Leśna Podlaska

Wybudowana w latach 1730-1752 z inicjatywy sprowadzonych z Częstochowy ojców paulinów barokowa bazylika wraz ze znajdującą się w ołtarzu głównym kamienną płaskorzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Miejsce to stanowi najważniejszy obok Kodnia ośrodek kultu maryjnego na Podlasiu (ul. Bpa Moszyńskiego 2, 21-542 Leśna Podlaska, tel. 0833450022).

Leśna Podlaska leży na północny zachód od Białej Podlaskiej, nad rzeczką Klukówką, dopływem Krzny. W sanktuarium leśniańskim, pod opieką oo. paulinów, ma swoje miejsce kultu Opiekunka Podlasia - Leśniańska Królowa - Matka Boża Jedności i Wiary.

Płaskorzeźba, umieszczona w głównym ołtarzu, wykonana jest w polnym kamieniu o odcieniu czerwonawym. Wypukła rzeźba, o wymiarach 29,3 x 31,4 cm, ma kształt owalny. Na otoku znajduje się 9 główek aniołków. Wizerunek przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus na prawym ręku. Jezus w prawej rączce trzyma książkę, lewą zaś unosi ku górze. Maryja ujęta jest w półpostaci. W lewej dłoni trzyma otwartą księgę, na której wspiera się rozpostartymi skrzydłami gołębica - symbol Ducha Świętego. Postać Najświętszej Panny okrywa płaszcz spadający z głowy, osłaniający cześć czoła, ramiona i piersi. Płaszcz ten zwisa poprzez lewy łokieć, zaś prawą rękę okrywa całą. Jedynie dłoń widoczna jest poprzez otwór fałdów. Dziecię Jezus stoi lekko zwrócone w stronę Matki, objęte Jej ramieniem i fałdami płaszcza. Ten królewski płaszcz i korony bizantyjskie na głowach Maryi i Jej Syna stawiają obraz w kręgu ikon wschodnich (jest to opinia prof. Tadeusza Dobrzenieckiego z Warszawy, którą przedstawił na sympozjum w 1986 r.). Płaskorzeźba była niegdyś polichromowana. Pełna dziwnych wydarzeń historia "przejasnego obrazu Najświętszej Maryi Panny" zaczyna się od roku 1683, kiedy to 26 września dwaj chłopcy pasący bydło, 9-letni Aleksander Stalmaszczuk i 10-letni Miron Makaruk, znaleźli jaśniejący blaskiem wizerunek na drzewie dzikiej gruszy. Wieść o niezwykłym pojawieniu się wizerunku zaczęła zataczać coraz szersze kręgi i ściągać ludzi nawet z odległych stron. Kult Leśniańskiej Królowej niezmiernie szybko się rozwinął, księżna Anna Radziwiłłowa, kanclerzyna Wielkiego Księstwa Litewskiego, ufundowała szczerozłotą sukienkę, ozdobioną 155 diamentami, 291 rubinami i 59 szmaragdami. Inna sukienka była "sutozłocista wokoło zdobiona perłami".

W roku 1700 biskup łucki i brzeski Franciszek Prażmowski po przebadaniu świadków uznał niezwykłość łask i zezwolił na publiczny kult. W 1716 r. książę Karol Stanisław Radziwiłł, kanclerz Wielkiego Księstwa Litewskiego, ufundował złote korony. Korona Matki Bożej zdobna była 24 większymi diamentami, 121 mniejszymi. W koronie Dzieciątka Jezus jaśniało 12 większych i 24 mniejszych diamentów. W 1727 r. parafię leśniańską i opiekę nad cudownym obrazem powierzono oo. paulinom. Po upadku powstania styczniowego, w wyniku carskich represji, zakonników przeniesiono do klasztoru jasnogórskiego, a sanktuarium przekształcono w prawosławną cerkiew. Klasztor pauliński objęły prawosławne zakonnice, które uciekając w czasie I wojny światowej, zabrały ze sobą znajdującą się w cerkwi kopię obrazu, sądząc, że to oryginał. Po odzyskaniu niepodległości państwa polskiego oo. paulini wrócili do Leśnej. Po długich poszukiwaniach w roku 1926 odnaleziono obraz ukryty u ss. benedyktynek w Łomży. Badania wykazały, że ostatni biskup katolicki Janowa - Beniamin Szymański, wielki czciciel Najświętszej Panny, przewidując popowstaniowe represje, ukrył oryginał Matki Bożej Leśniańskiej w Łomży, w bocznym ołtarzu. Biskup umarł, jedyna wtajemniczona przeorysza klasztoru także. I tak byłby ślad zaginął, gdyby nie intensywne poszukiwania. W 1927 r. udała się z Siedlec niezwykła procesja, w której biskup wraz z tłumem wiernych pieszo przenieśli cudowny obraz do Leśnej. Procesja szła 3 dni, od 22 do 25 września. W uroczystości powrotu Matki Bożej brało udział około 30 tysięcy osób. Sanktuarium leśniańskie było umiłowanym miejscem kultu dla unitów podlaskich, a Leśniańska Matka Boża - ostoją ich wiary i jedności z Kościołem.

Dnia 18 sierpnia 1963 r., przy udziale 12 biskupów i około 150 tysięcy pielgrzymów, kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, dokonał uroczystej koronacji wizerunku. W roku 1981 miało miejsce zatwierdzenie formularza mszalnego dla sanktuarium z nadaniem przez Stolicę Apostolską Matce Bożej nowego tytułu - Matka Jedności i Wiary. W 1983 r. obchodzono w Leśnej uroczyście 300-lecie zjawienia się Matki Bożej. W 1984 r. kościół leśniański został podniesiony do rangi bazyliki mniejszej. Szczególne ożywienie kultu Matki Bożej datuje się od roku 1980, odkąd datują się stała nowenna 26 dnia każdego miesiąca oraz stanowe diecezjalne pielgrzymki: rolników, rodzin, nauczycieli, kombatantów, maturzystów i młodzieży oazowej.

Na podstawie "Z dawna Polski Tyś królową. Przewodnik po sanktuariach maryjnych"