Interwencjonizm
Z Wikipedii
Interwencjonizm – teoria ekonomiczna zalecająca bezpośrednie interwencje państwa w rynek.
Spis treści |
[edytuj] Dzieje teorii
Teorię interwencjonizmu stworzył John Maynard Keynes, który twierdził, że w okresie dekoniunktury państwo może łagodzić jej skutki społeczne i ekonomiczne przez bezpośrednie "wpompowanie" pieniędzy podatników w gospodarkę. W okresie dekoniunktury zachodziło jego zdaniem zjawisko samonapędzającego się "zwijania" gospodarki, polegającego na jednoczesnym spadku produkcji wynikającego ze zmniejszania się podaży na rynku i automatycznym ubożeniem społeczeństwa powodującego dalsze zmniejszanie podaży. Aby zlikwidować to niekorzystne zjawisko należało zdaniem Keynesa wpompować w tym okresie pieniądze do gospodarki przez tworzenie miejsc pracy bezpośrednio finansowanych przez państwo, zaś w okresie koniunktury "przykręcać finansową śrubę", poprzez ograniczanie podaży pieniądza.
Wśród ekonomistów do dzisiaj istnieją spory o faktyczne efekty różnych form interwencjonizmu. Zdaniem np. zwolenników monetaryzmu na dłuższą metę szkodliwe jest doprowadzanie do deficytu budżetowego przez bezpośrednie inwestycje, oraz regulacja stóp procentowych nie wynikająca z bieżącej podaży pieniądza. Dopuszczają oni jednak takie formy interwencjonizmu, które nie naruszają bilansu budżetu państwa. Z kolei zwolennicy skrajnego liberalizmu ekonomicznego negują pozytywny wpływ jakichkolwiek form interwencjonizmu łącznie z pomocą socjalną, administracyjnym rozbijaniem monopoli oraz regulowaniem rynku przez system podatkowy.
Pod koniec XX w. bardzo popularna wśród teoretyków ekonomii i politologów stała się teoria strategicznej polityki handlowej. Oparta na modelach formalnych i umocowana w teorii gier wyjaśnia interwencjonistyczne działania państwa z punktu widzenia ich wpływu na dobrobyt kraju.
Aktualnie praktycznie wszystkie wysokorozwinięte kraje świata stosują różne formy interwencjonizmu, na mniejszą lub większą skalę, łącznie z krajami uważanymi za najbardziej "liberalne" takimi jak USA, Malezja czy Chile.
[edytuj] Formy interwencjonizmu
Interwencjonizm może przybierać różne formy:
- bezpośrednie finansowanie niektórych inwestycji gospodarczych z kasy państwowej, np. budowy autostrad
- "ratowanie" upadających przedsiębiorstw przez preferencyjne kredyty, oddłużanie i ew. przejmowanie upadłych przedsiębiorstw na własność skarbu państwa
- bezpośrednie dotacje do nierentownej produkcji lub usług
- skupowanie przez państwo nadmiaru niektórych towarów i ich późniejsze sprzedawanie w celu utrzymania stałego poziomu cen.
- uczestniczenie przez państwo w grze na rynkach finansowych poprzez posiadanie pakietów akcji wybranych przedsiębiorstw oraz emisję własnych papierów wartościowych (np. obligacji)
- bezpośrednia interwencja państwa w rynek walutowy – polegająca np. na utrzymaniu kursu własnej waluty przez wykupywanie obcych walut na rynku wewnętrznym
- wprowadzanie monopolu państwowego w niektórych sektorach gospodarki, np. produkcji mocnych alkoholi
- regulacja rynku poprzez wprowadzanie systemu koncesjonowania niektórych form działalności gospodarczej np. w celu obrony słabszych podmiotów przed silniejszymi
- płynną regulację podstawowych stóp procentowych, nie wynikających z bezpośredniej podaży pieniądza na rynku lecz przeciwnie zapobiegającej potencjalnym, niekorzystnym zjawiskom na rynku.
- "pompowanie" pieniędzy na rynek poprzez pomoc socjalną (np. zasiłki dla bezrobotnych)
- stosowanie systemu , którego celem jest nie tylko pozyskiwanie środków do budżetu państwa ale także regulacja rynku przez np. różnicowanie stóp podatkowych w różnych sektorach gospodarki, czy ulgi inwestycje.
- regulacja rynku poprzez nakazowe rozbijanie naturalnych i wymuszonych monopoli zagrażających utrzymywaniu prawdziwej konkurencji.
[edytuj] Interwencjonizm w praktyce
Przykłady stosowania interwencjonizmu:
- polityka New Deal w USA w czasie wielkiego kryzysu lat 30.
- plan Marshalla w państwach Europy Zachodniej
- plan Erharda w Niemczech po drugiej wojnie światowej
- kontrolowana przez państwo powojenna odbudowa gospodarek Japonii, Republiki Chińskiej (Tajwanu) i Korei Południowej.
- gospodarka Chińskiej Republiki Ludowej od roku 1975 do czasów współczesnych
- polityka rolna Unii Europejskiej
- częściowa nacjonalizacja gospodarki w Argentynie w latach 30. i 70.
- częściowa nacjonalizacja gospodarki w Meksyku w latach 60. i 70.
- interwencjonizm państwowy w Brazylii w latach 70.
- interwencjonistyczna polityka rządów kontrolowanych przez Narodowy Kongres Indyjski, w Indiach latach 50. 60. i 70.
