Brygada Strzelców Karpackich

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Brygada Strzelców Karpackich – polska samodzielna jednostka wojskowa z okresu II wojny światowej.

Spis treści

1 Historia
2 Działania bojowe
3 Skład Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich
- 3.1 W okresie 1940–1941 (według etatów francuskiej brygady górskiej)
- 3.2 W okresie 1941–1942 (według etatów brytyjskiej brygady zmotoryzowanej)
4 Obsada personalna
- 4.1 w latach 1940–1941
- 4.2 w latach 1941–1942
5 Zobacz też

[edytuj] Historia

9 września 1939 roku w Paryżu premier Edward Daladier i ambasador RP Juliusz Łukasiewicz podpisali umowę wojskową o utworzeniu polskiej dywizji piechoty we Francji. W połowie października nowy naczelny wódz, gen. Władysław Sikorski, nakazał rozbudowę Armii Polskiej we Francji o dwie nowe wielkie jednostki.

Wkrótce po wybuchu drugiej wojny światowej Francja i Wielka Brytania przystąpiły do tworzenia jednostek na Środkowym Wschodzie. Ich głównym zadaniem miało być wsparcie Turcji, a w razie niemieckiego ataku zabezpieczenie Środkowego Wschodu. Jesienią 1939 roku na terenie Syrii powstała francuska Armia Lewantu pod dowództwem gen. Maxime'a Weyganda.

W grudniu 1939 gen. Władysław Sikorski podjął działania w celu stworzenia polskiej jednostki wojskowej przy Francuskiej Armii Lewantu, która została zorganizowana na francuskim terytorium mandatowym w Syrii – według pierwotnych planów alianckich do uderzenia stamtąd na Europę przez Bałkany. 19 grudnia 1939 roku gen. Sikorski wystosował pismo do gen. Maurice'a Gamelina, w którym proponował utworzenie polskiej jednostki wojskowej. Jednostka ta miała powstać z żołnierzy oraz ochotników ewakuowanych z Rumunii i Węgier. Już 30 grudnia 1939 roku sztab polski w Paryżu został poinformowany, że francuskie dowództwo Armii Lewantu zgodziło się na sformowanie polskiej brygady piechoty na terenie Syrii. Starania te zakończyły się powodzeniem i w dniu 12 kwietnia 1940 podpisał on rozkaz o sformowaniu Brygady Strzelców Karpackich.

Na dowódcę brygady wyznaczono płk. dypl. Stanisława Kopańskiego, który natychmiast udał się do Syrii. Dowództwo Francuskiej Armii Lewantu wyznaczyło na bazę organizowania brygady obóz wojskowy w Homs.

Brygada była formowana w bardzo ciężkich warunkach klimatycznych. Do brygady przyjmowano ochotników, byli oni w większości młodzi w wieku od 18 do 30 lat, także dobrze wykształceni (aż 25% posiadało wykształcenie średnie i wyższe). Co pozwoliło na szybkie wdrożenie ich do służby wojskowej.

Brygada była formowana według etatów francuskich, składała się w 2 pułków piechoty (dwubatalionowych), dywizjonu artylerii, dywizjonu rozpoznawczego (częściowo konnego, częściowo zmotoryzowanego), pododdziałów: saperów, łączności i służb. Według etatów powinna się składać z 208 oficerów i 6840 żołnierzy. Stanu tego do momentu kapitulacji Francji w dniu 22 czerwca 1940 roku, jednak nie osiągnęła pomimo, że cały czas napływali nowi ochotnicy.

Po kapitulacji Francji dowódca Francuskiej Armii Lewantu gen. Eugene Mittelhausser opowiedział się po stronie rządu utworzonego przez marsz. Pétaina. W tym czasie przechwycono w brygadzie radiowy rozkaz gen. Sikorskiego nakazujący brygadzie połączenie się z Brytyjczykami. Gen. Mittelhausser zagroził rozbrojeniem brygady, lecz stanowisko płk. dypl. Stanisława Kopańskiego spowodowało, że zrezygnował i pozwolił brygadzie opuścić Syrię.

30 czerwca 1940 Brygada Strzelców Karpackich, licząca wtedy 319 oficerów i 3437 żołnierzy, znalazła się w miejscowości Samekh na terytorium Palestyny na terenach znajdujących się pod kontrolą wojsk angielskich, gdzie została uroczyście przyjęta przez Brytyjczyków.

Brygada została skierowana do obozu w Latrun, gdzie systematycznie otrzymywała nowe uzbrojenie i wyposażenie brytyjskie. Kończono tam również szkolenie brygady. Zakończenie dostaw wyposażania nastąpiło dopiero jesienią 1940. W październiku 1940 część oddziałów brygady skierowano do Egiptu, gdzie w rejonie Aleksandrii rozbudowała pozycje obronne, a także osłaniała linii komunikacyjnych oraz pilnowała obozów jenieckich. Nie została skierowana na pierwszą linię frontu ze względu na to, że Polska nie była formalnie w stanie wojny z Włochami.

12 stycznia 1941 brygada została zreorganizowana według założeń brytyjskich, otrzymując nazwę Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich (ang. Polish Independent Brigade Group). Znacznie także zostały zwiększone jej zdolności bojowe. Przeniesiono ją do Hajfy. Wtedy też, w związku z najazdem Niemiec na Grecję, zdecydowano się skierować brygadę do Grecji, lecz zanim pierwsze oddziały (pułk artylerii) wypłynęły z portu, Grecja została zajęta przez Niemców.

[edytuj] Działania bojowe

Po rezygnacji z wysłania Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich do Grecji i w związku z ofensywą oddziałów niemieckiego Afrika Korps gen. Erwina Rommla, brygada została skierowana do twierdzy Mersa Matruh, a potem do ufortyfikowanego rejonu Sidi Baggush. Z tej pozycji została wycofana do obozu El Amiriya pod Aleksandrią. Z portu w Aleksandrii 18 sierpnia 1941 wypłynął pierwszy konwój z oddziałami brygady do oblężonej twierdzy w Tobruku. Jej oddziały zostały przewiezione łącznie w siedmiu konwojach.

W twierdzy Tobruk oddziały brygady zajęły 21–28 sierpnia 1941 zachodni odcinek obrony, gdzie walczyły do 9 grudnia 1941. W nocy z 9 na 10 grudnia 1941 oddziały brygady wykonały natarcie, zdobywając wzgórze Madauar, kluczową pozycję niemiecką, a jej oddział wydzielony – miejscowość Acromę, gdzie nastąpiło połączenie z oddziałami nacierającej brytyjskiej 8. Armii. W ten sposób twierdza Tobruk została odblokowana.

Po odblokowaniu Tobruku Brygada Strzelców Karpackich (bez pułku ułanów karpackich, który 13 grudnia 1941 został wyłączony ze składu brygady) weszła w skład 13. Korpusu brytyjskiej 8. Armii i została przerzucona pod Gazalę (Ain-el-Ghazala). Tam wykonała natarcia, przełamując linię wroga i biorąc licznych jeńców. Przerwanie to umożliwia prowadzenie dalszych działań przez oddziały brytyjskiej 8. Armii i wyparcie Niemców z Cyrenajki.

Później artyleria brygady wzięła udział w zdobyciu miejscowości Bardii. W styczniu 1942 brygada obsadziła pustynny fort El Mekili, gdzie zorganizowała obronę. Następnie ponownie przeszła w rejon Gazali, gdzie broniła rejonu Carmuset er Regem.

17 marca 1942 Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich została wycofana z linii frontu. Początkowo skierowano ją do obozu El Amiriya, a następnie odeszła do Palestyny, gdzie 3 maja 1942 została rozformowana, a na jej bazie brygady powstała 3. Dywizja Strzelców Karpackich.

Straty Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich wyniosły łącznie: 156 zabitych, w tym aż 127 w Tobruku, 15 zaginionych i 467 rannych.

[edytuj] Skład Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich

[edytuj] W okresie 1940–1941 (według etatów francuskiej brygady górskiej)

2 pułki piechoty (2 batalionowe),
dywizjon artylerii,
dywizjon rozpoznawczy (pułk ułanów karpackich),
kompania saperów,
kompania telefoniczna i radiotelegraficzna.

Łącznie: 319 oficerów i 3437 żołnierzy.

[edytuj] W okresie 1941–1942 (według etatów brytyjskiej brygady zmotoryzowanej)

kwatera główna:
- sąd polowy,
- oddział topograficzny,
- poczta polowa,
- oficerowie łącznikowi i tłumacze,
- lekki warsztat naprawczy,
- pluton żandarmerii i regulacji ruchu;
3 bataliony piechoty, każdy w składzie:
- czterech kompanii piechoty po trzy plutony w każdej,
- kompania dowodzenia (pluton łączności, przeciwlotniczy, moździerzy, pionierów, transporterów opancerzonych);
samodzielna kompania ciężkich karabinów maszynowych (trzy plutony);
pułk artylerii (trzy dywizjony po dwie baterie – 24 działa);
dywizjon przeciwpancerny;
pułk ułanów karpackich (cztery szwadrony) (do 10 stycznia 1942);
kompania saperów;
służby.

Łącznie: 348 oficerów i 5326 żołnierzy.

[edytuj] Obsada personalna

[edytuj] w latach 1940–1941

Dowódca – płk dypl. Stanisław Kopański
Szef sztabu brygady – mjr Jerzy Zaremba
Dowódca 1. pułku piechoty – ppłk Walenty Peszek
Dowódca 2. pułku piechoty – ppłk Antoni Cieszkowski
Dowódca dywizjonu rozpoznawczego – mjr Władysław Bobiński
Dowódca dywizjonu artylerii – ppłk Stanisław Gliwicz

[edytuj] w latach 1941–1942

Dowódca – płk dypl. (gen. bryg.) Stanisław Kopański
Szef sztabu brygady – mjr Jerzy Zaremba
Dowódca 1. batalionu strzelców – mjr (ppłk) Stanisław Kopeć
Dowódca 2. batalionu strzelców – mjr Antoni Michalik, a po nim mjr dypl. Jerzy Brzosko
Dowódca 3. batalionu strzelców – mjr Józef Sokol
Dowódca pułku artylerii karpackiej – ppłk Stanisław Gliwicz
Dowódca pułku ułanów karpackich – mjr Władysław Bobiński
Dowódca dywizjonu przeciwpancernego – ppłk Antoni Cieszkowski