Helena Marusarzówna
Z Wikipedii
Helena Marusarzówna (ur. 17 stycznia 1918 w Zakopanem, zm. 12 września 1941) – mistrzyni sportów narciarskich, kurier tatrzański, żołnierz polskiego ruchu oporu.
Urodzona i zamieszkała w Zakopanem; córka Jana Marusarza i Heleny z Tatarów, siostra Stanisława, absolwentka szkoły handlowej.
Już w dzieciństwie wykazywała duże zdolności narciarskie. W latach 1936-1939 była najlepszą polską zawodniczką narciarską. Siedmiokrotna mistrzyni Polski w konkurencjach alpejskich (bieg zjazdowy, slalom i kombinacja).
Od października 1939 pełniła w polskim ruchu oporu rolę tajnego kuriera komórki "Zagroda" Oddziału Łączności Konspiracyjnej KG SZP-ZWZ do bazy "Romek" w Budapeszcie, przenosząc pocztę i przeprowadzając przez Tatry ludzi uchodzących spod okupacji niemieckiej na Węgry.
Została schwytana w marcu 1940 przez żandarmerię słowacką i przekazana w ręce gestapo. Była więziona w Muszynie, Nowym Sączu, w zakopiańskiej siedzibie gestapo "Palace", w Tarnowie i w Krakowie na Montelupich. Torturowana wielokrotnie, nie zdradziła żadnej z tajnych informacji, jednakże gestapo znalazło w jej bagażu list w języku węgierskim i po wielu miesiącach skojarzyło to z osobą Stefanii Hanauskówny. 12 września 1941 rozstrzelano ją w Pogórskiej Woli koło Tarnowa (według innej wersji rozstrzelana 23 lipca 1941 roku w lesie Kruk wraz z Janiną Bednarską i Stefanią Hanauskówną oraz innymi 3 kobietami).
Jej szczątki uroczyście pochowano 27 listopada 1958 na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.
Odznaczona pośmiertnie Orderem Virtuti Militari, a w 1967 Krzyżem Walecznych.
Od 1946 w Zakopanem rozgrywany jest memoriał im. Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny; jej imię nosi ulica w Krakowie, Zakopanem, Gdańsku, Jastrzębiu-Zdroju, Łodzi (osiedle Retkinia) oraz kilka szkół w Polsce.
