Kobylany (województwo podkarpackie)
Z Wikipedii
| Kobylany | |
| Województwo | podkarpackie |
| Powiat | krośnieński |
| Gmina | Chorkówka |
| Sołtys | Kazimerz Kludacz |
| Powierzchnia | 10,89 km² |
| Wysokość | 356 m n.p.m. |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
13 |
| Kod pocztowy | 38-462 |
| Tablice rejestracyjne | RKR |
| Strona internetowa wsi | |
Kobylany – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Chorkówka w Beskidzie Niskim.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Spis treści |
[edytuj] Geografia
Wieś położona jest nad potokiem Łąka, który wpada do Iwli. Ma położenie górzyste – 356 m n.p.m. Miejscowość znajduje się przy drodze wiodącej z Wietrzna do Toków. Jest to dawny podkarpacki trakt handlowy, który w 1343 roku Kazimierz Wielki wyznaczył kupcom jako drogę z Biecza przez Żmigród, Sanok na Ruś Czerwoną. Od tej drogi rozchodzą się dwa ramiona: południowe prowadzi do Żmigrodu, a północne do Dębowca.
Kobylany graniczą od wschodu z Łękami i Bóbrką, od zachodu z Nienaszowem i Sulistrową, natomiast od południa z Duklą, Iwlą i Głojscami zaś od północy z Chorkówką.
W 1898 roku wieś obejmowała wólki: Myszkowską, Pałacówkę i Wolicę. W tym czasie Kobylany należały do okręgu sądowego w Dukli.
[edytuj] Historia
Początki wsi sięgają XIV wieku – w 1366 roku miejscowość, zwana wówczas Kobyle, należała do Janusza Suchywilka (Suchego Wilka), kanclarza Kazimierza Wielkiego, który darował ją swoim synom (z wyłączeniem linii żeńskiej). Zmiana posiadacza nastąpiła 17 października 1377 roku. Wówczas to bowiem Mikołaj i Piotr, synowie Jakusza Cztana, przekazali Kobylany swemu bratu – Jakuszowi. Wśród licznych przedstawicieli tego rodu zasłynął Domarat z Kobylan, syn kasztelana, który pod dowództwem Zyndrama z Maszkowic uczestniczył w bitwie pod Grunwaldem i Tanenbergiem, zaś w 1422 roku podpisał przymierze między królem Władysławem Jagiełłą a Krzyżakami. Domarat z Kobylan był kasztelanem bieckim, a później, za czasów króla Kazimierza Wielkiego, marszałkiem królestwa polskiego. Brat Domarata, Jakub, był natomiast łowczym i podstolim krakowskim oraz starostą sanockim. Ciekawostką jest fakt, że człowiek ten został niewinnie oskarżony przed królem Jagiełłą o utrzymywanie nieprzyzwoitych kontaktów z żoną Domarata – Anną. Tenże sam król posłał go z jazdą ruską na pomoc cesarzowi Zygmuntowi przeciwko Turkom.
Po kilku zmianach właścicieli i wygaśnięciu rodu Kobyleńskich w 1581 roku, wieś przeszła w ręce Stanisława Bolikowskiego, który oddał ją w dzierżawę Jakubowi Warszyckiemu. Była również własnością Wojciecha Męcińskiego (po jago ślubie z Barbarą za Kobylan Kobyleńską), Andrzeja z Kurozwięk Męcińskiego – kasztelana wieluńskiego i starosty brzeźnickiego oraz jego syna Jana, a także Peszuńskich i spokrewnionych z nimi Sulimirskich. W XVI w. za sprawą Męcinskich, którzy przeszli na kalwinizm, Kobylany stały się ośrodkiem reformacji na Podkarpaciu. Na zbór zamieniono miejscowy kościół, co ułatwił fakt przejścia na kalwinizm plabana Jakuba. On, a wcześniej Jakub Bzicki, uczestniczyli w synodach kalwińskich w Pińczowie i Włodzisławiu. Trwały jednak spory między plebanami. Po zbezczeszczeniu kościoła ok. 1620 roku, zbór przeniesiono do dworu, a następnie wzniesiono kamienny zbór, tzw. murowaniec. W 1658 roku na Kobylany najechał Pieniążek, dokonując dewastacji w kościele. W Kobylanach działali kaznodzieje i pasterze kalwińscy, m.in. Paweł Ryzer i Paweł Petroselin. Blisko 160 lat trwał spór między dworem a plebanami. Kalwinizm upadł dopiero po 1720 roku.
W okresie I wojny światowej wiele szkód wyrządziły stacjonujące tu wojska rosyjskie. W wojnie tej poległo wielu mieszkańców wsi. Dla upamiętnienia tych wydarzeń w latach międzywojennych wybudowano z inicjatywy Sulimirskich pomnik na skarpie koło kościoła. W tym czasie Kobylany znane też były z działalności ludowej i udziału miejscowych gospodarzy w strajku chłopskim.
Podczas II wojny światowej na terenie Kobylan toczone były walki z okupantem niemieckim. Walczyły z nim oddziały AK placówki "Centuria", "Hortensja" z Chorkówki. We dworze znajdowała się kryjówka partyzancka i punkt opatrunkowy. We wrześniu 1944 roku Kobylany znalazły się na linii krwawych walk. Spłonęło wtedy wiele domów i szkoła. Zniszczonych zostało kilka czołgów i dział, których wraki zalegały długi czas na miejscu. W walce poniosło śmierć wielu żołnierzy, głównie sowieckich.
[edytuj] Zabytki
- Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Panny Marii – wybudowany w 1775 roku w miejsce starego (dokumenty z 1466 roku wspominają o proboszczu Mikołaju, co oznacza, że w Kobylanach był już wtedy kościół).
