak żadnego wykształcenia) dbał jednak o rozwój i ochronę kultury Wielkiego Księstwa. Interweniował w sprawie pozwolenia na wystawienie polskich sztuk w teatrze miejskim w Poznaniu w latach 1817, 1823, 1824 oraz 1829 co pogorszyło jego stosunki z władzami pruskimi. Doprowadził również do koncertu Niccolo Paganiniego w Poznaniu 19 maja 1829. Jego żona była bardzo przychylna Polakom; w 1830 założyła pierwszą żeńską szkołę – Szkołę Luizy (od imienia swej matki – księżniczki wirtemberskiej), która przetrwała do 1919. Obecnie tradycje kontynuuje VII LO im. Dąbrówki w Poznaniu.

[edytuj] Dziedzictwo

W chwili wybuchu powstania listopadowago w 1831 został zawieszony w funkcji księcia-namiestnika, a autonomię stopniowo zniesiono przekształcając Wielkie Księstwo w Prowincję Poznańską. Wkrótce po tych wydarzeniach książę zmarł.

Prywatnie był uzdolnionym kompozytorem, wiolonczelistą, gitarzystą i śpiewakiem. Jego berliński pałac (od 1875 roku siedziba Kancelaria Rzeszy, gdzie rezydowali m.in. Bismarck i Hitler) pełnił funkcję ośrodka życia muzycznego, literackiego i teatralnego; do grona przyjaciół księcia należeli Johann Wolfgang von Goethe i Ludwig van Beethoven, który zadedykował mu uwerturę Zur Namensfeier (opus 115). W swoim pałacyku myśliwskim w Antoninie, w pobliżu Ostrowa Wielkopolskiego (którego był właścicielem), gościł dwukrotnie (1827 oraz 1829) Fryderyka Chopina, który napisł dla niego Introdukcję i Poloneza na wiolonczelę i fortepian (opus 3); Chopin dał również 2 X 1828 koncert poznańskiej siedzibie namiestnika. Miejsce w historii polskiej muzyki zapewniło mu autorstwo muzyki do Fausta (1810) J. W. Goethe napisanej w latach 1808-1828, a wystawionej po jego śmierci w 1835 w Berlinie. Skomponował również wiele pieśni. Był również rysownikiem i rytownikiem, pozostawił też nieliczne akwaforty: głównie portrety osób z arystokracji.

Jego dzieci z małżeństwa z Ludwiką Hohenzollern (nazywaną Luizą): Wilhelm, Ferdynand, Bogusław, Władysław oraz Eliza uległy germanizacji. Jedynie Wanda wyszła za mąż za ks. Adama Konstantego Czartoryskiego. Zgodnie z umową przedślubną córki były ewangeliczkami po matce, synowie katolikami po ojcu.

Sam książę Antoni wraz z żoną spoczywa w archikatedrze w Poznaniu.