Jacek Jerz

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Jacek Jerz

Antoni Jacek Jerz (ur. 11 października 1944 r. w Radomiu, zm. 31 stycznia 1983 r.) - działacz opozycyjny i niepodległościowy, założyciel i wiceprzewodniczący MKZ NSZZ "Solidarność" Ziemia Radomska, twórca i przywódca radomskiej Konfederacji Polski Niepodległej oraz członek władz krajowych KPN, założyciel i członek władz Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania, delegat na I Zjazd Krajowy NSZZ "Solidarność", internowany i szykanowany w stanie wojennym, zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach. Figuruje na liście ofiar stanu wojennego. Odznaczony pośmiertnie przez Prezydenta RP Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

[edytuj] Biografia

Z wykształcenia technik elektronik, pracował w radomskim oddziale Głównego Urzędu Statystycznego, a następnie na stanowisku kierownika sekcji komputerowej (maszyny liczące "Odra") Zakładów Elektronicznej Techniki Obliczeniowej (ZETO) przy Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu.

Jacek Jerz był współzałożycielem radomskiej "Solidarności", Konfederacji Polski Niepodległej i Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania (KOWzP). Był wiceprzewodniczącym MKZ NSZZ "Solidarność" a następnie członkiem Zarządu Regionu. Przewodniczył radomskiej KPN, a po aresztowaniu przywódców KPN znalazł się w ścisłym kierownictwie ogólnopolskim Konfederacji, tzw. "Siódemce". Był członkiem władz krajowych KOWzP, który na jego wniosek został uznany przez I Krajowy Zjazd NSZZ "Solidarność" za oficjalną agendę praworządności "Solidarności".

Jacek Jerz był inicjatorem najważniejszych działań opozycyjnych i niepodległościowych na Ziemi Radomskiej, w tym strajku okupacyjnego i późniejszego przejęcia budynków WRZZ (reżimowych związków zawodowych) na siedzibę NSZZ Solidarność, strajku studenckiego na radomskiej WSI, wybudowania pomnika katyńskiego na radomskim cmentarzu rzymsko-katolickim (przygotował i wkopał krzyż brzozowy, który przez lata stał w miejscu obecnego pomnika) oraz pomnika Czerwca '76 (współorganizował jego odsłonięcie i uroczyste obchody rocznicy w 1981 r. z udziałem L. Wałęsy i A. Walentynowicz). W 1981 r. Jacek Jerz brał udział w rozmowach ze stroną rządową na temat ukarania winnych i rehabilitacji ofiar Czerwca '76, co doprowadziło do usunięcia skompromitowanych "ścieżkami zdrowia" I sekretarza PZPR Prokopiaka i komendanta wojewódzkiego MO Mozgawy, walczył o przekazanie budynków MO i SB na potrzeby szpitala wojewódzkiego, zorganizował ogólnopolski zjazd KOWzP w budynku NOT w Radomiu oraz słynne grudniowe posiedzenie Komisji Krajowej NSZZ "S" w hali Radoskóru. Jerz współorganizował największe w regionie manifestacje, w tym obchody Święta Niepodległości 11 listopada 1981 r., w trakcie których w przemówieniu na Rynku starego miasta wobec kilku tysięcy zgromadzonych wypowiedział się o sowieckiej okupacji, Katyniu, Jałcie i ofiarach komunizmu oraz stwierdził, że celem działań jest obalenie zbrodniczego ustroju oraz wolna i niepodległa Polska, a nie jedynie reformowanie socjalizmu. Było to jedno z najodważniejszych publicznych wystąpień czasów pierwszej "Solidarności" ^[1].

Jacek Jerz był delegatem na I Krajowy Zjazd NSZZ "S" w Gdańsku Oliwie gdzie m.in. przedstawił w imieniu władz KPN Plan Stabilizacji Gospodarki - pierwszy prorynkowy program gospodarczy w PRL. Kandydował do Komisji Krajowej "Solidarności" i uczestniczył w jej pracach. Był inicjatorem ważnego, zamkniętego posiedzenia Komisji Krajowej w hali "Radoskóru" w Radomiu, brał udział w obradach KK w przeddzień wprowadzenia stanu wojennego.

Aresztowany w nocy 12/13 grudnia 1981 r. po powrocie z obrad KKP NSZZ "Solidarność" w Gdańsku, został pobity i wywieziony do lasu pod Radomiem gdzie w środku nocy usiłowano wyrzucić go z samochodu na leśną polanę. Ponieważ próby te nie powiodły się, pozostaje jedynie domyślać się czy miało to być zastrzelenie "przy próbie ucieczki" czy jedynie zastraszenie.

Jerz był jednym z najdłużej internowanych działaczy w kraju - ponad 12 miesięcy - przebywając kolejno w więzieniach w Kielcach, Radomiu, Gębarzewie, Bydgoszczy (szpital więzienny) oraz Kwidzynie. Wolność odzyskał dopiero 19 grudnia 1982, tj. w dniu zawieszenia stanu wojennego. Jednocześnie Prokuratura Wojskowa w Warszawie wszczęła przeciwko niemu postępowanie "o kierowanie nielegalnym związkiem mającym na celu obalenie ustroju PRL" w ramach procesu kierownictwa KPN; postępowanie to umorzono w dniu jego śmierci. W trakcie internowania w Kwidzynie, podczas pacyfikacji protestów głodowych, Jacek Jerz został kilkakrotnie ciężko pobity.

Zmarł nagle 31 stycznia 1983 r. w wieku 38 lat, zaledwie miesiąc po opuszczeniu więzienia. Jego pogrzeb stał się wielką manifestacją z udziałem ponad 10.000 mieszkańców Radomia i było to jedno z największych zgromadzeń w historii miasta. W dzień po pogrzebie grób Jacka Jerza został sprofanowany przez funkcjonariuszy SB, którzy połamali wiązanki i powyrywali szarfy - raport zachował się w archiwach, a jeden z funkcjonariuszy awansował i sprawował przez wiele lat eksponowaną funkcję w radomskiej policji.

Jerz oceniany był przez SB jako jeden z największych i najbardziej zdeterminowanych wrogów ustroju w kraju, a nadzór nad jego inwigilacją prowadziło kierownictwo MSW, w tym generałowie Kiszczak i Ciastoń. Wśród zachowanych dokumentów jest polecenie (sygnowane przez szefa SB w Radomiu płk. Stefana Ostapińskiego) zastosowania wobec niego po opuszczeniu ośrodka internowania uzgodnionych cytat: "przedsięwzięć specjalnych", co w kontekście jego śmierci zaledwie kilka tygodni później oraz w zestawieniu ze wcześniejszą próbą otrucia w Radomiu Anny Walentynowicz, skłania co najmniej do refleksji. Wobec krążących wśród radomian w lutym 1983 r. pogłosek o spowodowaniu jego śmierci przez SB, zarządzono przymusową sekcję zwłok, którą przeprowadzili wyselekcjonowani lekarze MSW i orzekli "zawał serca".

W 1990 roku radni Rady Miejskiej w Radomiu zmienili nazwę ulicy Gwardii Ludowej na ul. Jacka Jerza. Po kilku latach nowa, tym razem zdominowana przez SLD, Rada Miejska zmieniła nazwę ulicy ponownie na Gwardii Ludowej co odbiło się szerokim echem w całym kraju ^[2] ^[3]. Obecnie ulica nosi kompromisową nazwę Rodziny Winczewskich, działaczy Armii Krajowej.

W latach '80 w Pionkach funkcjonowała podziemna Drukarnia Polowa im. Jacka Jerza (wydająca m.in. pismo NSZZ "Solidarność" pn. "Barykada") ^[4], a w latach '90 w Radomiu działała Radomska Oficyna Wydawnicza im. Jacka Jerza ^[5] publikująca prasę KPN oraz Towarzystwa Piłsudczyków. 11 listopada 1994 r. decyzją Kongresu KPN Jacek Jerz został pośmiertnie odznaczony Złotą Odznaką Za Zasługi Konfederacji Polski Niepodległej ^[6].

13 grudnia 2006 roku, w 25 rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, Prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Jacka Jerza Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (order Polonia Restituta) ^[7]. Jacek Jerz figuruje na oficjalnej liście ofiar stanu wojennego ^[8] a jego sylwetkę upamiętnia jedna z tablic ze zdjęciem i biogramem otwartej 13.12.2006 r. na Placu Zamkowym w Warszawie wystawy Instytutu Pamięci Narodowej ^[9].