Lampart (pantera)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy zwierzęcia. Zobacz też: inne znaczenia słowa Pantera, inne znaczenia słowa Lampart.

Lampart

Lampart na drzewie

Systematyka

Nazwa systematyczna

Panthera pardus

(Linnaeus, 1758)

Status ochronny wg IUCN
EX	EW	CR	EN	VU	NT	LC

Kategoria: niższego ryzyka

Lampart (pantera, leopard, rysiec) (Panthera pardus) – ssak z rodziny kotowatych. Czwarty pod względem wielkości kot świata (po tygrysie, lwie i jaguarze), jeszcze dość liczny w swoim naturalnym środowisku.

[edytuj] Występowanie

Występuje w całej Afryce (z wyjątkiem pustyń) oraz południowej i środkowej Azji. Zamieszkuje wilgotne, zwarte lasy i suchą sawannę, tereny górzyste i równiny.

Zanzibar – wytępiony
Azja Mniejsza – prawdopodobnie wytępiony
wyspa Samos – wytępiony
Bliski Wschód
Afganistan, Zakaukazie, Kaukaz Północny po rzeki Kubań i Terek Rosyjski Daleki Wschód po Amur – wytępiony na poza Krajem Nadmorskim (Przymorski)
Chiny, Indochiny, południowa Azja Centralna
subkontynent indyjski wraz z Cejlonem
Jawa i Sumatra

[edytuj] Wygląd

Lampart to średniej wielkości kot, posiada okrągłe uszy osadzone na krótkim pysku. Szerokie łapy wyposażone są w ostre pazury. Sierść jest błyszcząca, na grzbiecie i bokach usiana ciemnymi plamami o wielkości grochu albo orzecha.

Pantery żyjące w lasach są mniejsze od tych, które żyją na sawannach. Różnią się też ubarwieniem. Koty zamieszkujące tereny otwarte mają jaśniejsze i rzadziej rozmieszczone cętki.

Oprócz osobników cętkowanych spotyka się również pantery czarne. Czarna pantera, choć długo uważana była za odrębny gatunek, wcale nim nie jest. Swoją barwę zawdzięcza większej ilości pigmentu (melaniny). Przy dobrym świetle można zauważyć charakterystyczne cętki.

[edytuj] Wielkość

wysokość: 50-78 cm
długość ciała: 100-159 cm
długość ogona: 58-110 cm
waga: samica 40-50 kg, samiec 50-60 kg

[edytuj] Pokarm

Poluje na lisy, zające, mangusty, perliczki, węże, jaszczurki, ryby, młode antylopy, świnie rzeczne, szakale, gryzonie i inne. Rzadziej poluje na większe zwierzęta takie jak bawoły i antylopy nigalu.

Lamparty wolą naturalną zdobycz, ale jej brak zmusza je do polowania na zwierzęta hodowlane. Zdarzają się lamparty ludojady, ale najczęściej są to osobniki stare, chore, niezdolne do polowań albo samice wychowujące młode.

[edytuj] Tryb życia

Zwierzęta te są samotnikami (choć nieraz grupy rodzinne mogą wynosić od czterech do sześciu osobników). Polują w nocy, a za dnia odpoczywają, często drzemiąc wyciągnięte na gałęzi drzewa. Z reguły prowadzą osiadły tryb życia, lecz w poszukiwaniu nowych terenów łowieckich mogą się przemieszczać. Unikają człowieka. Terytorium samca może osiągać od pięciu do czterdziestu kilometrów kwadratowych.

Lamparty charakteryzują się niebywałą zwinnością i siłą. Potrafią się wspinać. Niejednokrotnie wciągają wysoko w koronę drzew ofiary cięższe od siebie, nawet młode żyrafy. Choć nie przepadają za wodą, lamparty potrafią świetnie pływać.

Lamparty żyją ok. 15-20 lat.

[edytuj] Rozmnażanie

Dojrzałość płciową lampart osiąga w wieku od 2,5 do 3 lat. Okres godowy u lampartów trwa wiosną, a w tropikach cały rok. Po ciąży trwającej 90-112 dni rodzi się od jednego do sześciu młodych o wadze około 300 gramów, które opuszczają matkę po ok. 2-3 latach w poszukiwaniu własnego terytorium.

[edytuj] Systematyka

Systematyka gatunku jest sporna. Wyróżnia się 7-30 podgatunków. Podgatunki afrykańskie:

lampart afrykański (Panthera pardus) – Sudan, Etiopia, Kenia (niskie ryzyko)
lampart senegalski (P. p. leopardus) – Afryka Zachodnia
lampart somalijski (P. p. nanopardus) – Somalia
lampart berberyjski (P. p. panthera) – Afryka Północna od Maroka po Egipt – skrajnie zagrożony wyginięciem (250 osobników w izolowanych populacjach)
lampart zanzibarski (P. p. adersi) – Zanzibar, prawdopodobnie wytępiony
P. p. antinorii – Erytrea i tereny przyległe
P. p. chui – Uganda
P. p. iturensis – Kotlina Kongo
P. p. melanotica, Afryka Południowa
P. p. sindica, Afryka południowozachodnia
P. p. suahelica – wschodnia Afryka Równikowa
P. p. shotridgei – Afryka Centralna

Podgatunki euroazjatyckie:

lampart indyjski (Panthera pardus fusca), Indie i cześciowo Pakistan - niskie ryzyko
lampart chiński (Panthera pardus japonensis), Chiny wschodnie - zagrożony wyginięciem
lampart amurski (Panthera pardus orientalis), Mandżuria, Korea – skrajnie zagrożony wyginięciem
lampart arabski (Panthera pardus nimr), Półwysep arabski po pustynie Negew na północy, – skrajnie zagrożony wyginięciem (50 osobników na wolności)
lampart perski (Panthera pardus saxicolor), Iran, Afghanistan, zachodni Pakistan, Turkmenistan, Tadzykistan, Uzbekistan, Kirgistan, Kazachstan – zagrożony wymarciem
lampart anatolijski (Panthera pardus tulliana), Turcja, Syria, Liban, północny Izrael, wyspa Samos, Gruzja zachodnia, zachodni Kaukaz – skrajnie zagrożony, prawdopodobnie wymarły(ostatni znany osobnik został zastrzelony w 1974, niepotwierdzone obserwacje z okresu późniejszego – ostatni z 2004)
lampart jawajski (Panthera pardus melas), - Jawa, – zagrożony wyginięciem
lampart cejloński (Panthera pardus kotiya), - Sri Lanka, – skrajnie zagrożony wyginięciem
lampart synajski (Panthera pardus jarvisi), - Synaj, Pustynia Judejska – skrajnie zagrożony wyginięciem lub wymarły
lampart zakaukaski (Panthera pardus ciscaucasica), - obecnie Mały Kaukaz, Góry Tałyskie i przyległe tereny Iranu, Turcji, Gruzji, Kaukaz rosyjski – skrajnie zagrożony wyginięciem
Panthera pardus delacouri, Azja Południowowschodnia
Panthera pardus millardi, Kaszmir, północny Pakistan
Panthera pardus pernigra, Nepal, Kaszmir
Panthera pardus dathei, południowy Iran.
Panthera pardus pernigra – Tybet

[edytuj] Ochrona

Niektóre podgatunki lamparta są skrajnie zagrożone wyginięciem: lampart amurski (Panthera pardus orientalis), nimr (Panthera pardus nimr), lampart anatolijski (Panthera pardus tulliana), lampart berberyjski (Panthera pardus panthera) lub wytępione jak lampart zanzibarski (Panthera pardus adersi). Podgatunki zagrożone: lampart chiński (Panthera pardus japonensis), lampart jawajski (Panthera pardus melas), lampart cejloński (Panthera pardus kotiya), lampart perski (Panthera pardus saxicolor), lampart synajski (Panthera pardus jarvisi) i lampart zakaukaski (Panthera pardus ciscaucasica) i Panthera pardus dathei z centralnego Iranu.

W ramach programów hodowlanych opracowanych dla ratowania zwierząt ginących, m.in. EEP hodowane są w ogrodach zoologicznych.