Konstantin Päts

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Konstantin Päts (ur. 23 lutego 1874 - zm. 18 stycznia 1956) był politykiem estońskim z okresu międzywojennego, współtwórcą państwowości estońskiej, wielokrotnym premierem, a od 1938 prezydentem Estonii.

Konstantin Päts ukończył Uniewersytet w Parnawie, ponadto kształcił się na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Tartu (1894-98). Po ukończeniu szkół służył w armii carskiej w Pskowie, po czym pracował jako adwokat w Tallinie. Pełnił funkcję redaktora gazety "Teataja". W latach 1904-1905 Päts był członkiem Rady Miejskiej w Tallinie oraz zastępcą rosyjskiego burmistrza w 1905.

Konstantin Päts uczestniczył rewolucji rosyjskiej 1905, skazany na śmierć przez rosyjski sąd, uciekł za granicę. W okresie od 1905 do 1906 Päts przebywał w Szwajcarii, później w Finlandii. W roku 1909 dobrowolnie poddał się karze i spędził 9 miesięcy w carskim więzieniu. Po odbyciu kary został redaktorem "Gazety Petersburskiej" wydawanej dla mniejszości estońskiej ("Peterburi Teataja"), 1911-1916 Päts kierował "Tallinna Teataja" ("Gazeta Tallińska"), 1916-1917 znów zaciągnięty do wojska służył w armii w Tallinie.

W roku 1918 Konstantina Pätsa uwięziły niemieckie władze okupacyjne (przebywał m.in. w obozie w Polsce). Po uwolnieniu został pierwszym premierem prowizorycznego rządu Estonii. Jednocześnie pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych i obrony. 1922-1923 marszałek Riigikogu I kadencji. W latach 1919-1920 jako członek Konstytuanty Päts tworzył estońską konstytucję.

W całym okres międzywojenny Konstantin Päts był posłem wszystkich kadencji Riigikogu. W okresie 1932-34 ponownie został premierem. Päts miał ogromny wpływ na opracowanie nowej konstytucji z 1938 roku. W 1934 rozwiązał wszystkie partie i stowarzyszenia polityczne (m.in.EVL), wprowadzając rządy autorytarne. W 1937 roku wybrano go na prezydenta kraju (oficjalnie "protektora"), parlament zdominowany był przez zwolenników Pätsa z dawnego "Związku Ludowego".

W 1939 roku Konstantin Päts zgodził się na przyjęcie warunków sowieckich (pobyt Armii Czerwonej na terytorium kraju), podobnie jak rok później na żądanie Andrieja Żdanowa mianował premierem Barbarusa. W przeciwieństwie do litewskiego prezydenta Antanasa Smetony, Päts nie zdecydował się na wyjazd z kraju. W lipcu 1940 roku został aresztowany przez NKWD i deportowany w głąb ZSRR, gdzie żył jako zesłaniec, później ponownie więziony. W 1954 roku osadzono go w szpitalu psychiatrycznym (jako "nie będącego w stanie przystosować się do rzeczywistości radzieckiej") opodal Kalinina, gdzie zmarł.

Władze ZSRR nie pozwoliły Konstantinowi Pätsowi spocząć w ziemi ojczystej. Dopiero upadek imperium pozwolił mu na powrót do swojego kraju. W październiku 1990 roku demokratyczne władze Estonii pochowały go uroczyście na cmentarzu Metsakalmistu w Tallinie.

Poza działalnością polityczną Päts pełnił też szereg innych funkcji. W latach 1919-1933 był prezesem zarządu firmy ubezpieczeniowej "Lloyd", później szefował Izbie Handlowo-Przemysłowej, ponadto przewodniczył "Towarzystwu Estońsko-Fińsko-Węgierskiemu". W 1928 otrzymał honorowy doktorat uniwersytetu w Tartu, dziesięć lat później podobny na Politechnice Tallińskiej. Od 1938 honorowy członek Towarzystwa Naturalistów, jak również korporacji akademickiej "Fraternitas Estica". Honorowy obywatel Tallina, Narvy, Parnawy i Tartu. Ponadto publikował liczne rozprawy na tematy polityczne i prawne.